W Pałacu Prezydenckim trwa uroczystość wręczenia not identyfikacyjnych rodzinom żołnierzy podziemia niepodległościowego odnalezionych i zidentyfikowanych przez Instytut Pamięci Narodowej. Poznaliśmy nazwiska kolejnych 16 bohaterów, ofiar zbrodniczego systemu komunistycznego. Jest wśród nich m. in. ks. Władysław Gurgacz ps. „Sem” – kapelan oddziału „Żandarmeria” Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowców.

Mamy świadomość, że na ten moment rodziny czekają niekiedy przez kilkadziesiąt lat. Oddając bohaterów w ręce ich rodzin czujemy, że jesteśmy częścią tej wielkiej narodowej misji. Czujemy, że Polska się o nich upomniała. Jesteśmy dumni mogąc być tego świadkami

— mówi prof. Krzysztof Szwagrzyk, wiceprezes IPN, dyrektor Biura Poszukiwań i Identyfikacji, kierujący pracami poszukiwawczymi. 

Nasze Biuro tylko w tym roku przebadało ponad 70 miejsc. A przecież prace terenowe muszą zostać poprzedzone długą kwerendą i przygotowaniem logistycznym. Odnajdujemy szczątki w bardzo różnych miejscach, a każde nasze działanie musi zostać przygotowane również od strony prawnej. Czuwa nad tym zespół, w którym pracuje ponad 60 osób na terenie całego kraju. Mamy też już plany poszukiwawcze na zbliżający się rok. Nie ustajemy w wysiłkach. Bo przecież… Powracamy po Swoich

— dodaje mec. Anna Szeląg, zastępca dyrektora Biura.

Podczas uroczystości rodziny ofiar otrzymują dokument potwierdzający tożsamość ich bliskich, tym samym kończy się trwająca kilkadziesiąt lat droga niepewności i smutku, wynikającego z niewiedzy o miejscu ukrycia szczątków ich bliskich.

BIOGRAMY OSÓB, KTÓRYCH ODNALEZIENIE DZISIAJ OGŁOSZONO:

Roman Bączek – żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych

Urodził się 13 czerwca 1921 r. w m. Górki Wielkie. Był synem Franciszka i Zuzanny z d. Duda. Żołnierz Zgrupowania Oddziałów Leśnych VII. Okręgu Wojskowego NSZ pod dowództwem kpt. Henryka Flamego „Bartka”. Został zamordowany we wrześniu 1946 r. w Starym Grodkowie przez funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa w wyniku operacji o kryptonimie „Lawina”. Szczątki Romana Bączka zostały odnalezione w wyniku prac poszukiwawczych prowadzonych przez IPN wiosną 2016 r. w Starym Grodkowie.

Antoni Byrdy ps. „Antek” – żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych

Urodził się 28 lutego 1926 r. w Szczyrku Był synem Jana i Marii z d. Łącznik, a następnie żołnierz Zgrupowania Oddziałów Leśnych VII. Okręgu Wojskowego NSZ pod dowództwem kpt. Henryka Flamego „Bartka”. We wrześniu 1946 r. został zamordowany w Starym Grodkowie przez funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa w wyniku operacji o kryptonimie „Lawina”. Szczątki Antoniego Byrdy zostały odnalezione w wyniku prac poszukiwawczych prowadzonych przez IPN wiosną 2016 r. w Starym Grodkowie.

Jan Ficek ps. „Jamnik” – żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych

Urodził się 9 maja 1923 r. w Ciścu w pow. żywieckim. Był synem Franciszka i Franciszki z d. Kubica. Żołnierz Zgrupowania Oddziałów Leśnych VII. Okręgu Wojskowego NSZ kpt. Henryka Flamego „Bartka”. Pełnił służbę w Samodzielnym Oddziale Leśnym im. „Szarego” dowodzonym przez por. Antoniego Bieguna „Sztubaka”. Został zamordowany we wrześniu 1946 r. w Starym Grodkowie przez funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa w wyniku operacji o kryptonimie „Lawina”. Szczątki Jana Ficka zostały odnalezione w wyniku prac poszukiwawczych prowadzonych przez IPN wiosną 2016 r. w Starym Grodkowie.

