Termin rozprawy TK ws. wyborów korespondencyjnych przeniesiony na 4 kwietnia. Sprawa zostanie rozpatrzona w składzie 5-osobowym

Na 4 kwietnia przeniesiony został termin rozprawy w TK dotyczącej konstytucyjności wydawania przez b. premiera Mateusza Morawieckiego poleceń w związku z przygotowaniem wyborów korespondencyjnych w 2020 r., w oparciu o przepisy „antycovidowe”. Poprzednio rozprawa ta była wyznaczona na 26 marca.

Pierwotnie TK miał zająć się sprawą już 14 lutego. Później termin - jak informowano - z powodu choroby sędziego został zmieniony na 28 lutego. Następnie termin rozprawy przesunięto na 5 marca, trzy tygodnie temu na 12 marca, dwa tygodnie temu na 19 marca, a tydzień temu na 26 marca. Tym razem w poniedziałek na wokandzie TK pojawiła się informacja, że rozprawa ma się odbyć 4 kwietnia o godz. 11.

Sprawa ma być rozpatrzona w składzie pięcioosobowym. Przewodniczyć posiedzeniu będzie sędzia TK Stanisław Piotrowicz, sprawozdawcą będzie sędzia TK Krystyna Pawłowicz. Ponadto, w składzie mają być: prezes TK Julia Przyłębska oraz sędziowie Bartłomiej Sochański i Rafał Wojciechowski.

Tło sprawy stanowi decyzja ówczesnego premiera Mateusza Morawieckiego z 16 kwietnia 2020 r., który polecił Poczcie Polskiej działania w zakresie przeciwdziałania Covid-19, polegające na podjęciu i realizacji czynności niezbędnych do przygotowania przeprowadzenia wyborów powszechnych na Prezydenta RP w 2020 r. w trybie korespondencyjnym.

Wniosek grupy posłów, reprezentowanej przez Pawła Jabłońskiego (PiS), został złożony na początku grudnia ub. roku i dotyczy przepisu z ustaw „antycovidowych” z 2020 r., według którego „Prezes Rady Ministrów, z własnej inicjatywy lub na wniosek wojewody, po poinformowaniu ministra właściwego do spraw gospodarki może, w związku z przeciwdziałaniem Covid-19, wydawać polecenia obowiązujące inne (…) osoby prawne i jednostki organizacyjne (…) oraz przedsiębiorców”.

Wniosek kwestionuje rozumienie tego przepisu polegające na tym, że miałby on nie odnosić się „do poleceń wydanych w związku z przygotowaniem wyborów w stanie epidemii”.

W ocenie posłów, którzy sformułowali wniosek, w sytuacji pandemii „ograniczanie zakresu zastosowania tego przepisu, które przekreśla możliwość współpracy zmierzającej do realizacji konstytucyjnego celu - przeprowadzenia wyborów w konstytucyjnym terminie, z pełnym poszanowaniem zasady kadencyjności organów państwa i zabezpieczenia konstytucyjnych praw jednostek, jakimi są prawa wyborcze (bierne i czynne) - z uwzględnieniem wymogów ochrony zdrowia publicznego i minimalizacji ryzyka transmisji wirusa powodującego zagrożenie epidemiczne - jest niezgodne z zasadą współdziałania władz wynikającą z preambuły konstytucji”.

Uzasadnienie wniosku

Chociaż pierwotny przepis będący przedmiotem zaskarżenia już nie obowiązuje, to - jak wskazano we wniosku - „wynikająca z uchylonego przepisu norma wciąż obowiązuje w sensie materialnoprawnym, jako że istnieją stany faktyczne, w których znajdzie ona zastosowanie”. Ponadto, jak wskazali wnioskodawcy, przepis o analogicznej treści nadal jest w ustawie, choć w innym jej miejscu.

W początkach lutego sejmowa komisja ustawodawcza, omawiająca ten wniosek do TK, opowiedziała się za stanowiskiem Sejmu, zgodnie z którym zasada, iż poleceń w trybie ustawy „antycovidowej” nie można było wydawać w związku z przygotowaniem wyborów, była zgodna z konstytucją.

We wrześniu 2020 r. WSA w Warszawie orzekł, że decyzja premiera zobowiązująca Pocztę Polską do przygotowania wyborów prezydenckich w trybie korespondencyjnym rażąco naruszyła prawo.

Według WSA decyzja Morawieckiego naruszyła m.in. konstytucję, Kodeks wyborczy, ustawę o Radzie Ministrów i Kodeks postępowania administracyjnego. WSA stwierdził, że konstytucja ani inne ustawy nie przyznają Prezesowi Rady Ministrów uprawnień w zakresie zmierzającym do organizacji wyborów powszechnych. Wyrok ten pozostaje nieprawomocny. NSA nie rozpoznał jeszcze skargi kasacyjnej.

W grudniu ub.r. Sejm podjął uchwałę ws. powołania komisji śledczej do zbadania legalności wyborów Prezydenta RP w 2020 roku w formie głosowania korespondencyjnego; jej powstanie posłowie poparli jednogłośnie. Ta komisja prowadzi już swoje prace, odbywają się przesłuchania świadków.

Natomiast w początkach marca br. Sejm przyjął uchwałę w sprawie usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego lat 2015-2023 w kontekście działalności TK. „Sejm RP stoi na stanowisku, że uwzględnienie w działalności organu władzy publicznej rozstrzygnięć Trybunału Konstytucyjnego wydanych z naruszeniem prawa może zostać uznane za naruszenie zasady legalizmu przez te organy” - stanowi uchwała. Sejm zaapelował w niej do sędziów TK o rezygnację, a „tym samym o przyłączenie się do procesu demokratycznych przemian”.

gah/PAP