Rozmowa z dr Andrzejem Krzystyniakiem, historykiem, publicystą, fundacja Ślązacy.pl, inicjatorem i współautorem projektu „Inteligenzaction” zagłada polskiej inteligencji na Śląsku 1939 – 1940.

wPolityce.pl: Niebawem rocznica odzyskania części Górnego Śląska przez Polskę w 1922 roku, niewiele osób w naszym kraju zdaje sobie sprawę, iż odzyskanie przez Polskę niepodległości było początkiem walki Ślązaków o powrót do ojczyzny.

dr Andrzej Krzystyniak: Dokładnie, rok 1918 to początek nadziei na połączenie z Polską, początek walki, Ślązacy mieli już dość życia pod niemieckim panowaniem, dość terroru, chcieli połączyć się z Polską. Chwycili za broń w trzech powstaniach, świadczy to o ich nieustępliwości i woli walki. Myślę, że swoistą „zachętą” do walki były narastające represje niemieckie. Przypomnijmy, że odzyskanie przez Polskę niepodległości, to początek walki o granice, również w taki sposób należy rozważać powstania śląskie. Powstania śląskie są dziś bardzo niewygodne dla tych którzy pragną zrewidować historię śląska jako oderwaną od Polski, zaś Śląsk chcieliby widzieć jako terytorium, które polska jest jedynie depozytariuszem, to swoista rewizja historii prowadząca do kulturowego odcinania Śląska od Polski, wobec którego państwo polskie powinno zająć zdecydowaną postawę.

W II Rzeczypospolitej Śląsk był sercem przemysłowym Polski, czy bez jego przemysłu, hut, kopalń, byłby możliwy rozwój Polski ? Budowa Gdyni, Centralnego Okręgu Przemysłowego?

Być może tak, lecz nie w takim tempie, proszę zwrócić uwagę przed jakim wyzwaniem stanęła Polska po odzyskaniu niepodległości, po ponad wiekowej niewoli, po odparciu agresji Związku Sowieckiego, kraj był zrujnowany wojną zdewastowany przez zaborców, potrzebował przemysłu do zbudowania potencjału dla zapewnienia bytu jego obywatelom i utrzymania niepodległości. Śląsk był sercem przemysłowym Polski, dla Niemców zaś obszarem peryferyjnym. Jednak Polska nie tylko korzystała z bogactw Górnego Śląska, również dbała o rozwój Śląska, o godne życie jego mieszkańców. Przypomnę postać Michała Grażyńskiego i jego zasługi dla rozwoju Śląska, podczas jego rządów powstawały nowoczesne budowle, dbano o rozwój nauki, to z jego inicjatywy powstało Muzeum Śląskie, które miało mieścić się w najnowocześniejszym wówczas budynku w Europie. Niestety, gmach w czasie okupacji wysadzili w powietrze Niemcy. Esencja barbarzyństwa.

Grażyński jednak nie doczekał się zbytniego upamiętnienia na Śląsku?

To prawda to swoisty paradoks, co ciekawe te same środowiska, które grzmiały oburzone, kiedy wojewoda śląski Jarosław Wieczorek odsłaniał w Katowicach tablicę ku czci Grażyńskiego, bronią dziś komunistycznego wojewody Jerzego Ziętka, czy Wilhelma Szewczyka. Zgadzam się, że śląskie losy są niezwykle skomplikowane jednak nie aż tak by nie odróżnić kto tak naprawdę dobrze służył Polsce i Śląskowi. Grażyńskiemu należy się upamiętnienie i czas najwyższy by w końcu spoczął w ojczystej śląskiej ziemi.

Czas chyba również najwyższy by należycie upamiętnić powstania śląskie i walkę Ślązaków o powrót do ojczyzny.

Tak, takiej swoistej reaktywacji pamięci, czas najwyższy by powstania zostały należycie upamiętnione nie tylko na Śląsku, ale również w skali kraju, dumni z nich powinni być nie tylko wszyscy Ślązacy, lecz wszyscy Polacy ! Były to powstania zwycięskie! Kiedyś słyszałem opinię, że powstania śląskie były nieszczęściem, który absurdalnie podzieliły Śląsk…Zgadzam się z tą opinią, podział był absurdalny, Śląsk w całości powinien przypaść Polsce nie byłoby wówczas owej absurdalnej granicy. Po stronie polskiej Górny Śląsk był faktycznie wielokulturowy, mieszkało wspólnie kilka narodowości, po stronie niemieckiej symbolem „wielokulturowości” jest kryształowa noc, palenie przez Niemców synagog w nocy z 9 na 10 listopada 1938 roku. O tym przeciwnicy polskości Śląska nie chcą dziś pamiętać. Powstania Śląskie uchroniły Śląsk przed nazistowskim terrorem, aż do niemieckiej agresji we wrześniu 1939 roku, o tym również powinniśmy pamiętać.

Fundacja Ślązacy.pl zwraca się z prośbą o wsparcie projektu przywrócenia pamięci o 2 tysiącach ofiar Intelligenzaktion Schlesien.

Bank PEKAO S.A. 81 1240 1330 1111 0010 7236 3880 Fundacja Ślązacy.pl Katowice

Prej