Wojciech Frodyma ps. „Mucha” – partyzant Zgrupowania Partyzanckiego „Błyskawica”

Urodził się 24 kwietnia 1916 r. w Mytarzu w pow. jasielskim. Był synem Kazimierza i Marii z d. Marchewka. Uczestniczył jako kawalerzysta w walkach pod Warszawą we wrześniu 1939 r., następnie przebywał w niewoli niemieckiej i pracował jako robotnik przymusowy. W maju 1945 r. powrócił do Polski i zamieszkał w Chabówce, gdzie wstąpił do MO. Jesienią 1946 r. zdezerterował z szeregów milicji i przyłączył się do Zgrupowania Partyzanckiego „Błyskawica” dowodzonego przez Józefa Kurasia „Ognia”. Początkowo służył w 4., a następnie 3. kompanii. 8 listopada 1946 r. został zatrzymany podczas obławy KBW w Bielance. Sądzony przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie na sesji wyjazdowej w Nowym Targu, został 4 stycznia 1947 r. skazany na śmierć. Wyrok wykonano 17 stycznia 1947 r. w więzieniu przy ul. Montelupich w Krakowie. Szczątki Wojciecha Frodymy zostały odnalezione w październiku 2018 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Ks. Władysław Gurgacz ps. „Sem” – kapelan oddziału „Żandarmeria” Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowców

Urodził się 2 kwietnia 1914 r. w Jabłonicy Polskiej w pow. brzozowskim. Był synem Jana i Marii z d. Gazdowicz. W 1931 r. wstąpił do nowicjatu zakonu jezuitów, a w sierpniu 1942 r. przyjął święcenia kapłańskie. Koniec II wojny światowej zastał go w Gorlicach, gdzie był duszpasterzem w miejscowym szpitalu powiatowym, stykając się m.in. z żołnierzami podziemia niepodległościowego. Od września 1947 r. pełnił posługę kapłańską w Krynicy, gdzie dał się poznać jako doskonały duszpasterz i rekolekcjonista. W tym czasie dwukrotnie miał miejsce zamach na jego życie, co skłoniło ks. Gurgacza do ukrywania się i przystąpienia w połowie 1948 r. do organizacji konspiracyjnej Polska Podziemna Armia Niepodległościowców. Niebawem stał się kapelanem jej oddziału zbrojnego „Żandarmeria” i jednym z najbliższych doradców dowódcy. Po aresztowaniu w lipcu 1949 r. w Krakowie, stanął przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Krakowie, który w propagandowym procesie skazał go 14 sierpnia 1949 r. na karę śmierci. Wyrok wykonano miesiąc później 14 września 1949 r. na dziedzińcu więzienia przy ul. Montelupich w Krakowie. Szczątki ks. Władysława Gurgacza zostały odnalezione w październiku 2018 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Ryszard Kłaput ps. „Pomsta” – partyzant Zgrupowania Partyzanckiego „Błyskawica”

Urodził się 4 kwietnia 1924 r. w Mysłowicach. Był synem Mikołaja i Marii z d. Kopacz. W czasie wojny został zatrzymany przez Niemców i wywieziony na roboty, z których powrócił w maju 1945 r. We wrześniu 1946 r., wraz z dwoma młodszymi braćmi, wstąpił do dowodzonego przez Józefa Kurasia „Ognia” Zgrupowania Partyzanckiego „Błyskawica”. Służył w 3. kompanii działającej w rejonie Rabki oraz na pograniczu polsko-czechosłowackim. Został zatrzymany podczas obławy KBW w Bielance 8 listopada 1946 r. Sądzony przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie na sesji wyjazdowej w Nowym Targu, został 4 stycznia 1947 r. skazany na śmierć. Wyrok wykonano 17 stycznia 1947 r. w więzieniu przy ul. Montelupich w Krakowie. Szczątki Ryszarda Kłaputa zostały odnalezione w październiku 2018 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Mieczysław Kozłowski ps. „Bunt” – dowódca oddziału niepodległościowego Narodowego Zjednoczenia Wojskowego/Armii Polskiej w Kraju o krypt. „Błysk”

