LIPIEC
95 lat temu, 3 lipca 1923 r., Józef Piłsudski zrzekł się funkcji przewodniczącego Ścisłej Rady Wojennej; oznaczało to jego wycofanie się z czynnego życia politycznego; wraz z rodziną zamieszkał w Sulejówku.
75 lat temu, 4 lipca 1943 r., w katastrofie lotniczej koło Gibraltaru zginęło 16 osób, wśród nich premier Rządu RP i Wódz Naczelny generał Władysław Sikorski.
75 lat temu, 5 lipca 1943 r. funkcję premiera rządu RP na uchodźstwie objął Stanisław Mikołajczyk. Naczelnym Wodzem mianowany został gen. Kazimierz Sosnkowski.
75 lat temu, 5 lipca 1943 r., Komendant Główny Armii Krajowej i Delegat Rządu RP na Kraj utworzyli Kierownictwo Walki Podziemnej.
675 lat temu, 8 lipca 1343 r. król Kazimierz III Wielki zawarł z zakonem krzyżackim pokój kaliski, na mocy którego Polska odzyskała Kujawy i ziemię dobrzyńską.
75 lat temu, 11 i 12 lipca 1943 r., UPA dokonała skoordynowanego ataku na polskich mieszkańców 150 miejscowości na Wołyniu. Była to kulminacja trwającej już od początku 1943 r. fali mordowania i wypędzania Polaków z ich domostw, w wyniku której na Wołyniu i w Galicji Wschodniej zginęło ok. 100 tys. Polaków.
75 lat temu, 17 lipca 1943 r., gen. Tadeusz Komorowski „Bór” objął funkcję Komendanta Głównego Armii Krajowej.
75 lat temu, 21 lipca 1943 r., Naczelny Wódz wydał rozkaz o utworzeniu II Korpusu Polskiego; dowództwo Korpusu objął gen. Władysław Anders.
35 lat temu, 22 lipca 1983 r., władze PRL zniosły stan wojenny oraz rozwiązały Wojskową Radę Ocalenia Narodowego.
100 lat temu, 27 lipca 1918 r., w decyzją Zjazdu Biskupów Królestwa Polskiego został powołany Katolicki Uniwersytet Lubelski.
20 lat temu, 28 lipca 1998 r., zmarł Zbigniew Herbert, jeden z najważniejszych poetów polskich XX wieku, pisarz o wielkim dorobku, wyjątkowym autorytecie artystycznym i moralnym; autor m.in. cyklu „Pana Cogito”, „Raportu z oblężonego miasta”, „Martwej natury z wędzidłem”, „Barbarzyńcy w ogrodzie”. Sejm RP ustanowił rok 2018 Rokiem Zbigniewa Herberta.
SIERPIEŃ
10 lat temu, 12 sierpnia 2008 r., z inicjatywy prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego do walczącej z Rosją Gruzji przyleciała misja przywódców Europy Środkowej i Wschodniej, którzy przemówili do tłumów zgromadzonych na wiecu przed parlamentem w Tbilisi.
145 lat temu, 13 sierpnia 1873 r., w Jurczycach koło Krakowa urodził się Józef Haller, generał WP; dowódca II Brygady Legionów Polskich i Armii Polskiej we Francji; w wojnie polsko-bolszewickiej członek Rady Obrony Państwa oraz Generalny Inspektor Armii Ochotniczej; podczas zamachu majowego stanął po stronie rządu, kierując działaniami w Wielkopolsce i na Pomorzu; współtwórca antyrządowego „Frontu Morges” (1936); w czasie II wojny światowej minister rządu RP na uchodźstwie.
95 lat temu, 13 sierpnia 1923 r., do budowanego portu w Gdyni zawinął pierwszy oceaniczny statek - francuski SS Kentucky.
1000 lat temu, 14 sierpnia 1018 r., wojska polskie, wspierane przez oddziały niemieckie i stronników księcia Świętopełka zajęły Kijów.
30 lat temu, 15 sierpnia 1988 r., rozpoczął się strajk w Kopalni Węgla Kamiennego „Manifest Lipcowy” w Jastrzębiu, gdzie górnicy obok postulatów ekonomicznych postawili żądanie legalizacji NSZZ „Solidarność” i utworzyli Międzyzakładowy Komitet Strajkowy. Strajki uznawane są za jeden z przełomowych momentów na drodze do rozmów władz PRL i opozycji demokratycznej.
50 lat temu, w nocy z 20 na 21 sierpnia 1968 r., w reakcji na Praską Wiosnę, która niosła reformy polityczne i ekonomiczne, wojska Układu Warszawskiego wkroczyły do Czechosłowacji. W agresji wzięły udział siły zbrojne ZSRS, Bułgarii, NRD, Węgier i PRL.
