„Niemcy przez długi czas mieli problem ze ściganiem nazistowskich sprawców. Zaraz po wojnie to dawni wojenni przeciwnicy robili to za nich - i owszem, to było też wygodne, bo sami nie musieli się tym zajmować” - powiedział PAP niemiecki historyk prof. Stephan Lehnstaedt z Uniwersytetu Touro w Berlinie.

Instytut Pileckiego w Berlinie zorganizował w tym tygodniu dyskusję o książce Filipa Gańczaka „Jan Sehn und die Ahndung der Verbrechen von Auschwitz” (Jan Sehn i kara za zbrodnie Auschwitz).

Jan Sehn - siła napędowa prawnego karania niemieckich zbrodni w Polsce

Jan Sehn ma w Polsce podobne znaczenie dla prawnego rozliczenia zbrodni nazistowskich, jak Fritz Bauer w Republice Federalnej Niemiec. Sehn był siłą napędową prawnego karania niemieckich zbrodni w Polsce. Jako przewodniczący Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Krakowie przesłuchiwał wielu narodowych socjalistów poddanych ekstradycji do Polski, w tym Amona Goetha, Rudolfa Hoessa i Marię Mandl - przypomniał berliński oddział Instytutu Pileckiego.

We frankfurckim procesie oświęcimskim Sehn odegrał ważną rolę, gdyż dzięki jego pośrednictwu mogło dojść do wizji lokalnej w Auschwitz i delegacji sądowej na miejsce zbrodni - co w klimacie politycznym zimnej wojny było czymś niezwykłym.

Książka Filipa Gańczaka

W opublikowanej przez „Sueddeutsche Zeitung” (SZ) recenzji prof. Stephan Lehnstaedt, który jest profesorem studiów nad Holokaustem i studiów żydowskich na Uniwersytecie Touro w Berlinie, zwrócił uwagę, że wydana niedawno w Niemczech książka Gańczaka jest „drobiazgowo zrekonstruowanym i bardzo czytelnym” opisem życia Jana Sehna. Sehn od 1945 „roku forsował kompleksowe śledztwa w sprawie brutalnych zbrodni narodowosocjalistycznych”.

Ten wczesny start i wysoce profesjonalna praca (…) spowodowały, że do dziś największa liczba niemieckich sprawców została skazana w Polsce - a nie w Niemczech

— zauważył Lehnstaed na łamach SZ.

„Niemcy przez długi czas mieli problem ze ściganiem nazistowskich sprawców”

Na pytanie PAP dlaczego tak wielu niemieckich sprawców zbrodni uniknęło sprawiedliwej kary w swoim kraju prof. Lehnstaedt powiedział, że „Niemcy przez długi czas mieli problem ze ściganiem nazistowskich sprawców. Zaraz po wojnie to dawni wojenni przeciwnicy robili to za nich - i owszem, to było też wygodne, bo sami nie musieli się tym zajmować. Przed sądem w Niemczech stanęli tylko ci sprawcy, którzy - przed 1939 rokiem - prześladowali innych Niemców; to było wydarzenie czysto niemieckie”.

Niemieckie zbrodnie systematycznie ścigane dopiero od lat 60

Historyk zwrócił uwagę, że „niemieckie zbrodnie poza granicami Niemiec i wobec nie-Niemców były systematycznie ścigane dopiero od lat 60. W tym czasie wielu świadków już nie żyło, a skazać można było tylko za zabójstwo lub pomocnictwo w zabójstwie - dlatego wielu sprawców uniknęło kary. Dopiero w ostatnich dziesięciu latach zmieniła się w Niemczech interpretacja prawna; od tego czasu obecność w obozie koncentracyjnym jest już +pomocnictwem w zabójstwie+, a więc zasługuje na karę”.

50 lat temu taka zmiana „faktycznie by coś zmieniła i miałaby sens” - przyznał prof. Lehnstaed. Ale w latach 60-tych „nie było to społecznie możliwe, ponieważ oznaczałoby to zmierzenie się z własną winą, z winą społeczną większości społeczeństwa, które samo żyło w czasach reżimu nazistowskiego. Oczywiście dzisiaj już tak nie jest, a więc zmiana orzecznictwa jest również znakiem innego dzisiejszego społeczeństwa niemieckiego”.

CZYTAJ RÓWNIEŻ:

— Biznes tylko „aryjski”. Tak grabili Niemcy. W 1933 r. działało 100 tys. żydowskich biznesów, do 1945 nie przetrwało ani jedno

— NASZ SONDAŻ. Polacy konsekwentnie popierają zabiegi w sprawie reparacji za niemieckie zbrodnie. „Działania muszą być konsekwentne”

— Ambasador Pawłoś dla „Welt am Sonntag”: Niemieckie zbrodnie wojenne nie ulegają przedawnieniu. Sprawa reparacji nie jest zamknięta

rdm/PAP