IPN odkrył prawdopodobne szczątki żołnierzy AK w Terebeli. Zginęli w 1945 roku podczas obławy komunistycznych służb

Na terenie dawnego cmentarza unickiego w Terebeli (Lubelskie) odnaleziono szczątki dwóch mężczyzn. Według ustaleń IPN mogą to być żołnierze podziemia niepodległościowego AK, którzy zginęli w czerwcu 1945 roku podczas obławy zorganizowanej przez komunistyczne służby bezpieczeństwa.

Badacze Instytutu Pamięci Narodowej na cmentarzu unickim w Terebeli koło Białej Podlaskiej poszukiwali szczątków dwóch żołnierzy oddziału ppor. Roberta Domańskiego „Floriana” z Obwodu AK - Ruchu Oporu Armii Krajowej (ROAK) Biała Podlaska.

Na głębokości 70–80 cm, ujawniono szczątki dwóch mężczyzn, spoczywające w oddzielnych jamach grobowych

— poinformował w komunikacie naczelnik Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN w Lublinie Artur Piekarz.

Przy szkieletach odnaleziono dwa medaliki, pozostałości skórzanego pasa z klamrą i zapięciem. Szczątki były pogrzebane bez trumien. Na jednym ze szkieletów odnaleziono pozostałości papy.

Możliwe ofiary obławy komunistycznej

Wstępnie ustalono, że ofiary były w wieku 25–40 lat.

U jednej z nich, w obrębie czaszki i kończyny górnej, ujawniono ślady mogące wskazywać na obrażenia postrzałowe. Jednak w celu ich potwierdzenia lub wykluczenia konieczne są dalsze badania

— zaznaczył Piekarz.

Odnalezione szczątki mogą należeć do ofiar obławy, którą w nocy z 21 na 22 czerwca 1945 r. na uczestników zabawy w remizie strażackiej w Terebeli urządziły ówczesne służby bezpieczeństwa.

W zabawie brali udział członkowie AK-ROAK, lokalni konspiratorzy i podkomendni „Floriana”. Tuż po północy do wsi przybyła grupa operacyjna z Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego i Milicji Obywatelskiej z Białej Podlaskiej. Budynek remizy został otoczony, do środka weszło trzech milicjantów, by wylegitymować uczestników zabawy.

Doszło wtedy do strzelaniny, w której zabici zostali dwaj żołnierze AK, śmiertelnie ranny został także funkcjonariusz MO. Ponadto zatrzymano osiem osób.

Rankiem do wsi ściągnięto wojsko i urządzono komunistyczny wiec, na który spędzono wszystkich mieszkańców Terebeli

— dodał Piekarz.

Ciała dwóch żołnierzy funkcjonariusze UB i MO pozostawili na miejscu zdarzenia. Mieszkańcy pogrzebali je pospiesznie, bez trumien, na nieczynnym już cmentarzu unickim w Terebeli.

W poszukiwaniach pomagał regionalista

Piekarz podkreślił, że w odszukaniu grobów pomocne dla IPN były ustalenia regionalisty Arkadiusza Maziejuka. Wskazał on m.in. na publikację dotyczącą historii cmentarza unickiego w Terebeli. Zamieszczone są w niej wspomnienia świadka tamtego pochówku żołnierzy, który znał jednego z nich:

Byłem na cmentarzu […] kiedy już go do ziemi zakopywali. Legł tam jako bezimienny. Trumny brakowało, nie było komu jej kupić, trzeba było mieć za co kupić, a nikt nie chciał pieniędzy wyłożyć. Zabity był dlatego zawinięty w zgrzebną płachtę. Na twarzy jego ciała położyłem papę, licząc, że kiedyś może ktoś zechce go odkopać […]. Obok siebie, między dwiema rozłożystymi sosnami, wyrosły dwie świeże mogiły. Ludzie dobrego serca wbili w grunt małe krzyże. Oba takie same. Ciał jednak nikt nie ekshumował.

Prace poszukiwawcze na cmentarzu w Terebeli przeprowadzono tuż przy ogrodzeniu, w miejscu, gdzie znajdowały się dwa symboliczne upamiętnienia - niewielkie kopczyki ziemne z bezimiennymi krzyżami.

Piekarz dodał, że szczątki odnaleziono w oddzielnych jamach grobowych, poza obszarem symbolicznych kopczyków, na lewo i na prawo od nich.

Szczątki zabezpieczono i przekazano do dalszych badań.

xyz/PAP