Ekshumacja zwłok Stanisława Pyjasa przez IPN i śledztwo Instytutu po latach nie doprowadziły do ukarania winnych; za utrudnianie śledztwa odpowiadało tylko 4 funkcjonariuszy komunistycznego MSW - zaznaczył w piątek minister sprawiedliwości, prokurator generalny Zbigniew Ziobro.

W maju 1977 r. zginął student polonistyki UJ, inwigilowany przez SB Stanisław Pyjas. Ekshumacja jego zwłok przez @ipngovpl i śledztwo Instytutu po latach nie doprowadziły do ukarania winnych. Za utrudnianie śledztwa odpowiadało tylko 4 funkcjonariuszy komunistycznego MSW

— napisał w piątek na Twitterze Zbigniew Ziobro.

44. rocznica śmierci Stanisława Pyjasa

Stanisław Pyjas był studentem Uniwersytetu Jagiellońskiego i współpracownikiem KOR. Jego ciało w maju 1977 r. znaleziono w bramie kamienicy przy ulicy Szewskiej 7. Następnego dnia prokuratura przedstawiła w lokalnej prasie opinię, że Pyjas, będąc pod wpływem alkoholu, spadł ze schodów i na skutek doznanych obrażeń głowy zmarł, zadusiwszy się własną krwią. Dla przyjaciół i znajomych studenta oficjalna wersja była niewiarygodna. Wiedzieli, że Służba Bezpieczeństwa interesowała się nim i śledziła go. Podjęte w 1977 r. śledztwo zostało umorzone.

W 1991 r. postępowanie w tej sprawie wznowiono. Ustalono, że przyczyną śmierci Pyjasa było śmiertelne pobicie, ale ówczesny minister spraw wewnętrznych Andrzej Milczanowski nie zgodził się na ujawnienie danych o tajnych współpracownikach SB i śledztwo zostało umorzone. Postępowania podejmowane ponownie w następnych latach nie przynosiły przełomu.

W 2001 r. sąd w Krakowie skazał na dwa lata więzienia w zawieszeniu dwóch byłych funkcjonariuszy MO i SB, oskarżonych o utrudnianie śledztwa w 1977 r. Od 2008 r. śledztwo w tej sprawie prowadzi IPN. We wrześniu 2006 r. prezydent Lech Kaczyński odznaczył pośmiertnie Stanisława Pyjasa Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Analiza okoliczności wydarzenia z 1977 r.

„Wokół sprawy Pyjasa” to tytuł książki, którą przygotował Bunkier Sztuki w 44. rocznicę śmierci studenta filologii polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim i działacza opozycji antykomunistycznej. To analiza okoliczności wydarzenia z 1977 r.

Rocznica śmierci Stanisława Pyjasa przypada w piątek 7 maja.

W tym ważnym dla współczesnej historii dniu Galeria Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki przedstawia książkę poświęconą analizie okoliczności śmierci krakowskiego studenta – „Wokół sprawy Pyjasa”

— przekazała Anna Martynowska z Bunkra Sztuki.

Zgodnie z opisem wydawcy, publikacja „Wokół sprawy Pyjasa” opisuje pejzaż społeczno-kulturowy czasów Gierka i przywołuje różne teorie próbujące wyjaśnić okoliczności śmierci Pyjasa. Przedstawia kontekst tamtych wydarzeń, eksponując przyjaźnie studentów.

Trzej studenci – dzięki niezależnej literaturze, poczuciu humanistycznej wolności i ambicjom twórczym – unosili się ponad codzienną komunistyczną rzeczywistością. Była to dla ówczesnych studentów polonistyki klasyczna ucieczka wzwyż. Jednak rzeczywistość polityczna dała o sobie znać i dramatycznie wpłynęła na ich życie. Jeden +stał się+ Bronkiem Wildsteinem, drugi Leszkiem Maleszką, a trzeci – Staszek Pyjas – przeistoczył się w mit. Każdego zdefiniowało coś innego. Bronisława – nienawiść tropiciela, Lesława – współpraca z SB, a Stanisława – tragiczna śmierć

— pisze redaktor publikacji, dyrektor Bunkra Sztuki, Maria Anna Potocka.

W książce są teksty: Liliany Batko-Sonik, Andrzeja Kłoczowskiego, Jana Kołodzieja, Cezarego Łazarewicza, Lesława Maleszki, Marii Anny Potockiej, Andrzeja Romanowskiego, Pawła Sękowskiego, Bogusława Sonika, Joanny Szczęsnej, Adama Szostkiewicza, Róży Thun, Jana Widackiego, Adama Zagajewskiego, a także samego Stanisława Pyjasa.

Do publikacji udało się pozyskać wypowiedź Lesława Maleszki, który zgodził się porozmawiać z Anną Marią Potocką.

Maleszka – który przyznał się do inwigilowania Pyjasa i jego środowiska działając pod pseudonim „Ketman” – do tej pory odmawiał udzielania wywiadów

— zwrócił uwagę wydawca.

Bunkier Sztuki przedstawiał wcześniej, w 2020 r., historię krakowskiego studenta na wystawie „Sprawa Stanisława Pyjasa”, zaprojektowanej przez artystkę wizualną Dorotę Nieznalską.

wkt/PAP