Jednym z patronów roku 2024 jest słynny sekretarz kard. Augusta Hlonda i następnie Prymasa Tysiąclecia abp Antoni Baraniak. „Takich ludzi potrzebuje dzisiaj Polska, takich potrzebuje świat; nieśmiertelni nie ulegają zgniliźnie” - powiedział dziś o nim przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski, metropolita poznański abp Stanisław Gądecki.

Sejm RP uchwałą z 28 lipca 2023 r. ogłosił 2024 Rokiem Arcybiskupa Antoniego Baraniaka. 1 stycznia minęła 120. rocznica urodzin salezjanina, arcybiskupa metropolity poznańskiego Antoniego Baraniaka, więźnia reżimu komunistycznego. Abp Gądecki przewodniczył dziś Mszy św. odprawionej w rodzinnej parafii abp. Baraniaka, w miejscowości Mchy (pow. śremski, woj. wielkopolskie).

Abp Gądecki: Gotów ofiarować wszystko, nie wyłączając swego życia, dla Kościoła i Ojczyzny

Abp Gądecki w homilii scharakteryzował abp. Baraniaka jako człowieka, który był „świadom swoich przyrzeczeń chrzcielnych”.

Gotów ofiarować wszystko - nie wyłączając swego życia - nie dla idei, ale dla tego, co się kocha; dla Kościoła i Ojczyzny. Takich ludzi potrzebuje dzisiaj Polska, takich potrzebuje świat. Nieśmiertelni nie ulegają zgniliźnie

— podkreślił.

Antoni Baraniak urodził się 1 stycznia 1904 r. we wsi Sebastianowo, na terenie parafii Mchy w dekanacie boreckim. Abp Gądecki podkreślił, że przyszły duchowny otrzymał w swojej rodzinie „staranne wychowanie religijne, które miało wielki wpływ na jego późniejsze ciche, sumienne, pracowite i heroiczne życie”.

Po ukończeniu szkoły powszechnej rozpoczął naukę w gimnazjum salezjanów w Oświęcimiu. W 1920 r. wstąpił do nowicjatu Towarzystwa Salezjańskiego w Kleczy Dolnej, złożył swoją pierwszą profesję zakonną. Następnie rozpoczął studia filozoficzne w Krakowie, składając śluby wieczyste dnia 15 marca 1925 r.

— mówił hierarcha.

Sekretarz wielkich książąt polskiego Kościoła

W latach w latach 1927-1931 studiował na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie. W 1930 r., jeszcze przed zakończeniem rzymskich studiów, w Krakowie przyjął święcenia kapłańskie z rąk arcybiskupa Adama Sapiehy.

Od 1933 r. był sekretarzem metropolity poznańskiego i gnieźnieńskiego, prymasa Polski, kardynała Augusta Hlonda, a po wojnie – prymasa Stefana Wyszyńskiego.

Dyskretny, raczej milczący, precyzyjny w pracy kancelaryjnej, ze spokojem prowadził zlecone sobie sprawy Kościoła

— wskazał przewodniczący KEP.

W 1951 r. papież Pius XII mianował ks. Baraniaka biskupem pomocniczym archidiecezji gnieźnieńskiej.

Więziony i katowany by pogrążyć i „złamać” Prymasa Tysiąclecia

We wrześniu 1953 roku, jako najbliższy współpracownik Prymasa Tysiąclecia bp Baraniak został aresztowany i uwięziony przez komunistyczną bezpiekę na warszawskim Mokotowie.

Był więziony przez 27 miesięcy - bez procesu. Był też wielokrotnie przesłuchiwany - z jego przesłuchań zachowało się 145 protokołów i zmuszany do składania fałszywych zeznań przeciwko kard. Hlondowi i kard. Wyszyńskiemu. W tym czasie poddawano go torturom - zatruwano jego organizm, trzymano w fekaliach, za jego ścianą rozstrzeliwano ludzi. Ślady po zadawanych mu razach nosił na plecach aż do samej śmierci. On jednak - skrajnie wyniszczony fizycznie i psychicznie - nie załamał się

— zaznaczył metropolita poznański.

Wiele przesłanek wskazuje na to, że w okresie jego uwięzienia decydowały się przyszłe losy Kościoła katolickiego w Polsce. To, że w Polsce nie odbył się pokazowy proces prymasa i nie udało się komunistom skompromitować Kościoła tak jak to stało się w Chorwacji, Czechach, Rumunii, Słowacji i na Węgrzech, zawdzięczamy osobie skromnego, pokornego człowieka, który - w najtrudniejszym dla Kościoła czasie - nie ugiął się i nie załamał

— kontynuował przewodniczący KEP.

Wyniszczony fizycznie i psychicznie arcybiskup poznański

Biskupa Baraniaka zwolniono z aresztu 21 grudnia 1955 r. i internowano. Na wolność powrócił w 1956 r. Był wyniszczony fizycznie i psychicznie.

