W poniedziałek włoska telewizja RAI 3 wyemitowała kolejny odcinek swego magazynu śledczego o nazwie „Report”, który tym razem poświęcony był finansom Watykanu. Głównym bohaterem programu zatytułowanego „Sabotaż” był audytor generalny Stolicy Apostolskiej w latach 2015-2017 Libero Milone. Został on poproszony o zrobienie audytu w finansach watykańskich przez ówczesnego prefekta Sekretariatu ds. Gospodarczych Stolicy Apostolskiej kardynała George’a Pella. To właśnie on wpadł na trop podejrzanych transakcji w Sekretariacie Stanu, jednak nie dane mu było dokończyć swego dochodzenia. W 2017 roku najpierw kardynał Pell przestał pełnić swe obowiązki z powodu fałszywych oskarżeń, a wkrótce potem – po interwencji kardynała Angelo Becciu – zwolniony został Milone. W wywiadzie dla RAI 3 były audytor powiedział, że niektórych afer finansowych, np. na londyńskim rynku nieruchomości (kupno za 400 milionów euro budynku wartego 290 milionów) dałoby się uniknąć, gdyby jego praca nie była przez niektórych watykańskich urzędników systematycznie sabotowana. Stąd tytuł programu „Sabotaż”.

Wczesnoporonny biznes

Wśród wielu wątków, które pojawiły się w audycji RAI 3, jeden był z punktu widzenia katolickiego szczególnie bulwersujący. Okazuje się, że duża część pieniędzy Watykanu została zainwestowana w firmę produkującą środki wczesnoporonne. Chodzi o szwajcarski koncern farmaceutyczny Novartis i zależną od niego spółkę Sandoz. Z materiałów przedstawionych w programie wynika, że wśród akcjonariuszy Novartisu znajdowała się także Stolica Apostolska, która posiadała akcje o wartości około 20 milionów euro w dwóch firmach farmaceutycznych: Novartis i Roche.

Z jednej strony Watykan walczył więc z aborcją farmakologiczną, a z drugiej czerpał zyski z tego procederu. Gdy w 2016 roku Libero Milone wykrył ten skandal, natychmiast zgłosił to wysokim hierarchom watykańskim, którzy nic o tym nie wiedzieli. W efekcie w błyskawicznym tempie wszystkie akcje Novartisu zostały przez Stolicę Apostolską sprzedane. Osoby odpowiedzialne za wspomnianą inwestycję nie poniosły jednak wtedy żadnych konsekwencji, natomiast człowiek, który odkrył aferę, stracił rok później pracę.

Etyczna analiza biznesu

Kilka miesięcy temu wybuchł skandal, gdy okazało się, że Watykan zainwestował pieniądze w produkcję filmowej biografii Eltona Johna pt. „Rocketman”, będącej jedną wielką pochwałą związków gejowskich. Niektórzy z komentatorów starali się wytłumaczyć to jako jednorazową wpadkę i wypadek przy pracy. Trudno będzie jednak równie łatwo usprawiedliwić włożenie tak dużych pieniędzy w intratny biznes aborcyjny.

Sam spotykałem na rzymskich uczelniach katolickich doktorantów specjalizujących się w zagadnieniach moralnej odpowiedzialności biznesu oraz zajmujących się etyczną analizą przedsiębiorstw. Najczęściej pracowali oni na zlecenie potencjalnych akcjonariuszy, którzy zamierzali zainwestować swoje pieniądze w konkretny interes, ale chcieli mieć pewność, że ich środki nie zostaną wykorzystane w sposób nieetyczny. Zamawiali więc ekspertyzy, w ramach których przeprowadzano „screening”, by odpowiedzieć na pytanie, czy dana firma np. wykorzystuje pracę dzieci w ubogich krajach, przyczynia się do degradacji środowiska naturalnego, stosuje nieuczciwe praktyki sprzedażowe etc. Stało za tym przekonanie inwestorów, że nie godzi się zarabiać pieniędzy za każdą cenę.

Skoro na uczelniach katolickich promowano tego typu podejście, cóż stało na przeszkodzie, by osoby odpowiedzialne za finanse Stolicy Apostolskiej skorzystały z usług doświadczonych analityków dokonujących „screeningu” pod kątem etyki funkcjonowania przedsiębiorstw?

Majowa intencja modlitewna

Wypada mieć nadzieję, że wraz z wrześniową dymisją kardynała Angelo Becciu podobne praktyki odejdą w Watykanie w przeszłość. W tym kontekście szczególnego znaczenia nabiera ogłoszona w niedzielę przez Franciszka papieska intencja modlitewna na maj:

„Módlmy się, aby odpowiedzialni za finanse współpracowali z rządami w celu uregulowania sfery finansowej i chronienia obywateli przed jej zagrożeniami.”

Ciekawe, czy autor intencji miał na myśli także swoich podwładnych?