Posłowie komisji łączności z Polakami za granicą skierowali w środę do MSZ dezyderat w sprawie Polskiego Cmentarza Wojennego na Monte Cassino. Chodzi o podjęcie działań dyplomatycznych, które zapewnią ochronę prawną najbliższych okolic polskiej nekropolii.

Komisja postuluje do ministra spraw zagranicznych o podjęcie działań dyplomatycznych zmierzających do przekształcenia terenów wokół pomników i cmentarza w rezerwat pamięci, co umożliwi właściwą ochronę prawną i szacunek dla tego miejsca

— napisali posłowie w dezyderacie, który przedstawiła przewodnicząca komisji Anna Schmidt-Rodziewicz (PiS).

Dezyderat jest efektem niedawnych informacji o próbie zmiany statusu na prywatny publicznej drogi prowadzącej do pomników i miejsc upamiętniających walki polskich żołnierzy na Monte Cassino, co mogłoby utrudnić do nich dostęp. Problem prywatyzacji drogi powstał w momencie, gdy klasztor zaczął mieć problemy finansowe i wydzierżawił teren. W listopadzie MSZ poinformował, że na obecnym etapie zażegnano niebezpieczeństwo zmiany statusu drogi.

W dezyderacie posłowie wyrazili „zaniepokojenie brakiem skutecznych rozwiązań prawnych regulujących dostęp do cmentarza oraz pomników żołnierzy polskich usytuowanych w jego rejonie”. „Nekropolia na Monte Cassino oraz pomniki 5. Kresowej Dywizji Piechoty, 3. Dywizji Strzelców Karpackich oraz 4. Pułku Pancernego +Skorpion+ są miejscem pochówku i pamięci żołnierzy poległych w jednej z największych bitew II wojny światowej” - przypomnieli posłowie.

Działaniem umożliwiającym rozwiązanie problemu dot. polskiego cmentarza na Monte Cassino - w ocenie posłów komisji - powinno być podjęcie przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych rozmów ze stroną włoską. W dezyderacie posłowie wskazali na władze opactwa ojców benedyktynów na Monte Cassino oraz przedstawicieli urzędu gminy Cassino. Rozmowy z Włochami, o które zaapelowali posłowie, mają ich zdaniem pozwolić na wypracowanie rozwiązań prawnych zapewniających - jak napisali - „zachowanie wymaganej powagi cmentarza oraz stałego i nieutrudnionego dostępu dla odwiedzających do pomników”.

Realizacja powyższych postulatów ograniczy możliwość występowania zdarzeń utrudniających dostęp do pomników i obszaru cmentarza oraz zapewni szacunek należny żołnierzom polskim poległym w walce i ofiarom II wojny światowej

— głosi dezyderat komisji.

Posłowie komisji przyjęli dezyderat jednomyślnie.

Poseł Schmidt-Rodziewicz dodała, że resort spraw zagranicznych, zgodnie z przepisami, będzie miał 30 dni na odpowiedź na dezyderat.

Przed głosowaniem dyrektor Departamentu Współpracy z Polonią i Polakami za Granicą Mateusz Stąsiek powiedział, że w ostatnich tygodniach polscy dyplomaci we Włoszech nie odnotowali „żadnych niepokojących sygnałów dotyczących cmentarza na Monte Cassino i przylegających do nich terenów bitwy”. Przypomniał też, że 5 listopada br. dzierżawca terenu przy polskim cmentarzu wycofał swój wniosek dotyczący zmiany statusu drogi. Stąsiek zaznaczył jednak, że nadal istnieje ryzyko, że w przyszłości dzierżawca będzie podejmował próby, które w konsekwencji mogą utrudnić dostęp do polskiego cmentarza.

W sprawie Polskiego Cmentarza Wojennego na Monte Cassino działania podjęła już polska ambasada we Włoszech, m.in. wysłała list do władz miejskich Cassino by nie dopuścić do zmiany statusu drogi. Było to działanie w reakcji na inicjatywę Związku Polaków we Włoszech, który zebrał podpisy pod petycją do burmistrza miasta Cassino, Carlo Marii d’Alessandro, aby odrzucił wniosek dzierżawcy terenów w rejonie znanym pod nazwą Albaneta o prywatyzację drogi.

Ten sam dzierżawca przed prawie dwoma laty urządził na wzgórzu, w pobliżu polskiego cmentarza wojennego „wioskę świętego Mikołaja”. Jarmark ten został zamknięty po protestach ambasady RP i Polonii.

W liście do władz miejskich ambasada podkreśliła, że na obszarze, na który prowadzi droga, znajdują się pomniki nierozerwalnie związane z polskim cmentarzem wojennym, „bliskim narodowi polskiemu”. Zaznaczono też, że Monte Cassino i ofiara tysięcy polskich żołnierzy są symbolem bliskich więzi włosko-polskich.

Masyw Monte Cassino wraz ze znajdującym się na wzgórzu klasztorem benedyktynów było w czasie drugiej wojny światowej kluczową niemiecką pozycją obronną na tzw. linii Gustawa, mającą uniemożliwić aliantom zdobycie Rzymu. 18 maja 1944 r. po niezwykle zaciętych walkach zdobył je 2. Korpus Polski dowodzony przez gen. Władysława Andersa. W bitwie zginęło 923 polskich żołnierzy, 2931 zostało rannych, a 345 uznano za zaginionych.

W 1945 r. na Monte Cassino otwarto polski cmentarz wojenny, na którym pochowanych jest - według różnych źródeł - od ok. 1 050 do ponad 1 070 żołnierzy 2. Korpusu Polskiego. W 1970 r. na Monte Cassino pochowano zmarłego w Londynie gen. Władysława Andersa.

gah/PAP