Przypadające 2 lutego w Kościele katolickim święto Ofiarowania Pańskiego zwane jest świętem Matki Bożej Gromnicznej. To jedyny dzień w roku, kiedy błogosławione są świece przyniesione przez wiernych do kościoła. Od 1997 roku Kościół tego dnia obchodzi też Światowy Dzień Życia Konsekrowanego.

Długa historia święta

W Polsce święto Ofiarowania Pańskiego kończy okres śpiewania kolęd, trzymania żłóbków i choinek. Natomiast liturgicznie okres Bożego Narodzenia zamyka święto Chrztu Pańskiego, które w tym roku obchodzono 7 stycznia.

Święto Ofiarowania Pańskiego przypada czterdziestego dnia po Bożym Narodzeniu. Zostało wprowadzone w 492 r. przez papieża św. Gelazego i nawiązuje do biblijnego wydarzenia ofiarowania Jezusa w świątyni w Jerozolimie oraz dokonania przez Matkę Bożą obrzędu oczyszczenia.

Nazwa święta wywodzi się od dwóch terminów greckich: „Hypapante” oraz „Heorte tou Katharismou”, co oznacza „święto spotkania” i „oczyszczenia”. Oba były głęboko zakorzenione w tradycji Narodu Wybranego. Na pamiątkę ocalenia pierworodnych synów Izraela podczas niewoli egipskiej, każdy pierworodny syn u Żydów był uważany za własność Boga. Zgodnie z prawem mojżeszowym, czterdziestego dnia po urodzeniu syna, należało zanieść go do świątyni w Jerozolimie, a następnie wykupić za symboliczną opłatą 5 szekli. Z tym obrzędem łączyła się także ceremonia oczyszczenia matki dziecka. Kobieta była zobowiązana złożyć ofiarę z baranka, zaś w przypadku ubóstwa - ofiarę z dwóch synogarlic lub gołębi.

Święto Ofiarowania obchodzone było w Jerozolimie już w IV w., zaraz po ustaniu prześladowań. Dwa wieki później pojawiło się również w Kościele Zachodnim.

W Kościele Wschodnim dzisiejsze święto należy do 12 najważniejszych świąt i nazywane jest Spotkaniem Pańskim „Hypapante”, co uwypukla jego wybitnie chrystologiczny charakter.

Matki Bożej Gromnicznej

W Polsce święto Ofiarowania Pańskiego nazywane jest popularnie świętem Matki Bożej Gromnicznej. Obchodom towarzyszy ceremonia poświęcenia przyniesionych przez wiernych świec, których płomień symbolizuje Jezusa Chrystusa. Jest to nawiązanie do postawy starca Symeona, który - jak podaje Ewangelia - wziął na ręce Jezusa i wypowiedział słowa: „Światłość na oświecenie pogan i na chwałę Izraela”.

Nazwa świec „gromnice” pochodzi od staropolskiego przymiotnika „gromny” – grzmiący. Wierzono, że poświęcona gromnica będzie chronić dom od gromu, w związku z tym w czasie burzy zapalano świece i stawiano je w oknie, modląc się o oddalenie piorunów. Gromnicę wręczano również konającym, aby ochronić ich przed napaścią złych duchów.

Światowy Dzień Życia Konsekrowanego

Zgodnie z decyzją papieża Jana Pawła II, od roku 1997 w święto Ofiarowania Pańskiego obchodzony jest Światowy Dzień Życia Konsekrowanego. W Polsce jest ponad 28 tys. osób konsekrowanych.

Osoby konsekrowane, naśladując Jezusa czystego, ubogiego i posłusznego, są świadkami Jego obecności pośród nas. Realizując wiernie swoje powołanie, czynią wszystko, by Bóg był bardziej znany i kochany

— napisał przewodniczący Komisji ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego KEP bp Jacek Kiciński w liście na Światowy Dzień Życia Konsekrowanego.

Zaznaczył, że cechą charakterystyczną posługi konsekrowanych jest „obecność”, czyli trwanie przy drugim człowieku.

Są przy chorych, odrzuconych, samotnych, cierpiących, umierających zarówno duchowo, jak i fizycznie. Ich siłą jest miłość Chrystusa. Jego oblicze rozpoznają w obliczu każdego człowieka, któremu oddają swój czas

— napisał bp Kiciński.

Według danych z 31 grudnia 2022 r., w Polsce zakony męskie liczą 10538 osób, z czego 7721 przebywa i pracuje w kraju, a 2817 za granicą. Najliczniejsze zakony męskie to franciszkanie (1123), salezjanie (836), franciszkanie konwentualni (608), pallotyni (554) i jezuici (521).

Zakonnicy prowadzą 721 parafii, 102 rektoraty i wikariaty samodzielne, 441 kaplic i 195 sanktuariów.

W skład Konferencji Wyższych Przełożonych Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych wchodzi 109 zgromadzeń czynnych, w których jest 15 070 profesek wieczystych, 412 profesek czasowych, 81 nowicjuszek i 69 postulantek. Poza granicami pracują 1703 siostry z Polski, w tym 472 na misjach, 267 na Wschodzie i 964 w innych krajach.

Do Krajowej Konferencji Instytutów Świeckich w Polsce w 2024 roku należą 32 instytuty i stowarzyszenia, z czego większość stanowią instytuty żeńskie. Łączne liczą one 1011 osób, w tym po ślubach wieczystych było 866 osób, 113 po ślubach czasowych, zaś w formacji wstępnej - 32 osoby. Instytut Świętej Rodziny ma dwa autonomiczne kręgi – mężczyzn, do którego należą kapłani i mężczyźni konsekrowani oraz krąg kobiet.

Z danych Konferencji Przełożonych Żeńskich Klasztorów Kontemplacyjnych w Polsce zrzeszającej 83 przełożone klasztorów kontemplacyjnych, należących do 13 rodzin zakonnych, w Polsce żyje 1220 mniszek, w tym 1198 w klasztorach należących do konferencji klauzurowej. Wśród nich jest 1062 profesek wieczystych, 56 – profesek czasowych, 32 – nowicjuszki, 15 – postulantek, a 26 to aspirantki. Statystyczna mniszka w naszym kraju w r. 2022 miała 58 lat.

olnk/PAP