75 lat temu, 23 sierpnia 1943 r., wojska niemieckie poniosły klęskę w bitwie pancernej na Łuku Kurskim. Sowieckie zwycięstwo w tej bitwie pozwoliło Armii Czerwonej ostatecznie przejąć inicjatywę na froncie wschodnim.
130 lat temu, 25 sierpnia 1888 r., brat Albert Chmielowski założył Zgromadzenie Albertynów Trzeciego Zakonu Regularnego Świętego Franciszka Serafickiego Posługujących Ubogim.
WRZESIEŃ
50 lat temu, 8 września 1968 r., podczas uroczystości dożynkowych na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie Ryszard Siwiec, były żołnierz AK, dokonał samospalenia protestując w ten sposób przeciwko inwazji wojsk Układu Warszawskiego, w tym Sił Zbrojnych PRL na Czechosłowację.
335 lat temu, 12 września 1683 r., oblegająca Wiedeń armia Imperium Osmańskiego, dowodzona przez wielkiego wezyra Kara Mustafę, została rozbita przez wojska koalicji polsko-niemieckiej z królem Janem III Sobieskim na czele.
30 lat temu, 16 września 1988 r., rozpoczęły się rozmowy przedstawicieli władz PRL, opozycji demokratycznej i Episkopatu w ośrodku MSW w podwarszawskiej Magdalence.
25 lat temu, 18 września 1993 r., ostatni żołnierze rosyjscy opuścili terytorium Polski.
25 lat temu, 19 września 1993 r., odbyły się wybory parlamentarne. Najwięcej mandatów do Sejmu uzyskały: Sojusz Lewicy Demokratycznej, Polskie Stronnictwo Ludowe, Unia Demokratyczna. Po wyborach powołano rząd Waldemara Pawlaka, popierany przez koalicję SLD-PSL.
110 lat temu, 26 września 1908 r., w Bezdanach pod Wilnem Organizacja Bojowa PPS dowodzona przez Józefa Piłsudskiego przeprowadziła akcję na rosyjski wagon pocztowy, w wyniku której zdobyto ponad 200 tys. rubli.
65 lat temu, w nocy z 25 na 26 września 1953 roku, funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa internowali prymasa Polski kardynała Stefana Wyszyńskiego. Wolność odzyskał 28 października 1956 roku.
75 lat temu, 29 września 1943 r., w Popowie (powiat Lipno) urodził się Lech Wałęsa, działacz opozycji antykomunistycznej, członek Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża, współzałożyciel i pierwszy przewodniczący NSZZ „Solidarność”; prezydent RP w latach 1990-1995. Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1983 r.
PAŹDZIERNIK
80 lat temu, 2 października 1938 r., oddziały Wojska Polskiego dowodzone przez gen. Władysława Bortnowskiego zajęły należącą do Czechosłowacji część Śląska Cieszyńskiego zwaną Zaolziem. Polacy stanowili tam większość mieszkańców.
100 lat temu, 4 października 1918 r., gen. Józef Haller został mianowany naczelnym wodzem Armii Polskiej we Francji.
80 lat temu, 5 października 1938 r., w krakowskich Łagiewnikach zmarła siostra Faustyna Kowalska, mistyczka, kanonizowana w 2000 r. przez papieża Jana Pawła II.
35 lat temu, 5 października 1983 r., Komitet Noblowski przyznał Lechowi Wałęsie Pokojową Nagrodę Nobla w uznaniu jego działań na rzecz wolności i demokracji w Polsce.
230 lat temu, 6 października 1788 r., w Warszawie otwarto obrady sejmu, który do historii przeszedł, jako Sejm Wielki lub Czteroletni. Zwieńczeniem jego obrad było uchwalenie Konstytucji 3 maja.
100 lat temu, 7 października 1918 r., Rada Regencyjna Królestwa Polskiego, powołując się na trzynasty punkt styczniowej deklaracji prezydenta Wilsona wydała odezwę „Do Narodu Polskiego” zapowiadającą odzyskanie pełnej niepodległości, powołanie nowego rządu i zwołanie sejmu. Na podstawie odezwy, uznawanej za deklarację niepodległości, 12 października Rada Regencyjna przejęła władzę nad Wojskiem Polskim, które do tej pory było kontrolowane przez Niemców.
75 lat temu, 12 października 1943 r., 1. Dywizja Piechoty im. T. Kościuszki utworzona z inicjatywy podległego władzy sowieckiej Związku Patriotów Polskich w pobliżu białoruskiej miejscowości Lenino stoczyła swą pierwszą bitwę. Straty dywizji wyniosły 510 zabitych, 1776 rannych, 652 zaginionych (w większości dostali się do niewoli), co stanowiło około 20 proc. stanu dywizji. Dzień 12 października obchodzony był w PRL jako dzień Ludowego Wojska Polskiego.
