Uroczyste obchody 80. rocznicy Obławy Augustowskiej. Prezydent Duda: "Jedyną winą ofiar była wierność wolnej Polsce"

Upamiętnienia były zakazane, nazwiska wymazywane, cierpienie rodzin ignorowane. Ale pamięć nie umarła. Przetrwała w domach, sercach, modlitwach i opowieściach. I dziś – w wolnej Polsce – o zgładzonych partyzantach z Puszczy Augustowskiej mówimy głośno i składamy hołd wszystkim Ofiarom tej zbrodni. Cześć i chwała Bohaterom! Wieczna pamięć Poległym i Pomordowanym” - wskazał prezydent Andrzej Duda w liście odczytanym podczas obchodów 80. rocznicy obławy augustowskiej.

Obchody 80. rocznicy obławy augustowskiej rozpoczęły się od odczytania nazwisk ofiar obławy. Odbyło się ono po raz dziewiąty pod hasłem „Przywróćmy im twarze i imiona”. Po mszy św. w bazylice pw. Najświętszego Serca Jezusowego w Augustowie uczestnicy obchodów przeszli do tzw. Domu Turka, gdzie został uroczyście otwarty Dom Pamięci Obławy Augustowskiej i wystawa poświęcona tej zbrodni.

To, co się rozpoczęło tutaj w okolicach 12 lipca nie było przypadkowe. To największa masowa zbrodnia popełniona na cywilach w Europie po II wojnie światowej

— mówiła podczas uroczystości minister kultury i dziedzictwa narodowego Hanna Wróblewska. Jak podkreśliła, pamięć o tamtych wydarzeniach, ich okolicznościach, o tamtych ludziach - to obowiązek wobec tych, którzy zginęli, ale także wobec przyszłych pokoleń.

Kultura i pamięć są nierozerwalnie ze sobą związane. To przez kulturę, przez takie miejsca jak ten Dom Pamięci możemy przekazywać dziedzictwo przeszłości, czerpać ze świadectw, jakie pozostały, budować świadomość i kształtować wrażliwość

— zauważyła Wróblewska. Dodała, że otwierany właśnie Dom Pamięci Obławy Augustowskiej będzie „strażnikiem pamięci i symbolem pielęgnowania prawdy historycznej”, która często jest trudna i bolesna.

Minister kultury podkreśliła, że miejsce to ma ocalić od zapomnienia losy ofiar obławy - osób walczących o wolną i niepodległą Polskę, które „w zamian dostały terror i śmierć”. Wyraziła nadzieję, że będzie to żywe muzeum służące także edukacji na temat tego, czym jest wolność i jaką cenę zapłaciły za nią poprzednie pokolenia.

Lista prezydenta Dudy

Doradca prezydenta Paulina Malinowska-Kowalczyk przeczytała list Andrzeja Dudy do uczestników uroczystości. Prezydent podkreślił w nim, że obława augustowska była „planową eksterminacją tych, którzy nie złożyli broni, bo nie uznali zniewolenia za wyzwolenie”. Dodał, że jedyną winą ofiar była „wierność wolnej Polsce – niezależnej także od Moskwy”.

Przypomniał, że przez dekady nie wolno było mówić o ofiarach zbrodni.

Upamiętnienia były zakazane, nazwiska wymazywane, cierpienie rodzin ignorowane. Ale pamięć nie umarła. Przetrwała w domach, sercach, modlitwach i opowieściach. I dziś – w wolnej Polsce – o zgładzonych partyzantach z Puszczy Augustowskiej mówimy głośno i składamy hołd wszystkim Ofiarom tej zbrodni. Cześć i chwała Bohaterom! Wieczna pamięć Poległym i Pomordowanym

• napisał Andrzej Duda.

