Prof. Andrzej Nowak o elitach dawnych i współczesnych. RELACJA

„Istotą dzisiejszych elit jest to, że chcą ustanowić różne prawa. Inne dla siebie, inne dla słabszych i uznanych za gorszych. Prawa pisze się dla słabszych, a silni nie potrzebują żadnych praw, mogą być bezkarni”. 24 czerwca 2019 roku gościem klubu Ronina był prof. Andrzej Nowak. Tematem wiodącym spotkania było pojęcie elity i stan elit współczesnych.

Historyk zacytował słowa m.in. filozofa i etyka Jana Hartmana, według którego „mądra masa jest mniejszością, która będzie rządziła światem w sposób definiowany przez sieć. Społeczeństwo postpolityczne staje się siłą polityczną o tyle, że jest gotowe bronić tego co dla nas najważniejsze, a najważniejszy jest kokon naszych przyjemności”. Prof. Andrzej Nowak zwrócił uwagę na to ostatnie zdanie i określił je mianem autodefinicji elity współczesnej.

Przywołując najstarsze definicje słownikowe (elita=wybrani), gość klubu Ronina zauważył:

Pojęcie elity nie polega na wyborze oddolnym tj. wybieramy najlepszych z siebie, lecz odwrotnie; elita wybierana jest odgórnie. To ci na górze dobierają, w istocie kooptują. Czyli ci którzy zostają dokooptowani przez tych, którzy są już na górze.

Historyk powiązał to z instytucją dworu jako najstarszą.

Ale podkreślił:

To nie ma nic wspólnego z tradycją Rzeczpospolitej, z tradycją polską, gdzie zazdrośnie strzeżono na sejmiku zasady, że dwór nie powinien mieć nigdy siły przeważającej nad siłą głosu obywatela.

Ponieważ jednak ludzie się różnią, są bardziej i mniej utalentowani, bardziej lub mniej moralni (tych pierwszych należałoby nazwać arystokracją lub najlepszymi), należy się zastanowić, jak ułożyć relacje pomiędzy tymi, którzy są lepsi a tymi, którzy lepsi być nie chcą, ale współtworzą z nimi społeczeństwo.

Prof. Nowak zwrócił uwagę na to, że „jeżeli ludzie decydują sami o tym, jaka jest hierarchia, to wtedy ta hierarchia zawsze jest zagrożona nie tylko subiektywizmem, ale i ludzką słabością, jeżeli nie ma obiektywnego porządku stojącego ponad „kokonem naszych przyjemności”.

Opanować samego siebie to pierwsze zadanie kogoś kto chce kandydować do pojęcia arystokraty, do bycia najlepszym, do bycia - w tym sensie - elitą

— zaznaczył gość klubu Ronina.

Jeśli panujesz nad samym sobą, jeśli umiesz powściągnąć swoje pasje, umiesz powściągnąć pokusy, które naszą ludzką naturą targają, to wtedy możesz - odnosząc to zwycięstwo nad sobą samym - zwrócić się do społeczeństwa jako zwycięzca tej walki i ustanowić prawa na równi obowiązujące siebie i słabszych.

Tymczasem, jak zauważył historyk, „istotą dzisiejszych elit jest to, że chcą ustanowić różne prawa, dla siebie inne, a dla słabszych, uznanych za gorszych - inne. (..) Prawa pisze się dla słabszych, a silni nie potrzebują żadnych praw, mogą być bezkarni. - to jest filozofia polityczna dzisiejszych elit”.

Gość klubu Ronina, przywołując opinię Andrzeja Frycza Modrzewskiego, podkreślił:

Jeżeli ustanawia się prawa w państwie, to one powinny być surowsze dla tych, którzy są wyżej uplasowani w hierarchii, a łagodniejsze dla tych, którzy są niżej, bo tylko wtedy one będą dobrze działały. Bo jeżeli ci wyżej uplasowani będą bezkarni, będą mogli się wymknąć prawu, to cały sens funkcjonowania systemu prawa będzie złamany. Ci na górze muszą świecić przykładem.

Prof. Andrzej Nowak, nawiązując do kwestii relacji między arystokracją (tymi lepszymi) a większością i cytując słowa Platona: „prawdziwy sędzia nie może wydawać sądów pouczany przez widzów oraz oszołomiony wrzawą tłumu i swym brakiem wychowania”, zauważył, że „dzisiejsze elity nie biorą pod uwagę tego, że brak im elementarnego wychowania, elementarnego porządku wewnętrznego, a bez tego powoływanie się na własną wyższość nad tłumem, nad tymi, którzy klaszczą za swoimi rozrywkami, traci wszelkie podstawy. Trzeba znaleźć w sobie porządek, ład moralny, odbudować go, jeśli się załamał, jeśli chcemy występować w roli elity. Jeżeli tego nie ma, na pewno nie jesteśmy elitą”.

Całość spotkania na filmie:

Relacja:

tekst - Margotte

wideo: Michał KK

Więcej na Blogpress.pl