Msza św. w Niedzielę Palmową pod przewodnictwem papieża Franciszka na placu Świętego Piotra zainauguruje watykańskie obchody Wielkiego Tygodnia. W tym roku będą one szczególne, bo odbędą się tuż po wyjściu papieża za szpitala, gdzie trafił z zapaleniem oskrzeli. Watykan potwierdził, że Franciszek będzie przewodniczył Mszom św., a przy ołtarzu odprawią je kardynałowie.
Początek Wielkiego Tygodnia - Niedziela Palmowa
W Kościele katolickim Niedziela Palmowa otwiera Wielki Tydzień - czas bezpośrednio poprzedzający święta Wielkanocne. W czasie liturgii wspominany jest uroczysty wjazd Jezusa do Jerozolimy, poprzedzający jego mękę i śmierć na krzyżu. Wierni na mszę przynoszą palmy. Zwyczaj ich święcenia pojawił się w XI wieku.
Opis wjazdu Jezusa do Jerozolimy na kilka dni przed świętem Paschy znajdujemy u czterech Ewangelistów. Czytamy, że Chrystusa siedział na osiołku wypełniając tym samym proroctwo Zachariasza, który mówił, że mesjasz jako zbawiciel przyjdzie do swego ludu (Córy Syjońskiej, Córy Jerozolimskiej) „sprawiedliwy i zwycięski. Pokorny - jedzie na osiołku, na oślątku, źrebięciu oślicy (Za 9,9)”.
W II w. Justyn w „Dialogus cum Tryphone” identyfikuje oślicę z Żydami, natomiast młodego osiołka – z poganami.
Ci pierwsi, mają prawo nadane im przez proroków, zaś poganie natomiast „nie nosili jarzma nauczania do momentu przyjścia Chrystusa i posłania Jego uczniów z misją czynienia uczniów pośród pogan, stąd symbolizowani są przez młodego osiołka, którego nikt jeszcze nie dosiadał
— wskazał św. Justyn.
Uroczysty wjazd do Jerozolimy
Witające go (Jezusa - PAP) tłumy rzucały na drogę płaszcze oraz gałązki, wołając: +Hosanna synowi Dawidowemu! Błogosławiony, który idzie w imieniu Pańskie, Hosanna na wysokościach!+
— wskazuje Ewangelia. Lud wypowiadał słowa Psalmu 118, które stały się proklamacją mesjańską.
W czasie liturgii w Niedzielę Palmową może być także wykorzystana antyfona „Hosanna filio David: Benedictus qui veni in nomine Domini. Rex Israel! Hosanna in excelsis”.
Benedykt XVI w 2012 r. powiedział, że „nie jest przypadkiem, że kilka dni później tłum w Jerozolimie, zamiast wyrażać podziw dla Jezusa będzie wołać do Piłata: +Ukrzyżuj Go!+. A sami uczniowie, podobnie jak zresztą inni, którzy go widzieli i słuchali, zaniemówią i znikną. Większość była w istocie rozczarowana sposobem, w jaki Jezus postanowił przedstawić siebie jako Mesjasza i Króla Izraela”. Jak zaznaczył papież, kluczowa jest „odpowiedź na pytania, jaką mamy ideę Mesjasza, jaką ideę Boga - ponieważ Zbawiciel za swój tron wybrał krzyż”.
Niedziela Palmowa w Jerozolimie
W Jerozolimie już w IV w. Patriarcha dosiadał oślicy i otoczony radującymi się tłumami wjeżdżał na niej z Góry Oliwnej do miasta. Zwyczaj ten wszedł do powszechnej praktyki na Zachodzie w wieku V i VI. Natomiast poświęcanie palm wprowadzono do liturgii dopiero w wieku XI.
Do reformy z 1955 r. istniał zwyczaj, że celebrans wychodził w Niedzielę Palmową przed kościół, a bramę świątyni zamykano. Kapłan uderzał w nią krzyżem trzykrotnie, wtedy dopiero brama otwierała się i kapłan z uczestnikami procesji wstępował do kościoła, aby odprawić mszę św. Symbol ten miał przypominać wiernym, że zamknięte niebo zostało nam otworzone dzięki zasłudze krzyżowej śmierci Chrystusa.
