W dziejach europejskiej i polskiej reformacji szczególną uwagę badaczy skupiała na sobie grupa wyznaniowa, która przeszła do historii pod nazwą arian lub braci polskich.

Wyodrębniła się ona z kalwińskiego nurtu protestantyzmu w latach 50. i 60. XVI w. przede wszystkim poprzez odrzucenie doktryny o Trójcy Świętej. Ruch ariański wypracował przy tym własną naukę społeczną, w której eksponowano hasło równości całego ludu Bożego. Bracia polscy na skutek swojego „antytrynitaryzmu” już w latach 70. XVI w. znaleźli się na marginesie ruchu protestanckiego w Rzeczypospolitej, a radykalne nauczanie o „ludzkiej naturze Chrystusa” poskutkowało ostrymi atakami ze strony katolickiej, kwestionującymi ich przynależność do chrześcijaństwa. Doktryna ariańska szerzyła się jednak i to głównie wśród szlachty,…