80 lat temu, 13 października 1938 r., w Wenecji zmarł Władysław Zygmunt Belina-Prażmowski, jeden z twórców kawalerii legionowej, bohater wojny polsko-bolszewickiej; w II Rzeczypospolitej był m.in. prezydentem Krakowa i wojewodą lwowskim.
60 lat temu, 16 października 1958 r., Telewizja Polska po raz pierwszy wyemitowała program „Kabaret Starszych Panów” Jeremiego Przybory i Jerzego Wasowskiego.
40 lat temu, 16 października 1978 r., kardynał krakowski Karol Wojtyła został obrany papieżem i przyjął imię Jan Paweł II. 22 października na Placu św. Piotra w Watykanie odbyła się inauguracja pontyfikatu.
45 lat temu, 17 października 1973 r., polscy piłkarze w meczu na stadionie Wembley zremisowali z Anglią 1:1 i po raz pierwszy od 1938 r. awansowali do turnieju finałowego mistrzostw świata.
90 lat temu, 18 października 1928 r., w Warszawie zmarł gen. Tadeusz Rozwadowski, generał armii austriackiej, szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w czasie wojny polsko-bolszewickiej; w latach 1921-1926 generalny inspektor kawalerii; podczas zamachu majowego w 1926 r. dowódca wojsk rządowych.
205 lat temu, 19 października 1813 r., w bitwie pod Lipskiem zginął książę Józef Poniatowski, naczelny dowódca wojsk Księstwa Warszawskiego, marszałek Francji.
70 lat temu, 22 października 1948 r., w Warszawie zmarł prymas Polski kardynał August Hlond; od 1926 r. arcybiskup poznański i gnieźnieński.
100 lat temu, 28 października 1918 r., w wyzwalanym spod władzy austrowęgierskiej Krakowie powołano Polską Komisję Likwidacyjną Galicji i Śląska Cieszyńskiego. W jej skład weszli m.in. Ignacy Daszyński, Jędrzej Moraczewski i Wincenty Witos.
100 lat temu, 31 października 1918 r., Tarnów jako pierwsze polskie miasto odzyskał niepodległość.
100 lat temu, 31 października 1918 r., grupa polskich dziennikarzy przejęła biura Austriackiej Agencji Prasowej w Krakowie i Lwowie, tworząc Polską Agencję Telegraficzną. 5 grudnia 1918 r. stała się urzędową agencją prasowo-informacyjną podporządkowaną Prezydium Rady Ministrów RP.
LISTOPAD
100 lat temu, 1 listopada 1918 r., rozpoczęły się polsko-ukraińskie walki o Lwów. W polskich szeregach walczyło blisko 1,5 tys. młodych ludzi, którzy nie ukończyli 17 roku życia. Nazwano ich „Orlętami Lwowskimi”. 22 listopada 1918 r. wojska ukraińskie zostały wyparte ze Lwowa po ataku podjętym przez polskich obrońców miasta oraz odsiecz oddziałów dowodzonych przez ppłk. Michała Tokarzewskiego-Karaszewicza.
100 lat temu, 1 listopada 1918 r., rozpoczął się w Lublinie zjazd połączeniowy, na którym uchwalono zjednoczenie harcerstwa z trzech zaborów w Związek Harcerstwa Polskiego.
100 lat temu, w nocy z 6 na 7 listopada 1918 r., w Lublinie utworzono Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej z Ignacym Daszyńskim na czele.
100 lat temu, 10 listopada 1918 r., do Warszawy z więzienia w Magdeburgu powrócił Józef Piłsudski. Początek rozbrajania żołnierzy niemieckich na ulicach Warszawy.
100 lat temu, 11 listopada 1918 r., w Rethondes koło Compiegne podpisano zawieszenie broni pomiędzy aliantami a Niemcami, kończące I wojnę światową.
100 lat temu, 11 listopada 1918 r., Rada Regencyjna przekazała naczelne dowództwo wojsk polskich Józefowi Piłsudskiemu; w 1937 r. Sejm RP ustanowił w dniu 11 listopada państwowe obchody Święta Niepodległości.
70 lat temu, 12 listopada 1948 r., biskup lubelski Stefan Wyszyński został metropolitą gnieźnieńskim i warszawskim, prymasem Polski.
100 lat temu, 14 listopada 1918 r., Rada Regencyjna przekazała Józefowi Piłsudskiemu pełnię władzy państwowej.
100 lat temu, 15 listopada 1918 r., papież Benedykt XV skierował orędzie do Polaków z okazji odzyskania przez nich niepodległości.
100 lat temu, 16 listopada 1918 r., Józef Piłsudski wystosował telegram adresowany do przywódców państw notyfikujący powstanie niepodległego państwa polskiego.
