Demontaż polskich tablic w Katyniu. IPN wydał oświadczenie. "Dewastacja miejsc pamięci jest działaniem niegodnym cywilizowanych narodów"

Instytut Pamięci Narodowej podkreślił, że dewastacja miejsc pamięci jest działaniem niegodnym cywilizowanych narodów. Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Federacja Rodzin Katyńskich domagają się przywrócenia polskich symboli na nekropoliach katyńskich. MKiDN mówi o „barbarzyństwie”.

Dyrekcja Kompleksu Pomnika Katyńskiego usunęła z cmentarza w Katyniu płaskorzeźby Orderu Virtuti Militari oraz Krzyża Kampanii Wrześniowej, o czym poinformowała na swojej stronie internetowej administracja memoriału.

Oświadczenie IPN

Instytut Pamięci Narodowej - w wydanym dzisiaj oświadczeniu - „stanowczo potępia akt dewastacji, którego dopuściły się władze Federacji Rosyjskiej na Cmentarzu Wojennym w Katyniu, usuwając płaskorzeźby przedstawiające Order Wojenny Virtuti Militari oraz Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939”.

Według decyzji rosyjskiej prokuratury polskie symbole: Order Virtuti Militari, którym Polska uczciła wiktorię nad Rosjanami z 1792 r., oraz Krzyż Kampanii Wrześniowej, przypominający o niemiecko-sowieckiej agresji z 1939, pierwszej odsłonie II wojny światowej – naruszają obowiązujące w Federacji Rosyjskiej przepisy dotyczące obiektów dziedzictwa kulturowego i upamiętnienia zwycięstwa narodu sowieckiego w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej

— napisano.

W oświadczeniu przypomniano, że Order Virtuti Militari został ustanowiony w 1792 r. przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego jako wyróżnienie za wybitne zasługi wojenne. Jest jednym z najstarszych istniejących odznaczeń wojskowych na świecie. Przyznawany był zarówno żołnierzom, jak i jednostkom wojskowym za wyjątkową odwagę. Wyróżnienie to ma pięć klas, z których najwyższą jest Krzyż Wielki. Natomiast Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939 upamiętnia bohaterów obrony Polski w 1939 r. i jest wyrazem szacunku dla ich poświęcenia.

Oba te odznaczenia symbolizują ciągłość walki Polaków o wolność. Razem tworzą znaki polskiej drogi do niepodległości, utrwalając pamięć o determinacji i odwadze wielu pokoleń

— czytamy w oświadczeniu IPN.

Wbrew twierdzeniom rosyjskich władz, że odznaczenia te mają charakter rusofobiczny – powstały jako upamiętnienie konkretnych wydarzeń historycznych i bohaterstwa żołnierzy, a ich znaczenie odnosi się do walki o niepodległość Polski, a nie do współczesnych czy narodowościowych uprzedzeń

— wskazano.

Przypomniano również, że w Polsce zgodnie z zapisami „Ustawy z 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki” nazwy te nie mogą upamiętniać osób, organizacji, wydarzeń lub dat symbolizujących komunizm lub inny ustrój totalitarny, ani w inny sposób takiego ustroju propagować. Również za podlegające usunięciu ustawodawca uznał pomniki odwołujące się do osób, organizacji, wydarzeń lub dat symbolizujących represyjny, autorytarny i niesuwerenny system władzy w Polsce w latach 1944–1989.

Wszystkie cmentarze wojenne, na których spoczywają czerwonoarmiści, są przedmiotem ochrony ze strony Rzeczypospolitej Polskiej. Polska w ten sposób stosuje nie tylko umowy międzynarodowe, ale obowiązujące w kraju zapisy ustawy z 28 marca 1933 r. o grobach i cmentarzach wojennych. Wprost one stanowią, że groby oraz cmentarze wojenne, niezależnie od narodowości i wyznania osób w nich pochowanych oraz niezależnie od formacji, do których osoby te należały, mają być pielęgnowane i otaczane należnym szacunkiem

— napisano.

W oświadczeniu wskazano także, że dokonana przez władze rosyjskie dewastacja stanowi realizację zapowiedzi władz obwodu smoleńskiego formułowanych w maju i sierpniu 2025 r., wobec których IPN wystosował dwa oświadczania.

Instytut Pamięci Narodowej wzywa władze obwodu smoleńskiego Federacji Rosyjskiej do przywrócenia zniszczonych płaskorzeźb, które stanowią integralną część polskiej tożsamości narodowej i pamięci historycznej. Dewastacja miejsc pamięci jest działaniem niegodnym cywilizowanych narodów

— podkreślono.

„Kłamstwo katyńskie nie umarło”

Wspólne oświadczenie w tej sprawie wydali także szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Lech Parell oraz prezes Federacji Rodzin Katyńskich Izabella Sariusz-Skąpska, domagając się przywrócenia polskich symboli na nekropoliach katyńskich oraz wyciągnięcia konsekwencji wobec winnych tego „aktu barbarzyństwa”.

Na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu spoczywa 4421 oficerów i podchorążych Wojska Polskiego zamordowanych w 1940 przez NKWD. Polskie władze i rodziny ofiar od lat pozbawione są dostępu do znajdujących się na terenie Rosji miejsc pochówku zamordowanych. Skucie polskich symboli wojskowych jest kolejnym aktem wymazywania pamięci o tej straszliwej zbrodni, na które nie ma zgody polskich władz i polskiego społeczeństwa

— podkreślono w oświadczeniu.

