W Wielki Piątek Kościół katolicki nie sprawuje Mszy św. W świątyniach celebrowana jest jedynie Liturgia Męki Pańskiej. Odczytuje się opis męki Pańskiej według św. Jana, trwa adoracja krzyża, któremu oddaje się cześć przez uklęknięcie – jak Chrystusowi Eucharystycznemu.

CZYTAJ TAKŻE: Wielki Czwartek - dziś rozpoczyna się Triduum Paschalne. „Nazywamy to misterium, czyli zbawczym dziełem”. Cenne wskazówki!

Liturgia Męki Pańskiej

Zgodnie z tradycją ołtarz w świątyniach jest obnażony: bez krzyża, świeczników i obrusów.

W związku z pandemią i obowiązującymi obostrzeniami w stolicy nie będzie nabożeństwa drogi krzyżowej ulicami Warszawy.

W wielu diecezjach biskupi apelują również, by z racji duszpasterskich w kościołach celebrowane były w Wielki Piątek nabożeństwa pasyjne: droga krzyżowa i gorzkie żale.

Na zakończenie nabożeństwa wierni mogą oddać cześć krzyżowi, można też sprawować obrzędy komunii świętej, jak podczas liturgii tego dnia

— wskazał biskup warszawsko-praski Romuald Kamiński.

Liturgię męki Pańskiej sprawuje się według schematu podanego w mszale rzymskim. Nabożeństwo rozpoczyna się Liturgią Słowa, w której naczelne miejsce zajmuje opis męki Pańskiej według św. Jana. Akcentuje się bardziej chwałę odkupienia przez krzyż niż poniżenia przez mękę.

Z uwagi na pandemię podczas adoracji krzyża wskazano, by tylko przewodniczący liturgii męki Pańskiej oddał cześć krzyżowi przez pocałunek. Pozostali mają adorować krzyż przez podejście i przyklęknięcie lub skłon, z zachowaniem odpowiedniej odległości między uczestnikami. W minionych latach wierni oddali krzyżowi cześć pocałunkami.

Jeśli celebracja jest transmitowana, to z myślą o osobach łączących się z domów celebrans na zakończenie adoracji powinien podnieść krzyż i tak go trzymać przez pewien czas w milczeniu, aby wierni mogli oddać duchowo cześć krzyżowi

— napisał bp Kamiński.

Jedną z ważnych części liturgii męki Pańskiej jest rozbudowana modlitwa powszechna. Jej forma i tekst są znane od V wieku i w zasadzie niezmieniane. Mszał rzymski podaje dziesięć intencji. Pierwsza jest za cały Kościół, o pokój, jedność i trwanie w wierze. W drugiej wspólnota modli się za papieża, w trzeciej – za wszystkie stany Kościoła. Następnie za katechumenów. Piąta intencja jest za wszystkich wierzących w Chrystusa i o jedność chrześcijan, o jej przywrócenie i zachowanie. W kolejnych Kościół modli się za żydów, niewierzących w Chrystusa, niewierzących w Boga, rządzących państwami, chorych i cierpiących.

W związku z pandemią zostało dodane jeszcze jedno wezwanie.

Módlmy się za całą ludzkość, która cierpi w wyniku szerzącej się epidemii, za wszystkich bezradnych i zagubionych, za chorych i za tych, którzy ofiarnie niosą im pomoc oraz za zmarłych

— wskazała Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów.

Po zakończeniu liturgii męki Pańskiej Najświętszy Sakrament przenoszony jest w procesji do grobu pańskiego, gdzie przez całą Wielką Sobotę adorowany jest przez wiernych.

Obowiązuje post ścisły

Zgodnie z Kodeksem prawa kanonicznego w Wielki Piątek obowiązuje nie tylko wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych, ale post ścisły, czyli trzy posiłki, przy czym tylko jeden do syta, a dwa – lekkie.

Prawem o wstrzemięźliwości są związane osoby, które ukończyły 14. rok życia, prawem zaś o poście są związane wszystkie osoby pełnoletnie, aż do rozpoczęcia 60. roku życia. Duszpasterze oraz rodzice winni zatroszczyć się o to, ażeby również ci, którzy z racji młodszego wieku nie związani jeszcze prawem postu i wstrzemięźliwości, byli wprowadzeni w autentyczny duch pokuty

— czytamy w Kodeksie prawa kanonicznego.

