W Ambasadzie RP w Bernie otwarta została wystawa „Paszporty” opowiadająca o reakcji państwa podziemnego i rządu na emigracji na zbrodnie Holokaustu. W uroczystości udział wzięli Piotr Gliński, minister kultury i dziedzictwa narodowego, dr Wojciech Kozłowski, dyrektor Instytutu Pileckiego, Jakub Kumoch, ambasador Polski w Szwajcarii oraz dr Piotr Cywiński, dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. Celem wystawy jest przedstawienie roli rządu RP na uchodźstwie i Polskiego Państwa Podziemnego w informowania świata o Zagładzie Żydów i podejmowanych akcji na rzecz ich ratowania.

CZYTAJ WIĘCEJ: Trzeba o tym przypominać! Prof. Gliński: Wszędzie, gdzie było to możliwe urzędnicy państwa polskiego, często z narażeniem życia, pomagali Żydom. WYWIAD

Wystawa została zorganizowana w związku z badaniami prowadzonymi przez Instytut Pileckiego we współpracy z polską ambasadą w Szwajcarii

—mówi dr Wojciech Kozłowski.

Kilka tygodni temu ogłosiliśmy listę 710 nazwisk Żydów, w tym 115 ocalonych z Holocaustu, którzy w wyniku starań tzw. grupy berneńskiej posiadali paszporty Haiti i Hondurasu. Wystawa w sposób szczegółowy prezentuje działalność właśnie grupy berneńskiej i jej głównych bohaterów, w tym Chaima Eissa i Aleksandra Ładosia

—dodaje.

Wystawa w ambasadzie

W gablotach prezentowane są najcenniejsze obiekty z archiwum Eissa: paszporty, rachunki, korespondencje pomiędzy Chaimem Eissem i polskimi dyplomatami. Są także listy pomiędzy Żydami przebywającymi w gettach a SIlberscheinem, który był jednym z pośredników pomiędzy polskimi Żydami i placówką dyplomatyczną

—mówi Hanna Radziejowska z Instytutu Pileckiego, kuratorka wystawy.

Najciekawsze dokumenty pochodzące zarówno z archiwów państwowych, jak i zakupionego przez Polskę zbioru Eissa zwiedzający obędą mogli obejrzeć m.in. w formie reprintów

—dodaje.

Specjalna prezentacja multimedialna da możliwość obejrzenia ponad sto niezwykłych portretów pochodzących z archiwum Eissa. To fotografie polskich Żydów powstałe w celu przygotowania dokumentów paszportowych, które miały im umożliwić ucieczkę i ratowanie życia.

Mottem całej wystawy jest wiersz polskiego Żyda, poety i kronikarza getta warszawskiego zamordowanego w 1943 roku Władysława Szlengla „Paszporty”: Chciałbym mieć paszport Paragwaju, zloty i wolny to jest kraj,/ ach, jak przyjemnie być poddanym/ kraju, co zwie się: Paragwaj./ Chciałbym mieć paszport Urugwaju,/ mieć Costa Rica, Paragwaj,/ po to, by mieszkać spokojnie w Warszawie,/ to jednak najpiękniejszy kraj”. Wkrótce wystawa zostanie pokazana również w Muzeum w Rapperswil oraz w Zurichu.

Organizatorzy wystawy

Wystawa zorganizowana jest przez Instytut Pileckiego we współpracy z ambasadą Polski w Szwajcarii. Wsparcia w organizowaniu wystawy udzieliło Muzeum Auschwitz Birkeanu. Kuratorami wystawy są: dr Wojciech Kozłowski, Hanna Radziejowska oraz Jakub Kumoch. Koncepcja wystawy pojawiła się i została zrealizowana dzięki zainicjowaniu i prowadzeniu prac dotyczących grupy berneńskiej przez ambasadora Jakuba Kumocha.

Muzykę, która będzie towarzyszyć wystawie napisał Patryk Zakrocki – polski skrzypek, artysta dźwiękowy, animator warszawskiej sceny improwizowanej, kompozytor. Zakrocki napisał specjalny utwór opowiadający o historii polskich dyplomatów w Bernie.

Akcja paszportowa i grupa berneńska

Grupa berneńska była nieformalną formą współpracy polskich dyplomatów z poselstwa RP w Bernie i przedstawicieli organizacji żydowskich na rzecz ratowania europejskich Żydów. Pod kierownictwem ambasadora Aleksandra Ładosia grupa dostarczała fałszywe paszporty południowoamerykańskie, m.in.: Paragwaju, Salwadoru, Boliwii, Peru, Haiti i Hondurasu, które chroniły jego właścicieli przed wywózką do obozów zagłady w okupowanej przez III Rzeszę Polsce. Według różnych szacunków, w sumie wydano około 4 tys. takich dokumentów. Liczba ocalonych pozostaje nieznana.

kk/Instytut Pileckiego