Urodził się 4 października 1923 r. w Rzykach w pow. wadowickim. Był synem Jana i Anny z d. Rajczak. Zaangażowany w działalność konspiracyjną od 1941 r., początkowo w Tajnej Organizacji Niepodległościowej, a później w szeregach partyzanckich AK w Małopolsce. Prześladowany przez Sowietów i komunistów w 1945 r. ponownie rozpoczął działalność zbrojną, stając na czele poakowskiego oddziału, który funkcjonował do października 1945 r. Po ujawnieniu się, wobec grożącego mu aresztowania, odtworzył w lutym 1946 r. oddział i podporządkował go początkowo strukturom NZW, a później regionalnej organizacji Armia Polska w Kraju. Mieczysław Kozłowski został aresztowany po rozbiciu oddziału latem 1946 r. i stanął przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Krakowie, który skazał go 4 grudnia 1946 r. na karę śmierci. Wyrok wykonano 17 stycznia 1947 r. w więzieniu przy ul. Montelupich w Krakowie. Szczątki Mieczysława Kozłowskiego zostały odnalezione w październiku 2018 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Stanisław Łajczak ps. „Wtorek” – żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych

Urodził się w 1925 r. w Ciścu w pow. żywieckim. Był synem Feliksa i Anieli. Żołnierz Samodzielnego Oddziału Leśnego im. „Szarego” por. Antoniego Bieguna „Sztubaka”, wchodzącego w skład Zgrupowania Oddziałów Leśnych VII. Okręgu Wojskowego NSZ dowodzonego przez kpt. Henryka Flamego „Bartka”. Został zamordowany we wrześniu 1946 r. w Starym Grodkowie przez funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa w wyniku operacji o kryptonimie „Lawina”. Szczątki Stanisława Łajczaka zostały odnalezione w wyniku prac poszukiwawczych prowadzonych przez IPN wiosną 2016 r. w Starym Grodkowie.

Władysław Nowotarski ps. „Lotny” – żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych

Urodził się w styczniu 1925 r. w Milówce w pow. żywieckim. Był synem Wojciecha i Marii z d. Chylińska. Żołnierz Zgrupowania Oddziałów Leśnych VII. Okręgu Wojskowego NSZ kpt. Henryka Flamego „Bartka”. Początkowo służył w Samodzielnym Oddziale Leśnym im. „Szarego” dowodzonym przez Antoniego Bieguna „Sztubaka”, a następnie został przesunięty do Plutonu Ochrony Sztabu na Baraniej Górze. Został zamordowany we września 1946 r. pod Malerzowicami Wielkimi w dawnym majątku Scharfenberg przez funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa w wyniku operacji o kryptonimie „Lawina”. Szczątki Władysława Nowotarskiego zostały odnalezione w wyniku prac poszukiwawczych prowadzonych przez IPN w październiku 2012 r. w pobliżu Malerzowic Wielkich.

Franciszek Pajestka ps. „Orzech” – żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych

Urodził się 31 marca 1921 r w Ciścu w pow. żywieckim. Był synem Leona i Barbary z d. Kubica. Żołnierz, wchodzącego w skład Zgrupowania Oddziałów Leśnych VII. Okręgu Wojskowego NSZ kpt. Henryka Flamego „Bartka”, Samodzielnego Oddziału Leśnego im. „Szarego” dowodzonego przez por. Antoniego Bieguna „Sztubaka”. We wrześniu 1946 r. został zamordowany w Starym Grodkowie przez funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa w wyniku operacji o kryptonimie „Lawina”. Szczątki Franciszka Pajestki zostały odnalezione w wyniku prac poszukiwawczych prowadzonych przez IPN wiosną 2016 r. w Starym Grodkowie.