Przypomniano, że 13 kwietnia 1943 r. odkryto doły śmierci w Katyniu i już wtedy bezstronni i niezależni eksperci z Międzynarodowej Komisji Lekarskiej ponad wszelką wątpliwość stwierdzili czas zgonu ofiar – rok 1940 – i sowiecką odpowiedzialność za mord na polskich jeńcach. „Stalin zaprzeczył – i tak pojawiło się kłamstwo katyńskie, które wbiło klin między aliantów i stało się kamieniem węgielnym powojennego porządku, oddającego Polskę w sowiecką strefę wpływów” – napisano.

Wskazano także, że 13 kwietnia 1990 r. upadający Związek Radziecki przyznał się do odpowiedzialności za Katyń.

Po 50 latach świat poznał haniebną decyzję Stalina i jego współpracowników, którzy 5 marca 1940 skazali na śmierć 21 768 polskich jeńców bez wzywania, bez stawiania zarzutów, bez sądu

— przypomniano.

Ale kłamstwo katyńskie nie umarło. Ożywa w Federacji Rosyjskiej, tak jak ożyły sny o potędze i o powrocie rosyjskiego imperium, którego ma się bać cały świat. W roku 85. rocznicy Zbrodni Katyńskiej, w maju 2025, na Polskim Cmentarzu Wojennym w Miednoje zostały zniszczone przedstawienia Orderu Virtuti Militari oraz Krzyża Kampanii Wrześniowej 1939 roku. Rzeźby te stanowiły integralną część tej katyńskiej nekropolii. Ich usunięcie było naruszeniem umowy z 22 lutego 1994 między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej o grobach i miejscach pamięci ofiar wojen i represji

— czytamy w oświadczeniu.

Wskazano, że obecnie takiego samego aktu zbezczeszczenia dopuszczono się na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu.

Wykonawcy tego haniebnego czynu zdają się zapominać, że Polska nie jest osamotnionym przegranym, ale należy do wolnych państw wolnego świata i nie da się zastraszyć, a prawda nie będzie zagłuszana. To miejsce pamięci ma symboliczne znaczenie nie tylko dla obywateli Rzeczypospolitej, ale znane jest daleko poza naszymi granicami

— napisano.

Podkreślono, że przedstawienia Orderu Virtuti Militari oraz Krzyża Kampanii Wrześniowej 1939 roku muszą powrócić na nekropolie katyńskie w Miednoje i Katyniu, a winni tego aktu barbarzyństwa muszą ponieść konsekwencje.

Kłamstwo nawet powtarzane tysiąc razy nigdy nie stanie się prawdą

— dodano.

„Barbarzyństwo”

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego nazwało niszczenie symboli narodowych, grobów i miejsc pamięci „barbarzyństwem”.

Usunięcie symboli polskiej historii i polskiej kultury na cmentarzu w Katyniu jest atakiem na pamięć o Polakach zamordowanych wiosną 1940 roku przez NKWD, jest atakiem na wartości, które powinny łączyć, a nie dzielić. Stanowczo potępiamy akt wandalizmu, którego za zgodą i na polecenie władz Federacji Rosyjskiej dokonano na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu. Wzywamy do natychmiastowego przywrócenia pierwotnego stanu zdewastowanych miejsc pamięci i podjęcia działań mających na celu ochronę miejsc, które są fundamentem naszej tożsamości narodowej

— napisano.

MKiDN przypomniało również, że w Polsce symbole na cmentarzach radzieckich traktowane są z szacunkiem, należnym wszystkim zmarłym.

W Polsce są łącznie 1833 miejsca spoczynku żołnierzy rosyjskich z czasów I i II wojny światowej, w tym ok. 700 obiektów pochówku żołnierzy Armii Czerwonej. Wszystkie otoczone są opieką. Na terenie Rosji są 384 obiekty upamiętniające Polaków, w tym kompleksy cmentarne i pojedyncze miejsca pamięci. Żądamy traktowania ich z szacunkiem

— podkreślił resort.

Demontaż

Nakaz demontażu wydała prokuratura obwodu smoleńskiego, argumentując, że płaskorzeźby naruszają przepisy dotyczące obiektów dziedzictwa kulturowego i upamiętnienia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej, jak w rosyjskim oficjalnym przekazie państwowym nazywana jest II wojna światowa. O demontaż rzeźb apelował wiceprzewodniczący Dumy obwodu smoleńskiego Walerij Kuzniecow, reprezentujący Partię Komunistyczną Federacji Rosyjskiej. To ugrupowanie niezmiennie kwestionuje odpowiedzialność ZSRR za zbrodnię katyńską.

W maju 2025 r. podobne płaskorzeźby zostały usunięte z pomników w Miednoje na podstawie decyzji rady obwodu twerskiego, gdzie również znajduje się cmentarz ofiar zbrodni katyńskiej.

Na cmentarzu w Katyniu spoczywa 4421 polskich żołnierzy, zamordowanych w 1940 r. przez NKWD. Łączna liczba zamordowanych wówczas obywateli polskich wyniosła 22 tys., w tym 15 tys. jeńców wojennych z obozów w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie.

CZYTAJ TEŻ:

— Co na to „polscy” fani Putina? Skandaliczne działanie Rosjan. Zdemontowali tablice na polskim cmentarzu w Katyniu!

— IPN protestuje przeciwko oburzającym planom! Władze rosyjskiego Obwodu Smoleńskiego chcą zdewastować cmentarz ofiar Zbrodni Katyńskiej

maz/PAP