Polsko-rosyjski spór o historię posiada zamierzchłą metrykę, sięgającą początków politycznej konfrontacji obu państw czyli drugiej połowy XVI w., wtedy to w następstwie unii lubelskiej w 1569 r. monarchia polsko-litewska jako całość wystąpiła przeciw moskiewskiej ekspansji w Europie Wschodniej.

Nie oznacza to, rzecz jasna, iż wątek moskiewski pozostawał wcześniej w polskiej polityce nieobecny: gdy trzeba było ratować bratnią Litwę przed moskiewskim najazdem, polskie pułki poszły pod Orszę (1514), a w dwie dekady później hetman Jan Tarnowski z powodzeniem dowodził wojskami jagiellońskimi w tzw. wojnie starodubowskiej (1534–1537). Niemniej działania te miały charakter incydentalny i stanowiły li tylko następstwo polsko-litewskiej unii dynastycznej. Zmagania o „dominium Russiae”…