73 lata temu, 1 sierpnia 1944 r., na rozkaz Komendanta Głównego AK gen. Tadeusza Komorowskiego „Bora” w Warszawie wybuchło powstanie. Przez 63 dni powstańcy prowadzili z wojskami niemieckimi heroiczną i osamotnioną walkę, której celem była niepodległa Polska, wolna od niemieckiej okupacji i dominacji sowieckiej.

Warszawiacy gromadzą się w różnych miejscach stolicy, by oddać cześć uczestnikom bohaterskiego zrywu.

CZYTAJ RÓWNIEŻ: 73. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego. Pamiętajmy o bohaterach narodowego zrywu w obronie Polski!

22:40. Z okazji obchodów 73. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego Pałac Prezydencki został rozświetlony w barwach narodowych z symbolem „Polski Walczącej”.

22:25. Galeria z uroczystości zapalenia Ogniska Pamięci na Kopcu Powstania Warszawskiego. Ogień przyniesiony przez sztafetę pokoleń z Grobu Nieznanego Żołnierza będzie płonąć do 2 października - dnia kapitulacji Powstania.

22:20. Prezydent Andrzej Duda przyznał, że piosenki powstańcze budzą w nim „zawsze łzy wzruszenia”.

To są też piosenki moje z czasów harcerskich. Większość z nich znam, nie wszystkie, ale znam

— dodał Andrzej Duda.

CZYTAJ WIĘCEJ: Warszawiacy wspólnie śpiewali „(Nie)zakazane piosenki”. Na koncert przybył także prezydent. ZDJĘCIA i WIDEO 21:40. Wicepremier Mateusz Morawiecki podczas przemówienia na Kopcu Powstania Warszawskiego, podkreślał specyficzną rolę pamięci o Powstańcach:

Pamięć o nich musi trwać, ale musi także trwać coś więcej. Wraz z tą pamięcią i niezwykłym czynem, świadectwem złożonym ze swojego życia, chcieli powiedzieć coś więcej, o wielkich wartościach, których nigdy nie powinniśmy się wyrzec i o tym, jak one są ważne niezależnie od tego, czy walczyli młodzi chłopcy, czy starsi

— mówił.

Ci, którzy polegli i ci, którzy przeżyli, wyciągają do nas swoje dłonie i myśli i dają nam dużo więcej niż ta pamięć. Dają nam nam najwyższą swoją cenę – ceną życia, to co poświęcili ojczyźnie i uczą nas, jak lepiej żyć w tych czasach, które są przecież o niebo lepsze od tamtych. Dziś powinniśmy tę lekcję jedności i pracy dla ojczyzny od nich pozyskać i zapamiętać sobie

— dodał wicepremier.

Gdy mówimy „cześć ich pamięci”, to przenośmy to na współczesne wartości

— zaznaczył minister rozwoju.

21:33. Delegacje składają wieńce przed Kopcem Powstania Warszawskiego.

21:20. Na pl. Piłsudskiego pośród tłumu śpiewającego „(Nie)zakazane piosenki” nadal jest obecny prezydent Andrzej Duda. Razem z głową państwa obecny jest m.in. minister w KPRP Andrzej Dera.

21:15. Rozpalono Ogniska Pamięci. Będzie płonęło przez 63 dni - tyle, ile trwała walka Powstańców.

21:05. Mieszkańcy gromadzą się przed Kopcem Powstania Warszawskiego.

20:38. Wzruszające wykonanie piosenki „Warszawo ma”:

Warszawo ma, o Warszawo ma/ Wciąż płaczę, gdy ciebie zobaczę/ (…) /Warszawo ma, Patrz w oku mym łza/ Bo nie wiem czy jeszcze zobaczę cię jutro/ Warszawo ma.

To ostatnia piosenka Andrzeja Własta, który zginął w warszawskim getcie w 1943 r.-

20:46.

Gotuj broń! Krew ci gra boju zew! Chłopcy silni jak stal, oczy patrzą się w dal, A na ustach szturmowy nasz śpiew!

— śpiewano na pl. Piłsudskiego „Chłopców silnych jak stal”.

20:32. Warszawiacy śpiewają „Marsz Mokotowa”. Odśpiewano także „Chłopaków z AK”, a wcześniej „Pałacyk Michla”.

20:30 Tłum radośnie przywitał prezydenta na wspólnym śpiewaniu powstańczych piosenek. Skandowano: „Andrzej Duda!”.

20:15. Mieszkańcy stolicy zebrali się na pl. Piłsudskiego aby wspólnie śpiewać „Nie)zakazane piosenki” powstańcze.

20:10. Prezydent Andrzej Duda w drodze na pl. Piłsudskiego, gdzie weźmie udział w śpiewaniu „(Nie)zakazanych piosenke”, powiedział dziennikarzom:

Gdyby nie bohaterstwo Powstańców, nie byłoby wolnej Polski, a historia potoczyłaby się zupełnie inaczej

— powiedział, oceniając uroczystości 73 rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego.