100 lat temu, 18 listopada 1918 r., powołany został rząd Jędrzeja Moraczewskiego, pierwszy oficjalny rząd niepodległej Polski.
100 lat temu, 18 listopada 1918 r., proklamowano niepodległość Republiki Łotewskiej.
100 lat temu, 22 listopada 1918 r., Józef Piłsudski zatwierdził „Dekret o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej”; na mocy tego dekretu, będącego swego rodzaju ustawą zasadniczą, Piłsudski obejmował jako Tymczasowy Naczelnik Państwa „Najwyższą Władzę Republiki Polskiej” i miał ją sprawować do czasu zebrania się Sejmu Ustawodawczego.
180 lat temu, 24 listopada 1838 r., w Paryżu powstała Biblioteka Polska.
100 lat temu, 28 listopada 1918 r., Tymczasowy Naczelnik Państwa Józef Piłsudski ogłosił ordynację wyborczą przed planowanymi na styczeń 1919 r. wyborami do Sejmu Ustawodawczego. Za sprawą jej zapisów Polska stała się jednym z pierwszych na świecie krajów, w których czynne i bierne prawa wyborcze przyznano kobietom. W związku z tym wydarzeniem Sejm ustanowił 2018 Rokiem Praw Kobiet.
100 lat temu, 28 listopada 1918 r., Naczelnik Państwa Józef Piłsudski powołał Polską Marynarkę Wojenną.
210 lat temu, 30 listopada 1808 r., szarża polskiego 3. szwadronu 1. Pułku Szwoleżerów Gwardii Cesarskiej na przełęcz Somosierra (Samosierra) w Hiszpanii otworzyła Napoleonowi drogę na Madryt i pozwoliła kontynuować hiszpańską kampanię.
150 lat temu, 30 listopada 1868 r., w Poznaniu zmarł Hipolit Cegielski, przemysłowiec, założyciel fabryki narzędzi i maszyn rolniczych w Poznaniu; poseł do sejmu pruskiego, wydawca „Gazety Polskiej” i „Dziennika Poznańskiego”; współzałożyciel Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk; od 1865 r. prezes Centralnego Towarzystwa Gospodarczego.
GRUDZIEŃ
100 lat temu, 3 grudnia 1918 r., w Poznaniu rozpoczął obrady Polski Sejm Dzielnicowy.
100 lat temu, 7 grudnia 1918 r., Naczelny Wódz Józef Piłsudski wydał rozkaz w sprawie jednolitości armii.
35 lat temu, 10 grudnia 1983 r., Danuta Wałęsa wraz z synem Bogdanem odebrała w Oslo przyznaną Lechowi Wałęsie Pokojową Nagrodę Nobla.
400 lat temu, 11 grudnia 1618 r., w Dywilinie zawarto rozejm kończący trwającą od 1609 r. wojnę pomiędzy Rzeczpospolitą i Rosją. Na mocy jego postanowień Rzeczpospolita osiągnęła obszar 990 tys. km2, co stanowiło największą powierzchnię, jaką państwo to miało w swej historii.
70 lat temu, 15 grudnia 1948 r., w Warszawie rozpoczął się Kongres Zjednoczeniowy Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Partii Socjalistycznej, podczas którego utworzono Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą (PZPR). Wybrany na Kongresie Komitet Centralny powołał Biuro Polityczne, z przewodniczącym Bolesławem Bierutem na czele.
30 lat temu, 18 grudnia 1988 r., w Warszawie w kościele Bożego Miłosierdzia został utworzony Komitet Obywatelski przy Przewodniczącym NSZZ Solidarność Lechu Wałęsie. Sekretarzem Komitetu został Henryk Wujec. Dodatkowo powołano 15 komisji, które miały zajmować się przygotowaniem stanowiska opozycji na obrady Okrągłego Stołu.
100 lat temu, 27 grudnia 1918 r., w Poznaniu wybuchło Powstanie Wielkopolskie, które doprowadziło do wyzwolenia spod władzy niemieckiej niemal całą Wielkopolskę. Sejm RP przyjął uchwałę ws. ustanowienia roku 2018 Rokiem Pamięci Powstania Wielkopolskiego.
55 lat temu, 30 grudnia 1963 r., Karol Wojtyła został mianowany przez papieża Pawła VI arcybiskupem metropolitą krakowskim.
40 lat temu, 30 grudnia 1978 r., Franciszek Macharski został mianowany przez papieża Jana Pawła II metropolitą krakowskim.
ak/PAP
Drukujesz tylko jedną stronę artykułu. Aby wydrukować wszystkie strony, kliknij w przycisk "Drukuj" znajdujący się na początku artykułu.