Marian Sobolczyk – członek oddziału partyzanckiego

Urodził się 15 sierpnia 1916 r. w Małyniu w pow. sieradzkim. Był synem Wojciecha i Antoniny z d. Strzyżewskiej. We wrześniu 1939 r. brał udział w obronie Warszawy. Po przedostaniu się na wschód został aresztowany przez sowietów i 24 września osadzony w obozie NKWD w Równem, skąd zwolniono go po trzech miesiącach i w 1940 r. powrócił w rodzinne strony. W marcu 1945 r. został powołany do wojska, z którego w lipcu tego roku zdezerterował. W październiku 1945 r. nawiązał wraz z Edmundem Nastarowiczem kontakt z żołnierzami oddziału partyzanckiego Eugeniusza Kokolskiego „Groźnego”, którzy przed i po akcji zbrojnej na posterunek MO w Puczniewie zatrzymali się w jego domu. 25 października 1945 r. został aresztowany przez funkcjonariuszy MO i osadzony w więzieniu przy ul. Sterlinga w Łodzi. Akt oskarżenia został sporządzony 17 kwietnia 1946 r., jednakże Sobolczyk nie doczekał rozprawy sądowej. Zmarł w więzieniu 20 kwietnia 1946 r. Szczątki Mariana Sobolczyka odnaleziono w listopadzie 2018 r. podczas prac poszukiwawczych prowadzonych przez IPN na Cmentarzu Rzymskokatolickim „Doły” przy ul. Smutnej w Łodzi.

Stanisław Szajna ps. „Orzeł” – partyzant oddziału „Żandarmeria” Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowców

Urodził się 11 czerwca 1924 r. w Szuminie w pow. samborskim. Był synem Władysława i Anny z d. Laskowskiej. W czasie wojny należał do AK, wziął udział w akcji „Burza”. Od 1945 r. kontynuował działalność niepodległościową na Podkarpaciu, m.in. w szeregach Straży Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość oraz Samodzielnego Batalionu Operacyjnego NSZ Antoniego Żubryda „Zucha”. W 1947 r. ujawnił się. Rok później wstąpił do działającego w powiecie nowosądeckim oddziału „Żandarmeria” Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowców, gdzie odpowiadał m.in. za ochronę kapelana oddziału ks. Władysława Gurgacza. Został aresztowany 2 lipca 1949 r. i po pokazowym procesie przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Krakowie 14 sierpnia 1949 r. skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano miesiąc później, 14 września 1949 r. na dziedzińcu więzienia przy ul. Montelupich w Krakowie. Szczątki Stanisława Szajny zostały odnalezione w październiku 2018 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Franciszek Talik ps. „Tygrys”, „Miś” – żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych

Urodził się 5 lipca 1923 r. Ciścu w pow. żywieckim. Był synem Józefa i Cecylii z d. Krup. Żołnierz Samodzielnego Oddziału Leśnego im. „Szarego” dowodzonego przez Antoniego Bieguna „Sztubaka”, wchodzącego w skład Zgrupowania Oddziałów Leśnych VII. Okręgu Wojskowego NSZ kpt. Henryka Flamego „Bartka”. We wrześniu 1946 r. został zamordowany w Starym Grodkowie przez funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa w wyniku operacji o kryptonimie „Lawina”. Szczątki Franciszka Talika zostały odnalezione w wyniku prac poszukiwawczych prowadzonych przez IPN wiosną 2016 r. w Starym Grodkowie.