Z obowiązku tego są zwolnieni chorzy. Kościół jednocześnie zachęca do przedłużenia postu i wstrzemięźliwości aż do rozpoczęcia liturgii Wigilii Paschalnej.

Historia Wielkiego Piątku

Pierwsze liturgiczne obchody Wielkiego Piątku odbyły się w starożytnej Jerozolimie. Wierni gromadzili się przed wschodem słońca przed kolumną biczowania, a później przy grobie, aby adorować drzewo krzyża.

Pierwsze opisy celebracji Wielkiego Piątku pochodzą z VII w. Pierwszy typ liturgii sprawowany był przez papieża w kościele św. Jana Jerozolimskiego i obejmował odczytanie opisu męki Pańskiej wg św. Jana, modlitwę powszechną i procesję z relikwiami krzyża.

Drugi typ liturgii był sprawowany w licznych kościołach lokalnych. Obejmował lekturę Pisma Świętego adorację krzyża i komunię św., konsekrowaną wcześniej. Ten typ liturgii upowszechnił się w średniowieczu w całej Europie. W późniejszych wiekach upowszechniło się przenoszenie Najświętszego Sakramentu do grobu pańskiego.

W XIX w. na terenach dawnej Rzeczypospolitej groby pańskie w kościołach zaczęły nabierać także patriotycznego wymiaru. W Wielki Piątek na świecie odbywa doroczna zbiórka ofiar na Boży Grób w Jerozolimie.

W Wielki Piątek rozpoczyna się także nowenna do miłosierdzia Bożego, którą przekazała św. s. Faustyna Kowalska.

Wielkopiątkowej liturgii w archikatedrze warszawskiej o godz. 17.00 będzie przewodniczył i wygłosi homilię biskup pomocniczy Michał Janocha.

W diecezji warszawsko-praskiej bp Romuald Kamiński liturgii męki Pańskiej będzie przewodniczył o godz. 18.00 w konkatedrze Matki Bożej Zwycięskiej na stołecznym Kamionku. Bp Jacek Grzybowski o godz. 19.00 będzie przewodniczył tej liturgii w kaplicy Matki Bożej Różańcowej Sióstr Dominikanek Misjonarek w Zielonce pod Warszawą.

Wyjątkowe rozważania dzieci i młodzieży będą towarzyszyć watykańskiej Drodze Krzyżowej

Cierpienia dzieci - odrzucanych, głodujących, z rozbitych rodzin, wykorzystywanych i posyłanych na wojny, samotnych w pandemii - to główne tematy rozważań tegorocznej Drogi Krzyżowej w Watykanie, której w Wielki Piątek przewodniczyć będzie papież Franciszek.

Wieczorne nabożeństwo będzie wydarzeniem nadzwyczajnym.

Autorami rozważań przy kolejnych stacjach oraz towarzyszących im rysunków są dzieci oraz młodzież z katolickiego związku skautów w miasteczku Foligno we włoskiej Umbrii i najmłodsi z rzymskiej parafii Świętych Męczenników z Ugandy. Kościół ten był pierwszym konsekrowanym przez Jana Pawła II w Rzymie; miało to miejsce w 1980 roku. Słynie zaś z działalności społecznej i dobroczynnej.

Z powodu epidemii Droga Krzyżowa odbędzie się drugi rok z rzędu na Placu Świętego Piotra, a nie w rzymskim Koloseum.

Dzieci, nastolatkowie i 20-letni autorzy proszą Jezusa w rozważaniach:

„Pomóż nam nieść codziennie nasze krzyże, jak Ty niosłeś swój”.

Ich teksty uderzają szczerością, siłą i prostotą opisywanych doświadczeń z codziennego życia w domu i szkole.

We wstępie do rozważań skierowane są do Jezusa następujące słowa:

„Wiesz, że także my, dzieci, mamy krzyże, które nie są ani lżejsze, ani cięższe od tych, jakie mają dorośli; to są prawdziwe krzyże, których ciężar odczuwamy też w nocy”.

„Tylko Ty wiesz, jak trudno jest nauczyć się tego, by nie bać się ciemności i samotności”

— napisali najmłodsi. Dodali:

„Tylko Ty wiesz, jak trudno jest, gdy nie umie się mówić tak dobrze jak inni, szybko myśleć i dobrze liczyć”.

