„W Kalwarii Wileńskiej na Litwie podczas prac poszukiwawczych, odnaleziono szczątki 9 osób, prawdopodobnie żołnierzy Armii Krajowej” — poinformowało Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN. Pracownicy Biura zakończyli drugi etap prac w Wilnie.

Przeprowadzone badania potwierdziły, że zostali tam pochowani polscy żołnierze polegli w bitwie pod Krawczunami (operacja „Ostra Brama”). Przy szczątkach odnaleziono liczne przedmioty, w tym polskie orzełki i medaliki.

Polegli żołnierze Armii Krajowej zostali pochowani na terenie Kalwarii Wileńskiej w zbiorowych mogiłach, przy figurze Matki Bożej. Według różnych źródeł pochowano tam od 30 do 76 osób. Niespełna dwadzieścia lat po wojnie Sowieci zniszczyli teren Kalwarii, burząc kaplice i obiekty kultu religijnego.

W 1979 roku w miejscu pochówku żołnierzy przeprowadzono ekshumacje. Wydobyte szczątki przeniesiono na pobliski cmentarz przy kościele kalwaryjskim. 18 listopada 1990 roku staraniem Związku Polaków na Litwie na miejscu pierwotnej mogiły powstało istniejące do dziś upamiętnienie w postaci kamiennych tablic, na których wyryto nazwiska lub pseudonimy blisko 40 poległych żołnierzy.

Badania archeologiczne

Badania archeologiczne na terenie Kalwarii Wileńskiej podjęto w wyniku starań rodzin poległych żołnierzy oraz polskich władz państwowych.

Pracownicy Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN ustalili szerszą listę nazwisk żołnierzy poległych w bitwie pod Krawczunami, które nie zostały uwzględnione na upamiętnieniu. Ponadto wyniki badań historycznych wskazywały, że ekshumacje przeprowadzone na Kalwarii Wileńskiej w 1979 roku nie obejmowały wszystkich szczątków pochowanych tam żołnierzy.

W pierwszym etapie prac we wrześniu tego roku ustalono, że groby poszukiwanych żołnierzy znajdują się poza obrębem istniejącego upamiętnienia. Podczas drugiego etapu prac archeologicznych w październiku zespół IPN odnalazł jeden grób, a w nim częściowo zniszczone szczątki polskich żołnierzy. Tylko jeden spośród dziewięciu odnalezionych szkieletów pozostał nienaruszony.

W mogile odnaleziono także liczne artefakty – wojskowe guziki, orzełki, medaliki, fragmenty mundurów i oporządzenia wojskowego.

Tegoroczne badania IPN potwierdziły, że prace ekshumacyjne w 1979 roku zostały wykonane nieprawidłowo. Ekshumacja została przeprowadzona wówczas przy użyciu koparki, w efekcie na pobliski cmentarz przeniesiono jedynie część szczątków.

Prace Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN na Kalwarii Wieleńskiej będą kontynuowane wiosną 2024 roku.

edy/IPN/X/tvp.info