W czwartek AAN udostępniło ponad 10 tys. skanów dokumentów Armii Krajowej. Wiele z nich dotyczy Powstania Warszawskiego. „Chcemy ułatwić dostęp do nich, tak, by badacze mieli możliwość pracy z historycznymi dokumentami sprzed 80 lat” - powiedział PAP historyk i archiwista AAN Rafał Kierzkowski.

Dziś, w tym szczególnym dniu obchodzimy 80. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego. Z tej okazji AAN udostępnia na portalu szukajwarchiwach.pl ponad 10 tys. skanów dokumentów Armii Krajowej i Delegatury Rządu RP na Kraj. W znacznej mierze dokumentacja dotyczy właśnie historii Powstania

— powiedział PAP historyk i archiwista AAN Rafał Kierzkowski.

Prezentujemy meldunki, rozkazy, raporty sytuacyjne wykonywane podczas 63 dni Powstania. Szczególnie interesujące wydają się odezwy komendanta Warszawskiego Okręgu AK pułkownika Antoniego Chruściela ‘Montera’ skierowane zarówno do cywilnych mieszkańców stolicy, jak i do oddziałów bojowych AK

— wyjaśnił.

Zarządzenia przygotowawcze do Godziny „W”

Wśród skanów dokumentów prezentowanych przez AAN jest m.in. „Mobilizacja i doprowadzenie oddziałów do walki - instrukcja”, zarządzenia przygotowawcze do Godziny „W”. Zarządzenia organizacyjne z okresu Powstania Warszawskiego oraz akt kapitulacji powstania.

Archiwista podkreśla, że dowództwo powstania musiało np. walczyć ze znanym dziś problemem dezinformacji i swoistymi fake newsami, które były kolportowane przez Niemców zarówno wśród cywili, jak i żołnierzy liniowych oddziałów. Niemcy zrzucali ulotki dezinformujące Polaków, ale także za pomocą szpiegów i dywersantów — fałszywe informacje, plotki i pogłoski podkopujące morale walczących.

W odezwach z września 1944 r., gdy walki trwały już od kilku tygodni ‘Monter’ przestrzegał ludność i powstańców przed niemieckimi prowokatorami i sianą przez nich dezinformacją, która mogła wywołać panikę wśród ludności. Dlatego dowództwo AK zawsze starało się przekazać społeczeństwu wyłącznie prawdziwe i sprawdzone informacje

— wskazał Kierzkowski.

Odezwa „Montera”

Drodzy moi żołnierze! Wróg przerzucił na tereny zajęte przez nas szereg ruchliwych prowokatorów rozpowszechniających fałszywe pogłoski o ucieczce ‘Bora’, śmierci ‘Montera’, beznadziejności dalszej walki. Znamy te chwyty z roku 1939. Wzywam was żołnierze, bohaterscy uczestnicy pięciotygodniowych walk do zachowania spokoju i wewnętrznej karności

— czytamy w jednej z powstańczych odezw „Montera”.

W innym dokumencie Chruściel apelował do ludności cywilnej do ścisłej współpracy z AK. Przestrzegał przed niemieckimi prowokacjami i nakazywał meldowanie oddziałom AK np. o odnalezieniu zasobników zrzutowych z bronią i wyposażeniem zrzucanych z alianckich samolotów niosących pomoc powstaniu.

Zwracam się do obywateli, by po stwierdzeniu miejsca upadku sprzętu dla AK sprzęt ten zgłaszali w najbliższej jednostce AK

— czytamy w odezwie.

Ogromny potencjał archiwum

Kierzkowski wyjaśnia, że prezentowane przez AAN skany dokumentów są cennym materiałem dla historyków, badaczy i pasjonatów Powstania Warszawskiego.

Udostępnienie skanów tych dokumentów to kolejny krok do pokazania, jak duży potencjał tkwi w naszym archiwum. To także kolejny krok w kierunku udostępnienia jak największej ilości materiałów w wersji online. Chcemy ułatwić dostęp do nich, tak by badacze z następnych pokoleń mieli możliwość pracy z historycznymi dokumentami z sierpnia i września 1944 r. Chcemy by, były one dostępne dosłownie dla wszystkich

— powiedział Kierzkowski.

To także hołd Archiwum Akt Nowych dla wszystkich Powstańców i cywilnych mieszkańców Warszawy sprzed ośmiu dekad

— dodał.

nt/PAP