„Tylko Ty wiesz, jak trudno jest patrzeć na to, gdy rodzice kłócą się i trzaskają drzwiami, nie rozmawiają ze sobą przez całe dni. Tylko Ty wiesz, jak ciężko, gdy inni z ciebie żartują i zdajesz sobie sprawę z tego, że wykluczają cię z przyjęć urodzinowych”

— brzmi wprowadzenie do Drogi Krzyżowej.

Są też tam zdania:

„Tylko Ty wiesz, co to znaczy być biednym i musieć odmawiać sobie tego, co mają przyjaciele. Tylko Ty wiesz, jak trudno jest uwolnić się od tajemnicy, która bardzo doskwiera i nie wiedzieć, komu o tym powiedzieć ze strachu, że zostanie się zdradzonym, oskarżonym albo że nikt nie uwierzy”.

„Drogi, dobry Jezu. Ty też byłeś dzieckiem, jak ja. Ty też się bawiłeś i może się przewróciłeś i zrobiłeś sobie krzywdę. Ty też chodziłeś do szkoły i może nie poszła ci dobrze jakaś klasówka. Ty też miałeś mamę i tatę i wiesz , że czasem nie chce mi się ich słuchać , kiedy mówią mi, żeby odrobić lekcje, wynieść śmieci, pościelić łóżko i posprzątać w pokoju”

— to kolejny fragment wprowadzenia.

Autorzy podkreślili:

„Ty przede wszystkim wiesz, że na świecie są dzieci, które nie mają co jeść, nie mogą się uczyć, są wykorzystywane i zmuszane do wojny”.

Przy stacjach kolejne dzieci opisują swoje doświadczenia. Jeden z chłopców wini się i wstydzi za to, że nie stanął w obronie kolegi z klasy niesłusznie oskarżonego o kradzież drugiego śniadania koledze.

Jako przykład prześladowania wskazano przeżycia dziewczynki w klasie, wyśmiewanej za to, że czytała z trudnością.

„Prześladowanie nie jest odległym wspomnieniem sprzed dwóch tysięcy lat; niekiedy pewne nasze zachowania mogą osądzać, ranić i deptać brata czy siostrę”

— zaznaczono. Słowom tym towarzyszy modlitwa dzieci o to, by umieć kochać bliźnich, którzy mają mniej szczęścia.

Są opisy porażek i rozczarowań w szkole i na boisku, matczynej miłości i troski, przyjaźni z synem imigrantów, a następnie apel o przyjmowanie z serdecznością osób samotnych i zepchniętych na margines, otaczanie ich opieką. Pojawiają się wspomnienia udziału dzieci i nastolatków w inicjatywach dobroczynnych.

Przy IX stacji zabrzmią słowa:

„W zeszłym roku nie odwiedziliśmy z rodziną dziadków; moi rodzice mówią, że to niebezpieczne, bo możemy zarazić ich Covidem. Brakuje mi ich. Jak bardzo brakuje mi koleżanek z drużyny siatkówki i skautów”.

Jeden z autorów rozważań napisał:

„Szkoła też jest zamknięta, wcześniej czasem nie chodziłem zbyt chętnie, ale teraz chciałbym wrócić do klasy, by spotkać się z kolegami i nauczycielkami”.

Młodzi autorzy podkreślili:

„Smutek samotności staje się niekiedy nie do zniesienia, czujemy się porzuceni przez wszystkich, niezdolni już do uśmiechu”.

Odmówione zostaną modlitwy o uwolnienie się od dóbr materialnych, dumy i uprzedzeń.

Przy XII stacji – „Jezus umiera na krzyżu” uczeń napisał:

„Napisałem wypracowanie o dzieciach-ofiarach mafii. Zadaję sobie pytanie: jak można dokonać tak strasznych czynów? Czy można wybaczyć coś takiego, czy ja byłbym w stanie?”

Jest także wspomnienie o dziadku zmarłym w szpitalu z powodu Covid-19: „Nie mogłem przy nim być, pożegnać się z nim i pocieszyć”.

Drogę Krzyżową kończy prośba do Boga, by chronił każde dziecko na świecie.

kpc/PAP