Karol Talik ps. „Ryś” – żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych

Urodził się 11 marca 1923 r. w Ciścu w pow. żywieckim. Był synem Jana i Wiktorii. Żołnierz Zgrupowania Oddziałów Leśnych VII. Okręgu Wojskowego NSZ kpt. Henryka Flamego „Bartka”. Początkowo pełnił służbę w Samodzielnym Oddziale Leśnym im. „Szarego” dowodzonym przez Antoniego Bieguna „Sztubaka”, następnie przesunięty do Plutonu Ochrony Sztabu na Baraniej Górze. Został zamordowany we wrześniu 1946 r. pod Malerzowicami Wielkimi w majątku Scharfenberg przez funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa w wyniku operacji o kryptonimie „Lawina”. Szczątki Karola Talika zostały odnalezione w wyniku prac poszukiwawczych prowadzonych przez IPN w październiku 2012 r. w pobliżu Malerzowic Wielkich.

Józef Wawrzyńczyk ps. „Pepik” – żołnierz Armii Krajowej, Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj

Urodził się 2 sierpnia 1922 r. w Zebrzydowicach (obecnie dzielnica Rybika). Był synem Wilhelma - powstańca śląskiego i Jadwigi z d. Smyczek. W latach 1938-44 pracował w kopalniach na Zaolziu. W okresie 1944-45 ukrywał się w Świerklanach, gdzie prawdopodobnie działał w tamtejszych strukturach AK. Od marca do maja 1945 r. służył w MO w Świerklanach. Od września 1945 r. rozpoczął działalność w grupie dywersyjnej Rocha Koziołka ps. „Odra”, podporządkowanej inspektoratowi rybnickiemu Delegatury Sił Zbrojnych, a następnie Komendzie Powiatowej Konspiracyjnego Wojska Polskiego o krypt. „Leśniczówka”, biorąc udział w akcjach zaopatrzeniowych i zbrojnych. Aresztowany 20 lutego 1946 r. przez PUBP w Gliwicach został poddany brutalnemu śledztwu. 31 sierpnia 1946 r. Wojskowy Sąd Rejonowy w Katowicach na rozprawie na sesji wyjazdowej w Rybniku skazał Józefa Wawrzyńczyka na karę śmierci, którą wykonano 11 grudnia 1946 r. w więzieniu przy ul. Mikołowskiej w Katowicach. Szczątki Józefa Wawrzyńczyka odnaleziono we wrześniu 2018 r. podczas prac poszukiwawczych prowadzonych przez IPN na Cmentarzu Komunalnym przy ul. Panewnickiej w Katowicach.

Jan Wojtas ps. „Pilot” – żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych

Urodził się w 1922 r. Był synem Tomasza i Wiktorii z d. Stańco. W 1945 r. został wcielony do Wojska Polskiego, skąd we wrześniu tego samego roku zdezerterował. Ukrywał się u rodziny swojej matki w Milówce. Zwerbowany do NSZ przez Karola Maślankę ps. „Tygrys”, wstąpił do Samodzielnego Oddziału Leśnego im. „Szarego” dowodzonego przez por. Antoniego Bieguna „Sztubaka”, wchodzącego w skład Zgrupowania Oddziałów Leśnych VII. Okręgu Wojskowego NSZ kpt. Henryka Flamego „Bartka”, pełniąc w nim funkcję dowódcy sekcji. We wrześniu 1946 r. został zamordowany w Starym Grodkowie przez funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa w wyniku operacji o kryptonimie „Lawina”. Szczątki Jana Wojtasa zostały odnalezione w wyniku prac poszukiwawczych prowadzonych przez IPN wiosną 2016 r. w Starym Grodkowie.

Poprzednia konferencja miała miejsce 17 czerwca br. Ujawniono na niej nazwiska 24 osób.

CZYTAJ TAKŻE: Mieli być na zawsze zapomniani. Zidentyfikowano kolejne 24 ofiary totalitaryzmów. Prezydent: „Wszyscy oni są narodowymi bohaterami”

Marcin Wikło