Świadectwo rodzin

Helena Cieńko, córka Wincentego Kozakiewicza, który zginął w obławie powiedziała podczas uroczystości, że pamięta jak sowieci zabierali jej ojca. Po pewnym czasie rodzina zrozumiała, że już go nie zobaczą, ale mieli nadzieję, że dowiedzą się gdzie został pochowany. - Nas żyjących świadków tamtych wydarzeń jest coraz mniej i wraz z nami powoli gaśnie ta nadzieja - zaznaczyła Cieńko. Podziękowała też wszystkim, którzy przyczynili się do powstania Domu Pamięci Obławy Augustowskiej.

Pamięć i prawda

W dzień obchodów 80. rocznicy obławy augustowskiej wpis w serwisie X poświęcony tej sprawie zamieścił prezydent elekt Karola Nawrocki.

Pamięć i prawda - słowa, które w ostatnich dniach nabierają wyjątkowego znaczenia. Pamięć o tych, którzy ponieśli śmierć w wyniku bezmiaru okrucieństw dokonanych przez przedstawicieli obu systemów totalitarnych, niemieckiego nazizmu i sowieckiego komunizmu. To ofiary Holocaustu, ludobójstwa na Wołyniu czy Obławy Augustowskiej

— napisał Karol Nawrocki na portalu X.

Prezydent elekt podkreślił, że „prawda nazywa zło po imieniu, piętnując haniebne czyny zbrodniarzy, pokazując równocześnie szlachetne postawy w trudnych czasach zniewolenia”.

Dodał, że symbolika i wymowa tych dwóch słów ma wymiar uniwersalny, „tak ważny w utrwalaniu fundamentów wspólnoty i tak ważny dla procesu prawdziwego pojednania”.

Obława augustowska

Obława augustowska to – jak podkreślają historycy – największa po II wojnie światowej niewyjaśniona zbrodnia dokonana na Polakach. Oddziały NKWD i Smierszu 12 lipca 1945 r. rozpoczęły na Suwalszczyźnie operację, w której zginęło – jak do niedawna sądzono - 592 działaczy podziemia niepodległościowego. Obecnie mówi się nawet o 2 tys. osób. Do dziś nie wiadomo, co się z nimi stało ani gdzie są ich groby.

Dom Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej powstał w tzw. Domu Turka w Augustowie. Jest to zabytkowa kamienica, gdzie od początku 1940 r. do czerwca 1941 roku znajdowała się siedzibą NKWD i NKGB. W latach 1945-56 w budynku mieściło się UB. Byli tam katowani m.in. żołnierze wyklęci, którzy później zginęli w obławie

Burmistrz Augustowa Mirosław Karolczuk powiedział, że powstały obiekt daje świadectwo determinacji w walce o prawdę i sprawiedliwość. - Dom Pamięci Obławy Augustowskiej to nie tylko budynek, to przystań historii, miejsce edukacji i refleksji, to przestrzeń w której głos zamordowanych, zaginionych, zapomnianych znów może wybrzmieć - dodał Karolczuk.

Została otwarta także wystawa poświęcona obławie. Znajdują się tam setki zdjęć, filmów, multimediów, dokumentów, map, plakatów i pamiątek.

Mieści się ona na kilku kondygnacjach tzw. Domu Turka. Część wystawy mieści się w piwnicy, gdzie istniał areszt Urzędu Bezpieczeństwa. W wyremontowanych celach na ścianach widnieje wiele oryginalnych wpisów i rysunków skazańców.

W jednym z pomieszczeń ma miejsce multimedialny odczyt nazwisk osób zaginionych w obławie. Na ścianie zamontowano wielki ekran, gdzie widnieje las i nazwiska tych ofiar.

CZYTAJ TAKŻE:

— Prezydent Duda o ofiarach Obławy Augustowskiej: Zginęli, bo byli Polakami! Zostali zgładzeni jako przedstawiciele dumnego narodu

— 80 lat temu rozpoczęła się Obława Augustowska. To największa sowiecka zbrodnia na Polakach po II wojnie światowej

— Prezydent Duda w 80. rocznicę Obławy Augustowskiej: Przez dekady nie wolno było o Nich mówić. Ale pamięć nie umarła

as/PAP