NASZ WYWIAD z dr. Krzystyniakiem: powstania śląskie były daniną krwi złożoną przez Ślązaków, przypieczętowaniem ich polskości

Redakcja portalu wPolityce.pl rozmawia z dr Andrzejem Krzystyniakiem, historykiem, publicystą, twórcą Fundacji Ślązacy.pl w Katowicach.

wPolityce.pl: Z 2 na 3 maja 1921 roku wybuchło III powstanie śląskie, zwycięskie, jaki jest dzisiaj stan wiedzy na temat tego wydarzenia? Zwłaszcza na Śląsku?

DR ANDRZEJ KRZYSTYNIAK: W dalszym ciągu niezadowalający, niewiele wiemy o powstaniach śląskich, o ich bohaterach, niewiele na Śląsku, jeszcze mniej w innych regionach kraju. Przyczyną tego stanu rzeczy jest fakt, iż po roku 90 tym zaniechano głębszych badań nad powstaniami. Ośrodki naukowe na Śląsku jeśli prowadzą jakieś badania to w stopniu marginalnym, dodam, iż na Śląsku prym wiedzie propaganda o „powstaniach śląskich jako wojnie domowej”. Wielu naukowców głosi otwarcie tezę o odrębności Śląska od Polski, innej niż polska historii. Skądinąd zapominamy, iż bez przemysłu Górnego Śląska rozwój II RP byłby praktycznie niemożliwy.

Jaki wpływ na losy Śląska miały powstania śląskie?

Olbrzymi, powstania śląskie były daniną krwi złożoną przez Ślązaków, przypieczętowaniem ich polskości. Dzisiaj niektórzy próbują podważać polskość Śląska poprzez twierdzenie, iż „za krótko był polski”, czyli zbyt długo przebywał poza organizmem państwowym państwa polskiego, to prawda zbyt długo, Ślązacy jak widać mieli już dość tego stanu rzeczy i w odpowiednim momencie chwycili za broń, czego efektem był powrót części Górnego Śląska do Polski, taka po prostu była wola Ślązaków.

Jak wygląda współcześnie upamiętnianie bohaterów walki o Polskę, oraz pamięć o tych ludziach, którym Śląsk zawdzięcza powrót do ojczyzny w 1922 roku?

O powstańcach śląskich pamiętamy, moim zdaniem, zbyt rzadko, a przypomnę, że w losach uczestników powstań, w ich życiorysach i ich rodzin zawiera się cała historia Śląska. To nie tylko powstania, to także okres międzywojnia, to wrzesień 1939 roku, kiedy powstańcy ponownie chwycili za broń, witając strzałami agresora niemieckiego, oznajmiając mu w ten sposób, że to nie Niemcy są gospodarzami śląskiej ziemi, polskiej ziemi. Przypomnę również, że Niemcy na długo przed agresją przygotowali listy osób przeznaczonych do likwidacji czyli do zamordowania, na tych listach jako pierwsi znaleźli się powstańcy śląscy. Wraz z fundacją Ślązacy.pl staraliśmy się upamiętnić ofiary niemieckiej akcji eksterminacyjnej wystawą, którą w styczniu prezentowaliśmy w m.in. Sejmie RP. Na przygotowanej przez nas eskpozycji jasno widać, jak spory odsetek stanowili powstańcy śląscy, skazani przez Niemców na unicestwienie.

Czy Polska odsunęła się od swych zachodnich kresów, jak również Śląska czy nie pozwalamy wymazywać kulturowego dziedzictwa polskości na Śląsku ? Jak temu przeciwdziałać?

Tak, taki trend można zauważyć od początku lat 90 tych, Polska wydaje się wstydzić Ziem Zachodnich, mało kto zdaje sobie sprawę jak niebezpieczny to proces odcinanie kulturowe Śląska czy Ziem Odzyskanych, straty mogą być nie do odrobienia. Państwo polskie od dwóch lat stara się nadrobić stracony czas jednak ja liczyłbym, iż swoista obrona kulturowa Śląska i Ziem Odzyskanych stanie się dla nas priorytetem, który nie zaniedbamy. Niezwykle ważnym aspektem jest polityka historyczna, ciągłe przypominanie takich wydarzeń jak powstania śląskie, obrona prawdy.

Wspomniał pan o wystawie Inteligenzaktion, o eksterminacji przez Niemców elit na Śląsku przygotowanej przez fundację Ślązacy.pl przypomnę, że patronat medialny objął portal Wpolityce.pl jakie są dalsze losy projektu, który obejmuje również losy powstańców śląskich?

Planujemy jak najszerszą ekspozycję wystawy na Śląsku, jak również w innych regionach kraju, wszędzie tam gdzie zostaniemy przyjęci. Dalsza część projektu obejmująca m.in. przetłumaczenie wystawy na język niemiecki i pokazanie jej u naszych sąsiadów stoi pod znakiem zapytania, powód jest prozaiczny: brak pieniędzy. Żaden z kilkunastu podmiotów do którego zwróciliśmy się o pomoc, nie chce nam udzielić wsparcia, w tej chwili mamy bardzo duże trudności z uzyskaniem pieniędzy. Mimo to liczę, że uda nam się zrealizować cały projekt do końca.

Można jakoś pomóc w realizacji tego ważnego zadania?

Można wesprzeć naszą fundację: Bank PKO S.A 81 1240 1330 1111 0010 7236 3880 Fundacja Ślązacy.pl Katowice. Za każdy grosz będę wdzięczny.

rozm. gim