Nam się wydaje oczywiste, że Polska była ofiarą II wojny światowej, ale na Zachodzie to wcale nie jest takie pewne. Musimy odkrywać w pełni karty historii

— powiedział Mateusz Szpytma, wiceprezes IPN i członek komisji do spraw dialogu prawno-historycznego z Izraelem podczas rozmowy z Edytą Hołdyńską w poranku Witajcie wPolsce.pl

Wiceprezes przyznał, że wiele lat stracono na tym, że za mało Polska głosiła na arenie międzynarodowej o swoich doświadczeniach.

Były przeprowadzane badania nad historią II wojny światowej, ale nie były aż tak intensywne, jak być powinny i teraz trzeba to nadrabiać. Do tego są potrzebne instytucje. Jesteśmy to winni naszym przodkom, następcom, żeby wiedzieli, jak Polska była doświadczona

— podkreślił Szpytma.

Przyznał też, że dużym problemem jest brak dostępu polskich historyków do zagranicznych archiwów.

Gdybyśmy mieli w pełni otwarte archiwa po byłym Związku Sowieckim, to być może nasza historia w podręcznikach mogłaby wyglądać w dużej mierze inaczej. Wszystko jest przed nami, ja liczę na to, że kiedyś będzie taki przełom, który to złamie i dokumenty te będą dla historyków otwarte. Na razie „nie wolno” nam się interesować na przykład sprawami dotyczącymi pobytu Józefa Piłsudskiego na zesłaniu

— mówił.

Szpytma odniósł się także do dyskusji w mediach na temat tego, czy Polacy częściej ratowali Żydów czy wydawali ich na pewną śmierć. Według niego brakuje tu najważniejszego wątku - roli okupanta, bez której nie byłoby tego tematu.

Każdy patrzy na historię przez pryzmat tego, co go najbardziej interesuje. Trzeba wracać do podstaw: gdyby nie okupacja niemiecka, nie byłoby żadnego donoszenia na Żydów, nie byłoby szmalcownictwa. Niemiecki żandarm, który zamordował rodzinę Ulmów i wszystkie ich dzieci nigdy nie poniósł za to kary, nawet jego rodzina nie wiedziała o jego zbrodniach i proponowała upamiętnienie go w muzeum. Nowy Jork to idealne miejsce na to, by świat usłyszał nasz głos i by udało się zrównoważyć dyskusję

— przypomniał Szpytma.

mk