Krauze: jak opowiedzieć w kinie o Smoleńsku?

Co jakiś czas pojawiają się informacje, że trwają pracę nad pierwszym poważanym filmie o katastrofie smoleńskiej. Fundusze na niego zbiera twórca znakomitego „Czarnego czwartku” Antoni Krauze. Za scenariusz odpowiedzialny jest Marcin Wolski. Reżyser w rozmowie z portalem wPolityce.pl ujawnił zarys obrazu.

Akcja rozpocznie się właściwie katastrofą, a później, poprzez pokazanie śledztwa, chcemy przywrócić pamięć o wydarzeniach, które poprzedziły katastrofę. Myślę tu o okresie między wyborem śp. Lecha Kaczyńskiego na prezydenta a samym wylotem. Przypomnimy te najważniejsze fakty, wydarzenia, które poprzedziły i moim zdaniem doprowadziły do tego, co skończyło się tak tragicznie.

Czy taka historia jest najwłaściwsza w opowieści o najbardziej makabrycznym wydarzeniu w powojennej historii Polski? Znając kunszt reżyserski Krauzego można wierzyć, że ( o ile zbierze środki na film) opowie historię tamtych ponurych dni w sposób fascynujący. Z zapowiedzi twórcy można wnioskować, że będziemy mieli do czynienia z thrillerem politycznym. Czy taki film ma szansę u nas powstać? Byłaby to z pewnością pierwsza taka produkcja. Bez wątpienia w USA szybko powstałby nawet miniserial oskarżający rząd o zaniedbania, który zrealizowałby jakiś prawicowy Oliver Stone. Ba, można podejrzewać, że wielką popularnością cieszyłby się film oparty o teoriach spiskowych dotyczących śmierci prezydenta USA na rosyjskiej ziemi. Polska niestety nie jest takim krajem i trudno podejrzewać by producenci łatwo wyłożyli na taki projekt pieniądze. Zresztą jaki aktor chciałby wcielić się w antybohaterów tamtych dni: Arabskiego, Kopacz czy Tuska? To byłby koniec kariery w coraz mocniej skolonizowanym przez jedną ideologię warszawskim światku artystycznym, o którym mówił aktor Redbad Klynstra Może więc warto pójść inną drogą?

Ostatnie lata pokazują, że młodzi polscy filmowcy potrafią opowiadać skomplikowane psychologiczne dramaty, których nie powstydziliby się czołowi artyści za oceanem. Podczas, gdy „starzy wyjadacze” naszej kinematografii robią żenujące spektakle w 3D o narodowych zwycięstwach, ich młodsi koledzy realizują wgniatające w fotel filmy jak „Róża” czy wchodząca do kin „Obława”. Twórcy tych dzieł bez fajerwerków, bez wielkich scen batalistycznych i bez ogromnego budżetu potrafią pokazać dramat wojny i los przetrąconych przez dwa totalitaryzmy Polaków.

Katastrofa smoleńska byłą dla nas tym, czym dla Amerykanów był 11 września. Każdy z nas pamięta, gdzie był tego feralnego dnia i co robił. Ja jechałem wówczas do kina na film „Wyspa tajemnic” Martina Scorsese. Nie sądziłem, że posmoleńska Polska stanie się taką wyspą. Amerykanie czekali kilka lat zanim zdecydowali się opowiedzieć o WTC. Do tej pory nie pokazano katastroficznego filmu o tych wydarzeniach. Ta rana nawet dekadę po wrześniowym dniu boli zbyt mocno. Najlepsze filmy o 11 września opowiadają więc o zwykłych ludziach i ich dramatach spowodowanych przez terrorystów. „Strasznie głośno, niesamowicie blisko” czy „Zabić wspomnienia” to znakomite analizy umysłu człowieka dotkniętego największym nieszczęściem, jaki można sobie wyobrazić. Oba filmy pomagają nam poczuć atmosferę Ameryki po 9/11. Ani „WTC” Stone’a, ani „ Lot 93” nie mają takiej siły jak te dwa skromne obrazy. Czy nie tak powinniśmy opowiedzieć o Smoleńsku? Czy od samej katastrofy ważniejsze nie jest pokazanie jak pogłębiła ona rów dzielący od dziesiątej lat nasz naród?

Ostatnie makabryczne wydarzenia związane z ekshumacją ofiar katastrofy, kompromitacja państwa polskiego, wszechobecne kłamstwo, które trudno jest ogarnąć rozumem- to wszystko nadaje się na głęboki dramat psychologiczny. Nie musi być wysokobudżetowy. Wystarczy by był wierny wydarzeniom.

Łukasz Adamski