W 60. rocznicę ogłoszenia soborowej deklaracji Gravissimum educationis Papież Leon XIV kieruje do całego Kościoła List Apostolski Disegnare nuove mappe di speranza („Kreślić nowe mapy nadziei”). Dokument ukazuje edukację jako serce ewangelizacji i – jak pisał Ojciec Święty w Dilexi te – „jedną z najwyższych form chrześcijańskiej miłości”.
Edukacja – tkanka Ewangelii
Edukacja nie jest działalnością uboczną, ale stanowi samą tkankę ewangelizacji
— pisze Leon XIV w liście podpisanym w wigilię 60. rocznicy deklaracji Soboru Watykańskiego II Gravissimum educationis.
W obliczu „skomplikowanego, sfragmentaryzowanego i zdigitalizowanego” środowiska edukacyjnego Papież wzywa do odnowienia spojrzenia na chrześcijańską paideię – całościową wizję wychowania, która łączy wiarę i rozum, myśl i życie, poznanie i sprawiedliwość.
Tam, gdzie wspólnoty edukacyjne pozwalają się prowadzić słowu Chrystusa – nie cofają się, lecz wychodzą naprzód; nie wznoszą murów, lecz budują mosty
— czytamy w dokumencie.
Historia, która zrodziła nadzieję
Papież ukazuje dzieje edukacji katolickiej jako „historię Ducha w działaniu”: od Ojców pustyni po św. Augustyna, zakony monastyczne i uniwersytety średniowiecza. Wspomina św. Jana Bosko, św. Józefa Kalasantego, św. Jana Chrzciciela de La Salle oraz liczne kobiety, które „otworzyły drogi dla dziewcząt, migrantów i ubogich”.
W tym kontekście Leon XIV przywołał swe słowa z adhortacji Dilexi te: „W wierze chrześcijańskiej edukacja ubogich nie jest przysługą, lecz obowiązkiem”. Dla Papieża pedagogika w Kościele „nigdy nie jest teorią oderwaną od życia, lecz ciałem, pasją i historią”.
Wspólnota, nie samotność
Edukacja chrześcijańska – czytamy dalej – jest dziełem wspólnotowym.
Nikt nie wychowuje sam
— zaznacza Leon XIV.
Szkoła katolicka ma być „środowiskiem, w którym wiara, kultura i życie splatają się w jedno”.
Papież przypomina też o centralnym miejscu rodziny, która „pozostaje pierwszym miejscem wychowania” oraz o konieczności współodpowiedzialności między rodzicami, nauczycielami i Kościołem.
Strzeżcie serca: relacja jest ważniejsza niż opinia, a osoba ważniejsza niż program
— podkreśla Ojciec Święty.
Osoba i jej godność w centrum
W Liście Apostolskim Leona XIV na nowo wybrzmiewa przesłanie Gravissimum educationis: prymat osoby ludzkiej nad funkcjonalnością.
Człowiek nie jest profilem kompetencji, nie sprowadza się do przewidywalnego algorytmu, lecz jest obliczem, historią i powołaniem
— zauważa Papież.
Dlatego edukacja chrześcijańska musi formować całego człowieka: „duchowo, intelektualnie, uczuciowo, społecznie i cieleśnie”.
W duchu św. Johna Henry’ego Newmana – ogłoszonego współpatronem misji edukacyjnej Kościoła – papież przypomina, że „prawda religijna nie jest tylko częścią, lecz warunkiem wszelkiego poznania”.
Nowe wyzwania
Leon XIV poświęca uwagę edukacji w świecie technologii i sztucznej inteligencji.
Technologia ma służyć człowiekowi, nie go zastępować
— stwierdza.
Papież ostrzega przed „efektywnością bez duszy i standaryzacją wiedzy”, apelując o „połączenie inteligencji technicznej, emocjonalnej, społecznej, duchowej i ekologicznej”. Z kolei w kontekście ekologii przypomina, że zapomnienie o wspólnym człowieczeństwie „rodzi przemoc, a gdy cierpi ziemia, najbardziej cierpią ubodzy”.
Dlatego – wyjaśnia Papież – edukacja katolicka powinna „łączyć sprawiedliwość społeczną i ekologiczną, (…) uczyć wyboru nie tego, co wygodne, lecz tego, co sprawiedliwe”.
Globalny Pakt Edukacyjny jako kierunek
W zakończeniu papież nawiązuje do inicjatywy Papieża Franciszka – Globalnego Paktu Edukacyjnego, nazywając go „jedną z gwiazd” orientujących Kościół w XXI wieku. Dokument wskazuje siedem dróg – od stawiania osoby w centrum, przez dialog pokoleń i godność kobiet, po troskę o wspólny dom.
Do siedmiu dróg Papież dodaje trzy priorytety. Pierwszy dotyczy życia wewnętrznego.
Młodzi pragną głębi, potrzebują przestrzeni ciszy, rozeznania, dialogu z własnym sumieniem i z Bogiem
— przekonuje.
Drugi priorytet odnosi się do humanizmu cyfrowego. Leon XIV wzywa, by wychowywać do „mądrego korzystania z technologii i sztucznej inteligencji, stawiając osobę przed algorytmem oraz harmonizując inteligencję techniczną, emocjonalną, społeczną, duchową i ekologiczną”.
Trzeci priorytet obejmuje „pokój rozbrojony i rozbrajający”.
Uczmy języków bez przemocy, pojednania, budowania mostów zamiast murów
— nawołuje Papież i dodaje, by słowa „Błogosławieni, którzy wprowadzają pokój” (Mt 5,9) stały się zarówno metodą, jak i treścią wychowania.
Zajaśnieć jak gwiazdy
Na zakończenie Papież kieruje wezwanie do całej wspólnoty edukacyjnej: „Rozbrójcie słowa, podnieście wzrok, strzeżcie serca. Edukacja nie posuwa się naprzód polemiką, lecz łagodnością, która słucha”.
Mniej etykiet, więcej historii; mniej jałowych przeciwieństw, więcej symfonii w Duchu
— pisze Leon XIV, dodając, że „wtedy nasza konstelacja nie tylko zajaśnieje, ale i wskaże drogę: ku prawdzie, która wyzwala, ku braterstwu, które umacnia sprawiedliwość, ku nadziei, która nie zawodzi”.
CZYTAJ WIĘCEJ:
— Opublikowano program papieskiej podróży do Turcji i Libanu. „Jeden Pan, jedna wiara, jeden chrzest”
Publikacja dostępna na stronie: https://wpolityce.pl/kosciol/744291-kreslic-nowe-mapy-nadziei-list-papieza-o-misji-edukacji
Dziękujemy za przeczytanie artykułu!
Najważniejsze teksty publicystyczne i analityczne w jednym miejscu! Dołącz do Premium+. Pamiętaj, możesz oglądać naszą telewizję na wPolsce24. Buduj z nami niezależne media na wesprzyj.wpolsce24.