Na ogrodzeniu budynku Ministerstwa Sprawiedliwości przy Al. Ujazdowskich 11 w Warszawie można oglądać plenerową wystawę upamiętniającą żołnierzy batalionu „Zośka”. Ten złożony z harcerzy oddział zasłynął w trakcie walk Powstania Warszawskiego.

Batalion, utworzony pod koniec sierpnia 1943 r., przyjął nazwę „Zośka” dla upamiętnienia postaci dowódcy warszawskich Grup Szturmowych Tadeusza Zawadzkiego „Zośki”. W jego skład weszli młodzi, ale bardzo już doświadczeni żołnierze wywodzący się z warszawskich drużyn harcerskich. Udział w wielu akcjach dywersyjno-sabotażowych przeprowadzonych w warunkach konspiracji, takich jak „Akcja pod Arsenałem”, „Celestynów”, „Sieczychy” czy wysadzanie połączeń kolejowych, pozwolił na stworzenie oddziału, który w przyszłości miał odegrać istotną rolę w kluczowych walkach Powstania Warszawskiego. Dowódcą „Zośki” został Ryszard Białous „Jerzy”. Żołnierze batalionu zarówno przed, jak i po jego utworzeniu przeprowadzali także akcje likwidacyjne kolaborantów oraz zbrodniarzy niemieckich.

Legenda batalionu „Zośka” trwa do dziś. Jego żołnierze są przykładami poświęcenia oraz odwagi. Za walki w Powstaniu Warszawskim batalion ten został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari (V kl.).

W momencie wybuchu Powstania 1 sierpnia 1944 r. batalion liczył 348 przeszkolonych i zaprawionych w bojach żołnierzy. Na koncentrację dotarło 271 osób, do których już w czasie trwania walk dołączyli kolejni. W czasie Powstania Warszawskiego w jego szeregach walczyło łącznie 520 żołnierzy. W trakcie walk poległo 360 „Zośkowców”. W batalionie „Zośka” walczyło wielu znakomitych dowódców i żołnierzy, takich jak Ryszard Białous „Jerzy”, Andrzej Romocki „Morro” czy Jan Rodowicz „Anoda”.

Pod koniec 1948 r. środowisko stało się przedmiotem brutalnych represji ze strony „władzy ludowej”: Ponad 30 żołnierzy i łączniczek „Zośki” zostało aresztowanych, 27 skazano na kary śmierci lub wieloletnie kary więzienia. W trakcie śledztwa prowadzonego przez komunistycznych oprawców w gmachu ówczesnego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego zginął Jan Rodowicz „Anoda”.

Wystawa została przygotowana we współpracy z Archiwum Akt Nowych (www.aan.gov.pl) i Muzeum Powstania Warszawskiego (www.1944.pl).