To piękne w naszym narodzie, to naprawdę buduje wspólnotę

20:00. Powstanie Warszawskie było największą bitwą miejską w historii XX wieku - powiedział we wtorek dyrektor Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku Karol Nawrocki podczas otwarcia czasowej wystawy z okazji 73. rocznicy powstańczego zrywu.

Anglojęzyczna wystawa „Warsaw Rising” została przygotowana przez Muzeum Powstania Warszawskiego. Składa się ona z 21 plansz zawierających zdjęcia i opis losów Warszawy i Polski w czasie II wojny światowej.

W ramach obchodów 73. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego w MIIWŚ wyświetlono także fabularyzowany dokument „Powstanie Warszawskie” oraz promowano książkę Krzysztofa Mitala dla najmłodszych „Powstanie Warszawskie. Pierwsze dni”. Muzeum włączyło się w też ogólnopolską akcję edukacyjną „BohaterON - włącz historię”, polegającej na wysłaniu bezpłatnej kartki powstańcom.

Ponadto we wtorek po zmroku na kilka godzin na fasadzie budynku MIIWŚ wyświetlony zostanie znak Polski Walczącej.

Wcześniej, 73. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego uczczono też w Gdańsku przy ścianie pamięci w kwaterze Armii Krajowej na Cmentarzu Łostowickim, a godzinie 17.00 w całym mieście zawyły syreny alarmowe.

19:45. Przemawia Wanda Traczyk-Stawska ps. „Pączek”.

Nie wolno więcej dopuścić do wojny. Bo najbardziej w czasie wojny cierpią matki i ludność cywilna

— mówiła kombatantka.

19:36. Szefowa KPRP Halina Szymańska odczytuje list Prezydenta RP skierowany do uczestników uroczystości.

Ten skrawek na Woli jest miejscem ciszy i modlitewne refleksji. Od wybuchu Powstania Warszawskiego 73 lata temu, wciąż jednak trwa pamięć o nim. (…) Szczególnie w tym miejscu, ale i innych nekropoliach, (…) uświadamiamy sobie, że Warszawa, jeżeli byłaby nieodbudowana, byłaby jednym wielkim cmentarzem - zburzona, wyludniona, postałaby miastem umarłych

— napisał w liście Prezydent.

Nie na darmo pomnik ten nosi nazwę ”Polegli-Niepokonani”, bo przecież wielkość ducha i siłę charakteru, tak jednostek, jak i całych narodów, trzeba mierzyć trudnościami, które ostatecznie udało się pokonać. Składając głowy przed bohaterstwem Powstańców, dziękujemy im za wyjątkową lekcję ofiarności i patriotyzmu; za przykład męstwa, za to, że zachowali się jak trzeba, że w 1956, 1970 , 1981 i 1989 i aż po dzień dzisiejszy, w jakiś sposób odczuwamy ich obecność pośród nas. Ich wzrok pyta nas: czy jesteś gotów stać przy Polsce tak wiernie, jak my?

— przekazał Andrzej Duda.

Prezydent RP podkreślił w liście wagę troski o prawdę historyczną.

Będziemy stale przypominać sobie i całemu światu o faktach dotyczących rozpoczęcia, przebiegu i zakończenia tej dramatycznej batalii. Prawda o heroizmie Powstania Warszawskiego i zbrodniach, których dopuścili się niemieccy okupanci i ich sojusznicy, musi zająć właściwe miejsce w pamięci historii ludzkości, adekwatnie do swojej niezwykłe wagi

— odczytała Halina Szymańska.

Powstańcom chcemy zameldować, że po tylu latach Polska jest wreszcie wolna, odzyskuje siły, żyje, rozwija się; dumna podąża drogą wolności, niepodległości i suwerenności

— dodał prezydent w liście, kończąc:

Czcigodni polegli, czcigodni kombatanci, zwyciężyliście!

19:24. Za chwilę rozpocznie się uroczystość złożenia wieńców przy pomniku „Polegli – Niepokonani” na Cmentarzu Powstańców na  Woli.

19:15. Zapaleniem zniczy oraz złożeniem kwiatów i wieńców na mogiłach polskich lotników RAF, którzy zginęli dostarczając zaopatrzenie uczestnikom Powstania Warszawskiego, uczczono we wtorek w miejscowości Solymar pod Budapesztem 73. rocznicę wybuchu powstania.

Jak co roku przedstawiciele węgierskiej Polonii, w tym przewodnicząca stołecznego samorządu narodowości polskiej na Węgrzech Dorota Varnai, oraz polscy dyplomaci, w tym attache obrony ambasady RP w Budapeszcie Tomasz Trzciński, w godzinie „W” uczcili pamięć 37 polskich żołnierzy spoczywających w Solymar. Złożyli wieńce pod białym krzyżem stojącym na środku tamtejszego cmentarza Wspólnoty Brytyjskiej (Commonwealth).

