22 czerwca 2022 roku w Centrum Edukacyjnym „Przystanek Historia IPN” w Kielcach odbyła się konferencja naukowa pt. „Wieś kielecka po II wojnie światowej w źródłach kościelnych”. Badacze wygłosili w sumie siedem referatów, które powstały w oparciu o nieznaną dotąd dokumentację pochodzącą z archiwów diecezjalnych.

To była V edycja konferencji naukowej o losach wsi na Kielecczyźnie. Podczas spotkania w „Przystanku Historia IPN” omówione zostały zagadnienia dotyczące kondycji materialnej oraz niematerialnej wsi kieleckich tuż po zakończeniu wojny. Prelegenci omówili przemiany religijności mieszkańców parafii wiejskich w czasie wojny, straty, konsekwencje represji dokonanych przez okupantów czy temat organizacji wsparcia ze strony władz kościelnych udzielanego mieszkańcom regionu.

Efekty swoich badań zaprezentowali dr hab. prof. UJK Jerzy Gapys (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), ks. dr Tomasz Gocel (Archiwum Diecezjalne w Kielcach), ks. dr Piotr Tylec (Katolicki Uniwersytet Lubelski), dr Tomasz Domański (Delegatura Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach), dr Kamil Sasal (Archiwum Państwowe w Kielcach), ks. dr Marcin Rokita (Wyższe Seminarium Duchowne w Kielcach) oraz Ewa Kołomańska (Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie – oddział Muzeum Wsi Kieleckiej).

Straty demograficzne i materialne

Dr Tomasz Domański z kieleckiej Delegatury IPN zwracał uwagę na straty demograficzne i materialne na wsi kieleckiej, o których informowały źródła kościelne. Powołał się na dane płynące ze sprawozdań przygotowanych po wojnie przez duchownych. Ze szczątkowych kościelnych danych wynika, że ponad 1200 mieszkańców wsi na Kielecczyźnie zostało zamordowanych przez Niemców, a przeszło 10 tysięcy osób zostało wywiezionych na roboty przymusowe. Ponad 1000 domów nie nadawało się do zamieszkania.

Ogólnie zachowały się 62 ankiety w sprawie szkód wojennych z terenu diecezji kieleckiej, co w przybliżeniu stanowi niewiele ponad ¼ wszystkich parafii. Dane stanowią zbyt mały odsetek, by uznać je za reprezentatywne

– mówił dr Tomasz Domański.

Można natomiast zauważyć niektóre zjawiska okupacyjne wpływające na wielkość strat osobowych i materialnych. W siedmiu parafiach z rejonu Łysogór zginęła połowa mieszkańców, to Polacy zamordowani przez Niemców. Dane te potwierdzają wiedzę o popełnionych zbrodniach

– zauważył historyk.

Delegatura IPN w Kielcach zorganizowała konferencję naukową wraz z Muzeum Wsi Kieleckiej, Archiwum Diecezjalnym w Kielcach oraz Uniwersytetem Jana Kochanowskiego w Kielcach.