LIPIEC
95 lat temu, 3 lipca 1923 r., Józef Piłsudski zrzekł się funkcji przewodniczącego Ścisłej Rady Wojennej; oznaczało to jego wycofanie się z czynnego życia politycznego; wraz z rodziną zamieszkał w Sulejówku.
75 lat temu, 4 lipca 1943 r., w katastrofie lotniczej koło Gibraltaru zginęło 16 osób, wśród nich premier Rządu RP i Wódz Naczelny generał Władysław Sikorski.
75 lat temu, 5 lipca 1943 r. funkcję premiera rządu RP na uchodźstwie objął Stanisław Mikołajczyk. Naczelnym Wodzem mianowany został gen. Kazimierz Sosnkowski.
75 lat temu, 5 lipca 1943 r., Komendant Główny Armii Krajowej i Delegat Rządu RP na Kraj utworzyli Kierownictwo Walki Podziemnej.
675 lat temu, 8 lipca 1343 r. król Kazimierz III Wielki zawarł z zakonem krzyżackim pokój kaliski, na mocy którego Polska odzyskała Kujawy i ziemię dobrzyńską.
75 lat temu, 11 i 12 lipca 1943 r., UPA dokonała skoordynowanego ataku na polskich mieszkańców 150 miejscowości na Wołyniu. Była to kulminacja trwającej już od początku 1943 r. fali mordowania i wypędzania Polaków z ich domostw, w wyniku której na Wołyniu i w Galicji Wschodniej zginęło ok. 100 tys. Polaków.
75 lat temu, 17 lipca 1943 r., gen. Tadeusz Komorowski „Bór” objął funkcję Komendanta Głównego Armii Krajowej.
75 lat temu, 21 lipca 1943 r., Naczelny Wódz wydał rozkaz o utworzeniu II Korpusu Polskiego; dowództwo Korpusu objął gen. Władysław Anders.
35 lat temu, 22 lipca 1983 r., władze PRL zniosły stan wojenny oraz rozwiązały Wojskową Radę Ocalenia Narodowego.
100 lat temu, 27 lipca 1918 r., w decyzją Zjazdu Biskupów Królestwa Polskiego został powołany Katolicki Uniwersytet Lubelski.
20 lat temu, 28 lipca 1998 r., zmarł Zbigniew Herbert, jeden z najważniejszych poetów polskich XX wieku, pisarz o wielkim dorobku, wyjątkowym autorytecie artystycznym i moralnym; autor m.in. cyklu „Pana Cogito”, „Raportu z oblężonego miasta”, „Martwej natury z wędzidłem”, „Barbarzyńcy w ogrodzie”. Sejm RP ustanowił rok 2018 Rokiem Zbigniewa Herberta.
SIERPIEŃ
10 lat temu, 12 sierpnia 2008 r., z inicjatywy prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego do walczącej z Rosją Gruzji przyleciała misja przywódców Europy Środkowej i Wschodniej, którzy przemówili do tłumów zgromadzonych na wiecu przed parlamentem w Tbilisi.
145 lat temu, 13 sierpnia 1873 r., w Jurczycach koło Krakowa urodził się Józef Haller, generał WP; dowódca II Brygady Legionów Polskich i Armii Polskiej we Francji; w wojnie polsko-bolszewickiej członek Rady Obrony Państwa oraz Generalny Inspektor Armii Ochotniczej; podczas zamachu majowego stanął po stronie rządu, kierując działaniami w Wielkopolsce i na Pomorzu; współtwórca antyrządowego „Frontu Morges” (1936); w czasie II wojny światowej minister rządu RP na uchodźstwie.
95 lat temu, 13 sierpnia 1923 r., do budowanego portu w Gdyni zawinął pierwszy oceaniczny statek - francuski SS Kentucky.
1000 lat temu, 14 sierpnia 1018 r., wojska polskie, wspierane przez oddziały niemieckie i stronników księcia Świętopełka zajęły Kijów.
30 lat temu, 15 sierpnia 1988 r., rozpoczął się strajk w Kopalni Węgla Kamiennego „Manifest Lipcowy” w Jastrzębiu, gdzie górnicy obok postulatów ekonomicznych postawili żądanie legalizacji NSZZ „Solidarność” i utworzyli Międzyzakładowy Komitet Strajkowy. Strajki uznawane są za jeden z przełomowych momentów na drodze do rozmów władz PRL i opozycji demokratycznej.
50 lat temu, w nocy z 20 na 21 sierpnia 1968 r., w reakcji na Praską Wiosnę, która niosła reformy polityczne i ekonomiczne, wojska Układu Warszawskiego wkroczyły do Czechosłowacji. W agresji wzięły udział siły zbrojne ZSRS, Bułgarii, NRD, Węgier i PRL.
