Oświadczenie Zastępcy Prezesa IPN, p.o. Dyrektora Biura Poszukiwań i Identyfikacji dr. hab. Krzysztofa Szwagrzyka w związku z artykułem prasowym red. Marka Kozubala opublikowanym w „Rzeczpospolitej” w dniu 8 marca 2018 r. pt. „Tożsamość żołnierzy niepewna”.

CZYTAJ TAKŻE: Pion śledczy IPN: wciąż trwają badania DNA wobec 3 ofiar komunizmu ogłoszonych jako zidentyfikowane

W dniu 1 lutego 2018 r. podczas konferencji identyfikacyjnej w Pałacu Prezydenckim Prezes Instytutu Pamięci Narodowej podał do publicznej wiadomości informację o dokonaniu identyfikacji trzech ofiar zbrodni komunistycznej, popełnionej na członkach Narodowych Sił Zbrojnych z oddziału Henryka Flamego ps. „Bartek”, których szczątki zostały odnalezione przez IPN w 2016 roku w Starym Grodkowie, tj. jednego z braci Maślanków (Józefa lub Karola), Michała Pajestki i Franciszka Koniora. Informacja o identyfikacji została podana w oparciu o opinię z badań wykonanych w Zakładzie Technik Molekularnych Katedry Medycyny Sądowej UM we Wrocławiu z dnia 11 stycznia 2018 r.

Informacja o identyfikacji jednego z dwóch braci Maślanków – Józefa lub Karola, została podana przy wyraźnym zastrzeżeniu, że na podstawie wyłącznie badań genetycznych nie było możliwe określenie, do którego z braci Maślanków należą zidentyfikowane szczątki. Takie informacje, oparte na wnioskach zawartych w uzyskanej opinii genetyków ZTM UW we Wrocławiu (ustalone pokrewieństwo z bratanicą na poziomie 99,48%) przekazano wcześniej rodzinie.

Informacja o identyfikacji Michała Pajestki została podana na podstawie ww. opinii ZTM UW we Wrocławiu (ustalone pokrewieństwo jednego z braci Pajestków na poziomie 99,99%) oraz w oparciu o ustalenia historyczne Biura Poszukiwań i Identyfikacji. Podobnie jak w przypadku braci Maślanków, wyniki badań genetycznych nie pozwalały na ustalenie, do którego z braci Pajestków – Michała czy Franciszka, należały zidentyfikowane szczątki. Główna Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu przekazała do BPiI informację o identyfikacji nie Michała, ale Franciszka Pajestki, na podstawie opinii Instytutu Ekspertyz Sądowych prof. dr. Jana Sehna w Krakowie z dnia 26 stycznia 2018 r., która jednak nie zawiera wniosku, iż identyfikacja Franciszka Pajestki nastąpiła w wyniku badań genetycznych. W opinii IES znajduje się wyraźne stwierdzenie, że ustalenie, iż szczątki należą do Franciszka Pajestki zostało dokonane w oparciu o „informacje niegenetyczne przekazane przez Instytut Pamięci Narodowej dotyczące tożsamości osoby będącej źródłem analizowanej próbki”. Te tzw. „informacje niegenetyczne przekazane przez IPN” to ustalenia dokonane przez śledczych prowadzących postępowanie, których Biuro Poszukiwań i Identyfikacji nie potwierdziło.

Informacja o identyfikacji Franciszka Koniora została podana do publicznej wiadomości w oparciu o  ww. opinię ZTM UW we Wrocławiu, w której pokrewieństwo z siostrą ofiary zostało ustalone na poziomie 96,19 %.

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. Instytut Pamięci Narodowej informuje społeczeństwo o odnalezionych miejscach spoczynku i o tożsamości osób poległych w walkach o niepodległość i zjednoczenie państwa polskiego. Decyzja o podaniu przez IPN do publicznej wiadomości informacji o identyfikacji ofiar zbrodni jest przedstawiana Prezesowi IPN na przez Zastępcę Prezesa IPN i p.o. Dyrektora Biura Poszukiwań i Identyfikacji dr hab. Krzysztofa Szwagrzyka na podstawie uzyskanych wyników badań genetycznych oraz w oparciu o posiłkowe ustalenia, których podstawą są źródła historyczne, dane antropologiczne i medyczno-sądowe.

Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że sugestie zawarte w artykule opublikowanym w „Rzeczpospolitej” w dniu 8 marca 2018 r. pt. „Tożsamość żołnierzy niepewna”, w konsekwencji podające w wątpliwość podjętą przez Prezesa IPN decyzję o podaniu do publicznej wiadomości informacji o identyfikacji trzech ofiar, których szczątki zostały odnalezione przez IPN w Starym Grodkowie, nie znajdują potwierdzenia w okolicznościach faktycznych i tym samym mogą podważyć wiarygodność Instytutu Pamięci Narodowej w zakresie poszukiwań i identyfikacji ofiar zbrodni przeciwko narodowi polskiemu.