Kontrowersje wokół nominacji Franciszka do watykańskiej instytucji

Na początku lipca w Watykanie powstała nowa instytucja: Franciszek powołał do życia Instytut Badań i Promocji Praw Socjalnych im. Bartolomé de las Casas – placówkę o charakterze akademickim, dydaktycznym i szkoleniowym, która zajmować się będzie kwestiami praw socjalnych, migracji oraz kolonializmu. W dokumencie założycielskim wymienił on tylko jeden organ władzy nowego ośrodka – trzyosobową radę naukową, do której desygnował m.in. profesora Raúla Eugenio Zaffaroniego (w latach 2003-2014 sędziego Sądu Najwyższego Argentyny, zaś od 2016 do 2022 roku sędziego Międzyamerykańskiego Trybunału Praw Człowieka).

Nominacja Franciszka spotkała się z krytyką w wielu środowiskach katolickich w jego rodzinnym kraju. Sędzia Zaffaroni dał się bowiem poznać w Argentynie jako zwolennik legalizacji aborcji oraz przywilejów małżeńskich dla par jednopłciowych. Co więcej, oba te postulaty postrzega on jako część walki o prawa człowieka – podobnie jak walkę z wyzyskiem czy kolonializmem, a więc z kwestiami, którymi zajmować się będzie watykański instytut.

Sześć domów publicznych w Buenos Aires

Zarzuty wobec Zaffaroniego nie dotyczą jednak tylko jego poglądów. W 2011 roku organizacja pozarządowa La Alameda ujawniła, że ówczesny sędzia Sądu Najwyższego Argentyny był właścicielem sześciu nieruchomości w Buenos Aires, w których uprawiano prostytucję. Jedno z mieszkań, położone w samym centrum miasta, miało 25 metrów kwadratowych i było podzielone na trzy pokoje, w których usługi świadczyły głównie ubogie dziewczęta z Paragwaju lub Dominikany, pobierając za godzinę 120 peso, czyli około 30 dolarów według ówczesnego kursu. W innym, bardziej luksusowym mieszkaniu, reklamowanym w mediach społecznościowych jako lokal dla VIP-ów, zameldowana była paragwajska aktorka filmów pornograficznych Ana Touche.

Po ujawnieniu tych informacji w Argentynie wybuchł skandal. Wiele osób domagało się odejścia Zaffaroniego z Sądu Najwyższego. On sam twierdził, że nie miał świadomości, co dzieje się w jego lokalach, ponieważ nie zajmował się osobiście administrowaniem swymi nieruchomościami.

Śledztwo wszczęte przez prokuraturę utrudniał fakt, że niejaka Marcia González, zarządzająca czterema burdelami znajdującymi się w lokalach Zaffaroniego, zginęła w 2012 roku w wypadku drogowym. Samochodem kierował były komisarz policji Juan José Cantero – mąż Angéliki Duarte, która zarządzała z kolei dwoma pozostałymi burdelami w mieszkaniach sędziego.

Ostatecznie całą odpowiedzialność za nielegalny proceder wziął na siebie Ricardo Montivero – prawnik będący prawą ręką Zaffaroniego. W 2013 roku przyznał się przed sądem do winy i zapłacił grzywnę w wysokości 12.500 peso, a więc równowartość ponad 3000 dolarów (czyli minimalną kwotę przewidzianą dla tego typu przestępstw – maksymalna to trzy lata pozbawienia wolności), co spowodowało, że postępowanie zostało umorzone.

Właściwy człowiek na właściwym miejscu?

Nie rozwiało to jednak wszystkich wątpliwości wokół osoby sędziego. Dlatego decyzja Franciszka o nominacji Zaffaroniego spotkała się z krytyką nie tylko wśród argentyńskich konserwatystów, lecz także liberałów. Przypominają oni, że w 2011 roku, gdy wybuchł skandal, kardynał Jorge Mario Bergoglio był metropolitą Buenos Aires, więc musiał posiadać informacje o wspomnianej aferze. Także publicznie głoszone poglądy sędziego na temat aborcji i związków homoseksualnych nie były dla niego tajemnicą.

Jeżeli Franciszek powołał Raúla Eugenio Zaffaroniego do watykańskiej instytucji, to zapewne wpływ na tę nominację miała także wiedza, jaką wówczas posiadł. Obecnie argentyński sędzia decydować będzie więc o kształcie programowym nowej placówki, która zajmować się będzie także takimi problemami, jak wyzysk ubogich, stręczycielstwo, prostytucja czy handel ludźmi.