Po swoim uwolnieniu z więzienia biskup Baraniak dalej pozostawał - do dnia jego nominacji na arcybiskupa poznańskiego 30 maja 1957 r. - kierownikiem Sekretariatu Prymasa Polski. Rządy w diecezji poznańskiej objął 2 lipca 1957 roku, a uroczysty ingres do poznańskiej katedry odbył dnia 6 października tegoż roku

— wskazał abp Gądecki.

Ocenił, że ówczesne władze komunistyczne zgodziły się na tę nominację w nadziei, że schorowany po pobycie w więzieniu Baraniak będzie krótko sprawował władzę w archidiecezji poznańskiej.

Wcześniej pytano nawet w tej sprawie lekarzy, którzy nie dawali nadziei na jego powrót do zdrowia. Tymczasem zdarzyło się coś niespodziewanego; arcybiskup przewodził archidiecezji poznańskiej jeszcze przez 20 lat. W tym okresie - borykając się z licznymi restrykcjami ze strony władzy ludowej i będąc cały czas inwigilowanym - arcybiskup dokonał wiele. Brał udział w Soborze Watykańskim II, pracując w Komisji Kościołów Wschodnich (1962-1965). Później został przewodniczącym Komisji Episkopatu ds. Realizacji postanowień Soboru Watykańskiego II w Polsce. Przygotowywał projekty listów w tej sprawie dla Konferencji Episkopatu Polski. Z jego też inicjatywy opracowano Katechizm Nauki Soboru Watykańskiego II

— wyliczał hierarcha.

Zasługi dla Kościoła

Zaznaczył, że „dziełem o dalekosiężnych skutkach” było przeprowadzenie przez Baraniaka w 1968 r. I Powojennego Synodu Archidiecezji Poznańskiej, który to synod zorganizował po około 230 latach od poprzedniego.

Tym samym uregulował sytuację prawną i duszpasterską archidiecezji, dostosowując ją do wymogów Vaticanum II

— podkreślił abp Gądecki.

Do dziejów Kościoła katolickiego w Polsce przeszły - zorganizowane przez niego - uroczystości milenijne w Poznaniu w dniach 16-17 kwietnia 1966 roku, gromadzące episkopat Polski i wielotysięczne rzesze wiernych. Dwa lata później obchodził Tysiąclecie Biskupstwa Poznańskiego

— wskazał metropolita.

Zaznaczył, że abp Baraniak dbał o tworzenie nowych parafii i budowę świątyń, otwierał nowe ośrodki duszpasterskie, a w czasie pełnienia posługi arcybiskupiej wyświęcił 519 kapłanów i ok. 200 kapłanów zakonnych. Udzielił sakry biskupiej swemu następcy, ks. Jerzemu Strobie oraz ks. Tadeuszowi Etterowi, Adamowi Sawickiemu i Marianowi Przykuckiemu.

Zainicjował osiem procesów beatyfikacyjnych i kanonizacyjnych. 23 października 1960 r. zamknął diecezjalny proces - dzisiaj już błogosławionego - Edmunda Bojanowskiego. Jego ogromną zasługą było utworzenie Papieskiego Wydziału Teologicznego. Najpierw w Rzymie otrzymał zgodę na utworzenie Papieskiego Studium Teologicznego - z prawem nadawania bakalaureatu - a następnie na utworzenie Papieskiego Wydziału Teologicznego

— opisywał abp Gądecki.

Dodał, że abp Baraniak zadbał o remont wnętrza katedry poznańskiej i rozpoczął budowę Domu Księży Emerytów w Antoninku.

„Kochał Poznań i walczył o należne mu miejsce”

Kochał Poznań i walczył o należne mu - ze względu na jego początki i współczesność - miejsce. W odpowiedzi na jego starania Stolica Apostolska potwierdziła prawa metropolitalne archidiecezji poznańskiej, mimo iż archidiecezja nie posiadała w tym czasie żadnego biskupstwa sufraganalnego

— zaznaczył obecny metropolita poznański.

Abp Baraniak zmarł po długiej i ciężkiej chorobie 13 sierpnia 1977 r. Umierającego metropolitę odwiedził w szpitalu kard. Karol Wojtyła, który – jako papież Jan Paweł II, podczas pielgrzymki do Poznania w 1983 r. – wspominał, że jego „pasterskie męstwo, wielką pokorę i Bogu znane zasługi otaczamy zawsze głęboką czcią”. Abp Antoni Baraniak został pochowany w podziemiach poznańskiej katedry.

Prezydent Andrzej Duda w stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości w 2018 r. uhonorował pośmiertnie abp. Antoniego Baraniaka Orderem Orła Białego.

CZYTAJ TAKŻE:

— 2024 rokiem okrągłych rocznic historycznych! SPRAWDŹ, jakie wydarzenia z historii Polski i osoby będziemy upamiętniać

— 70. rocznica aresztowania Stefana kard. Wyszyńskiego i bp. Baraniaka przez komunistów. Prymas Tysiąclecia był internowany przez trzy lata

— Order Orła Białego przyznany abp Antoniemu Baraniakowi trafi do Archidiecezji Poznańskiej. Tak zdecydowała rodzina

PAP/rdm