75 lat temu, 23 sierpnia 1943 r., wojska niemieckie poniosły klęskę w bitwie pancernej na Łuku Kurskim. Sowieckie zwycięstwo w tej bitwie pozwoliło Armii Czerwonej ostatecznie przejąć inicjatywę na froncie wschodnim.
130 lat temu, 25 sierpnia 1888 r., brat Albert Chmielowski założył Zgromadzenie Albertynów Trzeciego Zakonu Regularnego Świętego Franciszka Serafickiego Posługujących Ubogim.
WRZESIEŃ
50 lat temu, 8 września 1968 r., podczas uroczystości dożynkowych na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie Ryszard Siwiec, były żołnierz AK, dokonał samospalenia protestując w ten sposób przeciwko inwazji wojsk Układu Warszawskiego, w tym Sił Zbrojnych PRL na Czechosłowację.
335 lat temu, 12 września 1683 r., oblegająca Wiedeń armia Imperium Osmańskiego, dowodzona przez wielkiego wezyra Kara Mustafę, została rozbita przez wojska koalicji polsko-niemieckiej z królem Janem III Sobieskim na czele.
30 lat temu, 16 września 1988 r., rozpoczęły się rozmowy przedstawicieli władz PRL, opozycji demokratycznej i Episkopatu w ośrodku MSW w podwarszawskiej Magdalence.
25 lat temu, 18 września 1993 r., ostatni żołnierze rosyjscy opuścili terytorium Polski.
25 lat temu, 19 września 1993 r., odbyły się wybory parlamentarne. Najwięcej mandatów do Sejmu uzyskały: Sojusz Lewicy Demokratycznej, Polskie Stronnictwo Ludowe, Unia Demokratyczna. Po wyborach powołano rząd Waldemara Pawlaka, popierany przez koalicję SLD-PSL.
110 lat temu, 26 września 1908 r., w Bezdanach pod Wilnem Organizacja Bojowa PPS dowodzona przez Józefa Piłsudskiego przeprowadziła akcję na rosyjski wagon pocztowy, w wyniku której zdobyto ponad 200 tys. rubli.
65 lat temu, w nocy z 25 na 26 września 1953 roku, funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa internowali prymasa Polski kardynała Stefana Wyszyńskiego. Wolność odzyskał 28 października 1956 roku.
75 lat temu, 29 września 1943 r., w Popowie (powiat Lipno) urodził się Lech Wałęsa, działacz opozycji antykomunistycznej, członek Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża, współzałożyciel i pierwszy przewodniczący NSZZ „Solidarność”; prezydent RP w latach 1990-1995. Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1983 r.
PAŹDZIERNIK
80 lat temu, 2 października 1938 r., oddziały Wojska Polskiego dowodzone przez gen. Władysława Bortnowskiego zajęły należącą do Czechosłowacji część Śląska Cieszyńskiego zwaną Zaolziem. Polacy stanowili tam większość mieszkańców.
100 lat temu, 4 października 1918 r., gen. Józef Haller został mianowany naczelnym wodzem Armii Polskiej we Francji.
80 lat temu, 5 października 1938 r., w krakowskich Łagiewnikach zmarła siostra Faustyna Kowalska, mistyczka, kanonizowana w 2000 r. przez papieża Jana Pawła II.
35 lat temu, 5 października 1983 r., Komitet Noblowski przyznał Lechowi Wałęsie Pokojową Nagrodę Nobla w uznaniu jego działań na rzecz wolności i demokracji w Polsce.
230 lat temu, 6 października 1788 r., w Warszawie otwarto obrady sejmu, który do historii przeszedł, jako Sejm Wielki lub Czteroletni. Zwieńczeniem jego obrad było uchwalenie Konstytucji 3 maja.
100 lat temu, 7 października 1918 r., Rada Regencyjna Królestwa Polskiego, powołując się na trzynasty punkt styczniowej deklaracji prezydenta Wilsona wydała odezwę „Do Narodu Polskiego” zapowiadającą odzyskanie pełnej niepodległości, powołanie nowego rządu i zwołanie sejmu. Na podstawie odezwy, uznawanej za deklarację niepodległości, 12 października Rada Regencyjna przejęła władzę nad Wojskiem Polskim, które do tej pory było kontrolowane przez Niemców.
75 lat temu, 12 października 1943 r., 1. Dywizja Piechoty im. T. Kościuszki utworzona z inicjatywy podległego władzy sowieckiej Związku Patriotów Polskich w pobliżu białoruskiej miejscowości Lenino stoczyła swą pierwszą bitwę. Straty dywizji wyniosły 510 zabitych, 1776 rannych, 652 zaginionych (w większości dostali się do niewoli), co stanowiło około 20 proc. stanu dywizji. Dzień 12 października obchodzony był w PRL jako dzień Ludowego Wojska Polskiego.
