„To przerwane życiorysy, losy rodzin. Straceni z ziemi wileńskiej profesorowie, nauczyciele, lekarze. Ich rodziny zostały deportowane. To, co straciliśmy, jako Polska, jest niepoliczalne” — powiedziała podczas konferencji „Przed 17 września 1939 r. Stan posiadania Rzeczypospolitej Polskiej na obszarze anektowanym przez ZSRR” Instytutu Strat Wojennych im. Jana Karskiego dr Ewa Kowalska.

Rok przerwanych marzeń

W 1939 r. Na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie wykładali 64 profesorów, 39 docentów i zastępców profesorów, 3100 studentów. Język polski deklarowało 66 proc. Studentów.

Straty są niewymierne, jest wiele przerwanych badań, wiele nieopublikowanych prac naukowych

— dodała Ewa Kowalska.

W grudniu 1939 r. Następuje formalne zamknięcie uniwersytetu. Od tego momentu rozpoczyna się tajne nauczanie.

5 marca 1940 r. Roku stracono 280 osób związanych z wileńską inteligencją w Katyniu i 30 w Charkowie.

To m.in. Nazwiska takie jak: Bielecki, Naumowicz, Bogdan Barykowski, Bielan, Rymaszewski, Bułan, Chmielewski, Arcimowicz, Więckowski, Piotrowski

— dodała Kowalska.

Podsumowanie strat

Jednym z zadań Instytutu Strat Wojennych im. Jana Karskiego jest inicjowanie wydarzeń naukowych skupionych wokół badań nad stratami poniesionymi przez Polskę w czasie II wojny światowej.

Międzynarodowa konferencja naukowa zaplanowana na 19-20 września w Pruszkowie pt.: Przed 17 września 1939 r. Stan posiadania Rzeczypospolitej Polskiej na obszarze anektowanym przez ZSRR to kolejna z podejmowanych przez Instytut inicjatyw zmierzających do ustalenia strat i zniszczeń na ziemiach wschodnich.

Opublikowany 1 września 2022 r. Raport o stratach poniesionych przez Polskę w wyniku agresji i okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej 1939-1945 jest wykładnią zbrodniczych działań prowadzonych przez III Rzeszę Niemiecką. Przygotowanie podobnego podsumowania w kontekście najazdu i sowieckiej okupacji wymaga dalszych badań i szczegółowego opracowania.

W trakcie zaplanowanej na dwa dni konferencji, złożonej z pięciu sekcji seminaryjnych, będzie możliwość wysłuchania 19 wystąpień opisujących m.in. stan szkolnictwa powszechnego na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej w przededniu II wojny światowej (dr Mirosław Czado), utracone polskie dziedzictwo narodowe (dr Paweł Naleźniak) czy przemysłowy potencjał Galicji Wschodniej w okresie międzywojennym, który zaprezentuje prof. Mykola Lytvyn ze Lwowa.

Inicjatorem i moderatorem konferencji jest dr Piotr Olechowski-Naczelnik Wydziału ds. Badań nad Stratami Wojennymi.

edy