Fotografie, plakaty i obwieszczenia z okresu I wojny światowej wypełniają 20 plansz, tworzących wystawę „Wielka wojna Polaków 1914-1918”, otwartą przed wejściem do Uniwersytetu Warszawskiego. Ekspozycja Muzeum Historii Polski prezentuje losy Polaków na frontach wojny.

Ekspozycja „Wielka wojna Polaków 1914-1918” to opowieść o wojnie poprzez przedstawienie losów indywidualnych osób, którym przyszło żyć w tym okresie.

Prezentuje służbę Polaków w armiach walczących stron oraz życie codzienne na ziemiach okupowanych oraz objętych działaniami wojennymi. Przypomina również najważniejsze momenty I wojny światowej - od zamordowania austriackiego arcyksięcia Franciszka Ferdynanda, które zapoczątkowało konflikt, przez mobilizację i wydarzenia na frontach wojny.

Polska pamięć historyczna zna z tego okresu tylko jedną datę - 11 listopada 1918. Pamięć europejska akcentuje rok 1914. Ta pamięć kształtowała się w trzech falach: w okresie międzywojennym dominowała historia polityczna, kwestia winy za wojnę, jej militarnego przebiegu. Druga fala - w latach 60. - poświęcona była losom jednostkowym, ukazując wojnę jako bezsens. Trzeci nurt historiografii europejskiej przypada na lata 90. Dominuje tu historia kultury (…) historia przedstawienia, opisywania tej wojny

— powiedział prof. Michał Kopczyński z MHP i Instytutu Historycznego UW.

Wpadliśmy na pomysł, że nasza wystawa powinna przedstawiać losy indywidualne nie postaci, które znamy z podręczników - Piłsudskiego, legionistów - tylko zwykłych ludzi (…) 100-lecie jest okazją, by przypomnieć jak było w Polsce w tym okresie, jak wyglądały losy ludzi, poranionych przez historię

— podkreślił.

Muzeum Historii Polski prezentuje 20 pokolorowanych plansz, na których znalazły się zdjęcia z czasów wojny - m.in. fotografia amerykańskiego plakatu nawołującego do pomocy ofiarom wojny w Polsce z 1917 r. - prywatne zdjęcia legionistów przedstawiające żołnierzy w codziennych sytuacjach za liną frontu czy fotografię bratających się żołnierzy rosyjskich i niemieckich 24 grudnia 1917 r.

Materiał ilustracyjny opatrzony jest komentarzem historycznym, wybranymi fragmentami z pamiętników i dzienników m.in Marii Dąbrowskiej czy Michała Kryspina Pawlikowskiego a także skanami artykułów prasowych, obwieszczeń i afiszy z epoki.

Podczas I wojny światowej Polacy walczyli w szeregach niemal wszystkich wojsk. Z ziem polskich do armii państw zaborczych wcielono w latach 1914-1918 ponad 3 miliony mężczyzn. W armii rosyjskiej służyło około 2 milionów Polaków; w austro-węgierskiej niemal 1,5 miliona; w niemieckiej 850 tys.

Zaledwie garstka z wielkiej rzeszy polskich żołnierzy służyła w legendarnych Legionach Polskich Piłsudskiego (30 tysięcy żołnierzy), Błękitnej Armii Józefa Hallera (17 tysięcy żołnierzy jesienią 1918 r.) i innych całkowicie polskich formacjach. Pozostali byli zmuszeni do wysłuchiwania rozkazów w obcych językach znienawidzonych zaborców

— przypomina Michał Szukała, jeden z autorów ekspozycji. Szacuje się, że na różnych frontach I wojny światowej poległo 450 tys. polskich żołnierzy.

Wystawę będzie można oglądać do 29 sierpnia.

W Muzeum Wojska Polskiego otwarto natomiast wystawę „Wielka Wojna 1914-1918. Prawdziwy koniec belle epoque”. Otworzyli ją minister obrony narodowej Tomasz Siemoniak i dyrektor placówki Zbigniew Wawer.

MG/PAP