Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Miasto Kraków podpisały list intencyjny w sprawie utworzenia Muzeum – Miejsca Pamięci KL Plaszow – poinformował w środę Urząd Miasta. Nowe muzeum ma rozpocząć działalność 1 stycznia 2021.

Obejmie ono obszar ok. 40 hektarów i będzie samorządową instytucją kultury współprowadzoną przez ministerstwo kultury.

List intencyjny

List intencyjny w tej sprawie podpisali sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury Jarosław Sellin i prezydent Krakowa Jacek Majchrowski. Ze względu na pandemię COVID-19, sygnowanie dokumentu odbyło się drogą elektroniczną.

Przewiduje się, że Rada Miasta Krakowa powoła nową instytucję do końca tego roku. Zgodnie z listem intencyjnym miasto i ministerstwo będą współdziałać merytorycznie i finansowo.

Symboliczne świadectwo terroru III Rzeszy Niemieckiej

Jak podkreślono w preambule listu, miejsce pamięci po byłym nazistowskim obozie koncentracyjnym KL Plaszow jest „jednym z symbolicznych świadectw terroru III Rzeszy Niemieckiej”, a utworzenie muzeum jest wyjściem naprzeciw postulatom Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie, która przez lata „z niesłabnącą wiarą o godne upamiętnienie KL Plaszow” przekazywała wiedzę o historii tego miejsca i dbała o cmentarze żydowskie znajdujące się na terenie poobozowym.

W liście intencyjnym zapisano, że począwszy od 1 stycznia 2021 roku minister oraz gmina będą przekazywać muzeum po 1 mln zł dotacji rocznie na działalność bieżącą, a ponadto każda ze stron wyda po 25 mln zł na realizację inwestycji, w tym na modernizację, zakupy i wyposażenie obiektów muzeum, które ma być współprowadzone przez 30 lat.

Szacuje się, że utworzenie Muzeum – Miejsca Pamięci wraz z wystawą stałą zajmie 5 lat.

Określenie szczegółów

Szczegółowe zasady współprowadzenia i współfinansowania wspólnej instytucji mają być określone w umowie między gminą i ministerstwem, która zostanie podpisana po podjęciu uchwały przez Radę Miasta ws. powołanie Muzeum – Miejsca Pamięci KL Plaszow.

Bardzo się cieszymy, że podpisany został list intencyjny. We wrześniu zostanie przedstawiony radnym projekt uchwały dotyczącej powołania Muzeum. Załącznikiem będzie statut tej instytucji, który został już uzgodniony z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego

— powiedziała PAP dyrektor Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego w UMK Katarzyna Olesiak.

Starania o utworzenie muzeum trwają od kilku lat. W styczniu 2017 roku władze Krakowa, Gmina Wyznaniowa Żydowska i Muzeum Historyczne Miasta Krakowa (MHK) podpisały trójstronne porozumienie ws. godnego upamiętnienia KL Plaszow.

Scenariusz nowego muzeum

Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, jako opiekun merytoryczny, opracowało scenariusz nowego Muzeum – Miejsca Pamięci oraz przeprowadziło badania archeologiczne na terenie poobozowym.

Zgodnie ze scenariuszem na terenie poobozowym powstaną „przystanki historyczne” czyli tablice z archiwalnym zdjęciem i krótkim komentarzem w jęz. polskim, angielskim i hebrajskim oraz w budynku Memoriału wystawa stała, dzięki której zwiedzający dowiedzą się m.in. jakie wydarzenia historyczne doprowadziły do powstania obozów koncentracyjnych; poznają historię likwidacji krakowskiego getta oraz założenia i organizacji KL Plaszow. Ukazane zostanie również codzienne życie więźniów. Edukatorzy dużą wagę przywiązują do zachowania autentyzmu upamiętnianego miejsca.

Muzeum powstanie na gruntach należących do Gminy Miejskiej Kraków, Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie oraz Skarbu Państwa. Obejmie swym zasięgiem obszar ok. 40 hektarów, który od 2002 r. jest wpisany do rejestru zabytków prowadzonego przez Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, oraz teren przyległy o powierzchni około 3 hektarów.

Niemiecki nazistowski obóz Plaszow został założony w październiku 1942 r. na terenie dwóch cmentarzy żydowskich. Na początku funkcjonował jako obóz pracy, a w styczniu 1944 r. obóz został przekształcony w koncentracyjny. Obiekt stale powiększano, z 5 ha rozrósł się do 80. Szacuje się, że w przez cały okres funkcjonowania obozu naziści więzili w nim około 30-40 tys. osób, a zamordowali - ok. 5 tys. Prochy ofiar rozsypano na terenie obozu.

W sierpniu 1944 r. Niemcy rozpoczęli likwidację KL Plaszowa - więźniów wywożono do KL Auschwitz i KL Mathausen, KL Gross - Rosen i Buchenwaldu. Ostatnia grupa ok. 600 więźniów wyruszyła z obozu pieszo 14 stycznia 1945 r. w kierunku KL Auschwitz. Od 19 stycznia do końca 1945 r. na terenie obozu stacjonowała Armia Czerwona, dewastując poobozowy teren. Po jej wyjściu obóz stał się dostępny dla każdego, a proces dewastacji postępował.

wkt/PAP