80 lat temu, 13 października 1938 r., w Wenecji zmarł Władysław Zygmunt Belina-Prażmowski, jeden z twórców kawalerii legionowej, bohater wojny polsko-bolszewickiej; w II Rzeczypospolitej był m.in. prezydentem Krakowa i wojewodą lwowskim.
60 lat temu, 16 października 1958 r., Telewizja Polska po raz pierwszy wyemitowała program „Kabaret Starszych Panów” Jeremiego Przybory i Jerzego Wasowskiego.
40 lat temu, 16 października 1978 r., kardynał krakowski Karol Wojtyła został obrany papieżem i przyjął imię Jan Paweł II. 22 października na Placu św. Piotra w Watykanie odbyła się inauguracja pontyfikatu.
45 lat temu, 17 października 1973 r., polscy piłkarze w meczu na stadionie Wembley zremisowali z Anglią 1:1 i po raz pierwszy od 1938 r. awansowali do turnieju finałowego mistrzostw świata.
90 lat temu, 18 października 1928 r., w Warszawie zmarł gen. Tadeusz Rozwadowski, generał armii austriackiej, szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w czasie wojny polsko-bolszewickiej; w latach 1921-1926 generalny inspektor kawalerii; podczas zamachu majowego w 1926 r. dowódca wojsk rządowych.
205 lat temu, 19 października 1813 r., w bitwie pod Lipskiem zginął książę Józef Poniatowski, naczelny dowódca wojsk Księstwa Warszawskiego, marszałek Francji.
70 lat temu, 22 października 1948 r., w Warszawie zmarł prymas Polski kardynał August Hlond; od 1926 r. arcybiskup poznański i gnieźnieński.
100 lat temu, 28 października 1918 r., w wyzwalanym spod władzy austrowęgierskiej Krakowie powołano Polską Komisję Likwidacyjną Galicji i Śląska Cieszyńskiego. W jej skład weszli m.in. Ignacy Daszyński, Jędrzej Moraczewski i Wincenty Witos.
100 lat temu, 31 października 1918 r., Tarnów jako pierwsze polskie miasto odzyskał niepodległość.
100 lat temu, 31 października 1918 r., grupa polskich dziennikarzy przejęła biura Austriackiej Agencji Prasowej w Krakowie i Lwowie, tworząc Polską Agencję Telegraficzną. 5 grudnia 1918 r. stała się urzędową agencją prasowo-informacyjną podporządkowaną Prezydium Rady Ministrów RP.
LISTOPAD
100 lat temu, 1 listopada 1918 r., rozpoczęły się polsko-ukraińskie walki o Lwów. W polskich szeregach walczyło blisko 1,5 tys. młodych ludzi, którzy nie ukończyli 17 roku życia. Nazwano ich „Orlętami Lwowskimi”. 22 listopada 1918 r. wojska ukraińskie zostały wyparte ze Lwowa po ataku podjętym przez polskich obrońców miasta oraz odsiecz oddziałów dowodzonych przez ppłk. Michała Tokarzewskiego-Karaszewicza.
100 lat temu, 1 listopada 1918 r., rozpoczął się w Lublinie zjazd połączeniowy, na którym uchwalono zjednoczenie harcerstwa z trzech zaborów w Związek Harcerstwa Polskiego.
100 lat temu, w nocy z 6 na 7 listopada 1918 r., w Lublinie utworzono Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej z Ignacym Daszyńskim na czele.
100 lat temu, 10 listopada 1918 r., do Warszawy z więzienia w Magdeburgu powrócił Józef Piłsudski. Początek rozbrajania żołnierzy niemieckich na ulicach Warszawy.
100 lat temu, 11 listopada 1918 r., w Rethondes koło Compiegne podpisano zawieszenie broni pomiędzy aliantami a Niemcami, kończące I wojnę światową.
100 lat temu, 11 listopada 1918 r., Rada Regencyjna przekazała naczelne dowództwo wojsk polskich Józefowi Piłsudskiemu; w 1937 r. Sejm RP ustanowił w dniu 11 listopada państwowe obchody Święta Niepodległości.
70 lat temu, 12 listopada 1948 r., biskup lubelski Stefan Wyszyński został metropolitą gnieźnieńskim i warszawskim, prymasem Polski.
100 lat temu, 14 listopada 1918 r., Rada Regencyjna przekazała Józefowi Piłsudskiemu pełnię władzy państwowej.
100 lat temu, 15 listopada 1918 r., papież Benedykt XV skierował orędzie do Polaków z okazji odzyskania przez nich niepodległości.
100 lat temu, 16 listopada 1918 r., Józef Piłsudski wystosował telegram adresowany do przywódców państw notyfikujący powstanie niepodległego państwa polskiego.