W Niedzielę Palmową w czasie mszy św. czytany jest opis Męki Pańskiej. Kapłan ma czerwone szaty, co ma zwrócić uwagę, że Chrystus wkracza do Jerozolimy, jako Król i Pan, odbierając spontaniczny hołd od jej mieszkańców.
Zwyczaj święcenia palm
Zwyczaj święcenia palm pojawił się w XI wieku. Zgodnie z tradycją przechowywane są przez cały rok. Powstałym z ich spalenia popiołem posypywane są głowy wiernych w Środę Popielcową.
W Polsce palmy w zależności od regionu mają różne formy. Palmy kurpiowskie sięgają nawet 2-3 metrów. Powstaje z pnia ściętego drzewka jodły lub świerka, oplecionego na całej długości widłakiem, wrzosem, borówką oraz zdobionego kwiatami z bibuły i wstążkami. Jej czubek pozostawia się zielony.
Tradycyjne palmy wieleńskie powstawały z witek (np. wiklinowych, leszczynowych, wierzbowych), jałowca i bukszpanu. Wierzba jest drzewem, które wiosną najwcześniej budzi się do życia, a w symbolice kościoła jest znakiem zmartwychwstania i nieśmiertelności duszy. Palmy ozdabiano kilkudziesięcioma gatunkami suchych polnych, leśnych i ogrodowych kwiatów zbieranych o rożnych porach roku, aby uzyskać odpowiednią kolorystykę w tym m.in. krwawnika, dziurawca, chmielu, wrotyczu czy kocanki piaskowej. Wierzchołek palmy składał się z 11 gatunków traw. Wykorzystywano także kłosy zboża i owsa.
Tradycyjne palmy góralskie były przeważnie krzaczaste. Wykonywano je z witek wierzbowych lub wiklinowych na czubku, których znajdowały się bazie i jedliny. Całość udekorowana była ogrodowymi kwiatkami, trawami, kłosami i wiszącymi wstążkami.
Palmy wkładano w domach za krzyże i obrazy, by „strzegły domu od nieszczęść i zapewniały błogosławieństwo Boże”, oraz na polach, wierząc, że zapewnią obfite plony
We Włoszech i w Hiszpanii w Wielkim Tygodniu istnieje tradycja urządzania się przez 7 dni procesji pasyjnych. Przy świetle świec i biciu dzwonów idzie długi pochód z niezliczonymi wizerunkami Chrystusa, Matki Bożej i świętych.
Niedziela Palmowa w Polsce
W Polsce w Niedzielę Palmową pasyjne misteria ludowe odbywają się w każdy Wielki Tydzień w Kalwarii Zebrzydowskiej. Widowisko o charakterze misteriów paschalnych wystawiane jest także na poznańskiej Cytadeli.
W latach 1986-2020 w Niedzielę Palmową obchodzony był Światowy Dzień Młodzieży na poziomie diecezjalnym. Od roku 2021 r. zgodnie z decyzją papieża Franciszka został on przesunięty na kończącą rok liturgiczny w Kościele - uroczystość Chrystusa Króla Wszechświata.
Wielki Tydzień na Watykanie - z udziałem Franciszka
Niemal do ostatniej chwili udział papieża w Mszach św. i nabożeństwach najważniejszego tygodnia w roku liturgicznym stał pod znakiem zapytania w związku z jego hospitalizacją. W sobotę 86-letni Franciszek został wypisany z rzymskiej Polikliniki Gemelli i w wyraźnie dobrej formie potwierdził gotowość przewodniczenia celebracjom. Będą one jednak wyzwaniem dla jego sił i zdrowia w tym delikatnym momencie rekonwalescencji.
Wychodząc ze szpitala papież powiedział dziennikarzom, że w tych dniach czytał gazety. A zatem, jak się zauważa, świadom jest poruszenia i nastroju niepewności, jaki panował co do przebiegu uroczystości oraz medialnych spekulacji o Wielkim Tygodniu „bez papieża”. Dlatego od razu postanowił zapewnić o swojej obecności.
Watykańska Niedziela Palmowa pod znakiem rocznicy śmierci św. Jana Pawła II
Mszę św. w Niedzielę Palmową z poprzedzającą ją procesją odprawi przy ołtarzu jego rodak z Argentyny, wicedziekan Kolegium Kardynalskiego kardynał Leonardo Sandri. W 18. rocznicę śmierci św. Jana Pawła II jego obecność na placu nabierze wyjątkowego znaczenia.
Jako substytut Sekretariatu Stanu był nazywany „głosem” polskiego papieża, bo w ostatnim okresie jego życia, gdy miał on coraz większe kłopoty z mówieniem, często czytał jego homilie i przemówienia. To kardynał Sandri 2 kwietnia 2005 roku wieczorem podał wiadomość o śmierci Jana Pawła II tysiącom wiernych modlących się na placu Świętego Piotra. Powiedział wtedy: „Drodzy bracia i siostry, o 21.37 nasz najukochańszy Ojciec Święty Jan Paweł II powrócił do domu Ojca. Módlmy się za niego”.
Na Niedzielę Palmową gałązki oliwne podarowało stowarzyszenie miast i gmin z Umbrii, gdzie produkowana jest oliwa. Palemki uplecione z liści palmowych przywieziono zaś z San Remo.
Watykański Wielki Czwartek - wspomnienie Wieczernika
Kulminacyjne uroczystości Wielkiego Tygodnia rozpoczną się w Wielki Czwartek. Rano w bazylice watykańskiej Franciszek będzie przewodniczył mszy Krzyżma. Przy ołtarzu odprawi ją wikariusz generalny Rzymu kardynał Angelo De Donatis .
Po południu papież pojedzie do rzymskiego zakładu karnego dla nieletnich Casal del Marmo na prywatną mszę Wieczerzy Pańskiej, inaugurującą Triduum Paschalnego. W jej trakcie odbędzie się tradycyjny obrzęd obmycia nóg. Franciszek powróci tam po 10 latach. W tym samym miejscu odprawił mszę i umył nogi więźniom dwa tygodnie po konklawe. To wraz z tą wizytą nowy papież wprowadził zwyczaj odprawiania tej mszy poza Watykanem, co wówczas uznano za rewolucyjną zmianę.
Wielki Piątek i Droga Krzyżowa w Koloseum
W Wielki Piątek o 17.00 w bazylice Świętego Piotra odbędzie się nabożeństwo Męki Pańskiej, podczas którego nieprzerwanie od czasów pontyfikatu Jana Pawła II homilię wygłasza kaznodzieja Domu Papieskiego kardynał Raniero Cantalamessa.
Nieznane są jeszcze szczegóły dotyczące Drogi Krzyżowej w rzymskim Koloseum, rozpoczynającej się po godzinie 21. To byłoby duże wyzwanie dla zdrowia papieża, który niespełna tydzień po zapaleniu oskrzeli przebywać będzie kilkadziesiąt minut na powietrzu w chłodny jeszcze kwietniowy wieczór.
W tym roku wyjątkowo do tej pory nie poinformowano, kto jest autorem rozważań Drogi Krzyżowej. Zawsze było to wiadomo na kilka tygodni przed tym nabożeństwem. Nie wyklucza się, że ponad 13 miesięcy po rozpoczęciu rosyjskiej agresji na Ukrainę będą one w dużej części poświęcone właśnie tej wojnie. Może też chodzić o chęć uniknięcia polemiki, do jakiej doszło przed rokiem, gdy w ostatniej chwili zmieniono treść rozważań wspólnie napisanych przez Ukrainkę i Rosjankę, razem niosące krzyż.
Watykańska Wielka Sobota i Wigilia Paschalna
W Wielką Sobotę wieczorem papież ma przewodniczyć Mszy św. Wigilii Paschalnej, najdłuższej w roku liturgicznym.
W Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego w obecności papieża poranną mszę odprawi dziekan Kolegium Kardynalskiego kardynał Giovanni Battista Re. Franciszek zaś w południe na balkonie bazyliki watykańskiej odczyta wielkanocne orędzie i udzieli błogosławieństwa Urbi et Orbi.
Watykaniści podkreślają, że dla wracającego do zdrowia papieża, który nadal boryka się też z problemem z kolanem, tegoroczny Wielki Tydzień to będzie „tour de force”.
Gubernatorat Państwa Watykańskiego poinformował, że z okazji nadchodzącej Wielkanocy plac Świętego Piotra zostanie przekształcony w ogród z 35 tysiącami kwiatów z Holandii.
CZYTAJ RÓWNIEŻ:
rdm/PAP
Publikacja dostępna na stronie: https://wpolityce.pl/kosciol/640910-rozpoczyna-sie-wielki-tydzien-uroczystosci-w-watykanie