100 lat temu, 18 listopada 1918 r., powołany został rząd Jędrzeja Moraczewskiego, pierwszy oficjalny rząd niepodległej Polski.
100 lat temu, 18 listopada 1918 r., proklamowano niepodległość Republiki Łotewskiej.
100 lat temu, 22 listopada 1918 r., Józef Piłsudski zatwierdził „Dekret o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej”; na mocy tego dekretu, będącego swego rodzaju ustawą zasadniczą, Piłsudski obejmował jako Tymczasowy Naczelnik Państwa „Najwyższą Władzę Republiki Polskiej” i miał ją sprawować do czasu zebrania się Sejmu Ustawodawczego.
180 lat temu, 24 listopada 1838 r., w Paryżu powstała Biblioteka Polska.
100 lat temu, 28 listopada 1918 r., Tymczasowy Naczelnik Państwa Józef Piłsudski ogłosił ordynację wyborczą przed planowanymi na styczeń 1919 r. wyborami do Sejmu Ustawodawczego. Za sprawą jej zapisów Polska stała się jednym z pierwszych na świecie krajów, w których czynne i bierne prawa wyborcze przyznano kobietom. W związku z tym wydarzeniem Sejm ustanowił 2018 Rokiem Praw Kobiet.
100 lat temu, 28 listopada 1918 r., Naczelnik Państwa Józef Piłsudski powołał Polską Marynarkę Wojenną.
210 lat temu, 30 listopada 1808 r., szarża polskiego 3. szwadronu 1. Pułku Szwoleżerów Gwardii Cesarskiej na przełęcz Somosierra (Samosierra) w Hiszpanii otworzyła Napoleonowi drogę na Madryt i pozwoliła kontynuować hiszpańską kampanię.
150 lat temu, 30 listopada 1868 r., w Poznaniu zmarł Hipolit Cegielski, przemysłowiec, założyciel fabryki narzędzi i maszyn rolniczych w Poznaniu; poseł do sejmu pruskiego, wydawca „Gazety Polskiej” i „Dziennika Poznańskiego”; współzałożyciel Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk; od 1865 r. prezes Centralnego Towarzystwa Gospodarczego.
GRUDZIEŃ
100 lat temu, 3 grudnia 1918 r., w Poznaniu rozpoczął obrady Polski Sejm Dzielnicowy.
100 lat temu, 7 grudnia 1918 r., Naczelny Wódz Józef Piłsudski wydał rozkaz w sprawie jednolitości armii.
35 lat temu, 10 grudnia 1983 r., Danuta Wałęsa wraz z synem Bogdanem odebrała w Oslo przyznaną Lechowi Wałęsie Pokojową Nagrodę Nobla.
400 lat temu, 11 grudnia 1618 r., w Dywilinie zawarto rozejm kończący trwającą od 1609 r. wojnę pomiędzy Rzeczpospolitą i Rosją. Na mocy jego postanowień Rzeczpospolita osiągnęła obszar 990 tys. km2, co stanowiło największą powierzchnię, jaką państwo to miało w swej historii.
70 lat temu, 15 grudnia 1948 r., w Warszawie rozpoczął się Kongres Zjednoczeniowy Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Partii Socjalistycznej, podczas którego utworzono Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą (PZPR). Wybrany na Kongresie Komitet Centralny powołał Biuro Polityczne, z przewodniczącym Bolesławem Bierutem na czele.
30 lat temu, 18 grudnia 1988 r., w Warszawie w kościele Bożego Miłosierdzia został utworzony Komitet Obywatelski przy Przewodniczącym NSZZ Solidarność Lechu Wałęsie. Sekretarzem Komitetu został Henryk Wujec. Dodatkowo powołano 15 komisji, które miały zajmować się przygotowaniem stanowiska opozycji na obrady Okrągłego Stołu.
100 lat temu, 27 grudnia 1918 r., w Poznaniu wybuchło Powstanie Wielkopolskie, które doprowadziło do wyzwolenia spod władzy niemieckiej niemal całą Wielkopolskę. Sejm RP przyjął uchwałę ws. ustanowienia roku 2018 Rokiem Pamięci Powstania Wielkopolskiego.
55 lat temu, 30 grudnia 1963 r., Karol Wojtyła został mianowany przez papieża Pawła VI arcybiskupem metropolitą krakowskim.
40 lat temu, 30 grudnia 1978 r., Franciszek Macharski został mianowany przez papieża Jana Pawła II metropolitą krakowskim.
ak/PAP
Strona 2 z 2
Publikacja dostępna na stronie: https://wpolityce.pl/historia/374296-rok-2018-jubileusz-stulecia-odzyskania-niepodleglosci-i-pamiec-o-waznych-dla-polski-wydarzeniach-zobacz-kalendarium?strona=2