Spoczywający w Solymar lotnicy polegli podczas służby w 1586 Eskadrze do Zadań Specjalnych, która z lotniska Campo Casale koło Brindisi we Włoszech latała ze zrzutami dla Armii Krajowej, m.in. podczas Powstania Warszawskiego.

19:00. W 73. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego, punktualnie o godz. 17.00, hołd bohaterom zrywu oraz 13 tys. mieszkańców stolicy, których Niemcy deportowali do Auschwitz, złożył dyrektor Muzeum Auschwitz Piotr Cywiński.

Dyrektor złożył kwiaty przed Ścianą Straceń na dziedzińcu bloku 11. W tym miejscu Niemcy rozstrzelali wiele tysięcy osób, głównie Polaków.

Historia Powstania Warszawskiego splata się nierozerwalnie z historią niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz. Pamiętając o Powstaniu, jako o największym powstańczym zbrojnym zrywie całej II wojny światowej, pamiętamy również o gehennie setek tysięcy cywili, warszawskich rodzin. Dla ok. 13 tys. warszawiaków Powstanie skończyło się w Auschwitz

— powiedział dyrektor Cywiński.

Rzecznik Muzeum Bartosz Bartyzel przypomniał, że w trakcie Powstania Warszawskiego i po jego stłumieniu, Niemcy deportowali ze stolicy ok. 550 tys. mieszkańców i ok. 100 tys. osób z najbliższych okolicy. Trafili oni do specjalnie w tym celu uruchomionego obozu przejściowego w Pruszkowie pod Warszawą. 55 tys. osób wywieziono do obozów koncentracyjnych.

18:00. Część ambasad, w tym m.in. USA, Niemiec, Francji i Wielkiej Brytanii, uczciła lub odnotowała przypadającą we wtorek 73. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego. Okolicznościowe posty zamieściły też w sieci placówki NATO i instytucji UE w Polsce.

CZYTAJ WIĘCEJ: Świat w hołdzie walczącej Warszawie. Ambasady w Polsce uczciły 73. rocznicę Powstania

17:30. Galeria z uroczystości odbywających się przed pomnikiem Gloria Victis na Wojskowych Powązkach:

17:20. Na Powązkach zebrały się tłumy warszawiaków.

17:17. Odprowadzenie wojskowej asysty honorowej i pocztów sztandarowych.

17:14. W godzinę „W” hołd Powstańcom złożyli mieszkańcy także innych polskich miast.

17:12.

17:10. Delegacje składły wieńce pod pomnikiem. Jako pierwszy, złożył je Prezydent RP Andrzej Duda wraz z kombatantami.

17:06. Modlitwę przed pomnikiem Gloria Victis poprowadził biskup Polowy Jan Guzdek.

Składając ofiarę życia na ołtarzu wolności naszej ojczyzny zostawili nam niezwykle ważne przesłanie: lepiej poświęcić swoje życie w imię obrony wartości, które będą żyć niż żyć dla idei, które umrą

— mówił bp Guzdek.

Stajemy dziś przed pomnikiem Gloria Victis, aby spotkać się z poległymi i zmarłymi uczestnikami Powstania Warszawskiego. Oni wszyscy żyją w Boga, także w naszej pamięci. Wszak nie umarła idea, dla której przelewali krew

— dodał.

Dla uczczenia 73. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego kompania reprezentacyjna Wojska Polskiego oddała salwę honorową.

17:00. GODZINA „W”

W Warszawie i wielu polskich miastach zawyły syreny. Mieszkańcy stolicy zatrzymują się na ulicach, by w ciszy uczcić bohaterstwo walczących i pamięć poległych Powstańców.

Na Wojskowych Powązkach przed pomnikiem Gloria Victis przedstawiciele władz, kombatanci i warszawiacy oddadzą za chwilę hołd uczestnikom Powstania Warszawskiego.

16:50. Chwilę przed godziną „W”, we wtorek, w asyście żołnierzy z Kompanii Reprezentacyjnej Wojska Polskiego i harcerzy, prezydent Andrzej Duda złożył biało-czerwony wieniec na grobie gen. Antoniego Chruściela „Montera”. Uroczystość odbyła się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Czcząc pamięć dowódcy sił walczących w Powstaniu Warszawskim prezydent klęknął i pomodlił się.

Wcześniej, w obecności powstańców warszawskich, sanitariuszek, harcerzy i harcerek, wieńce i wiązanki kwiatów na grobie gen. Chruściela „Montera” złożyli przedstawiciele: marszałka Sejmu Marka Kuchcińskiego, marszałka Senatu Stanisława Karczewskiego, ministra obrony narodowej Antoniego Macierewicza, minister rodziny, pracy i polityki społecznej Elżbiety Rafalskiej, prezydent Warszawy Hanny Gronkiewicz-Waltz, Instytutu Pamięci Narodowej, Muzeum Powstania Warszawskiego oraz Rady i Zarządu Dzielnicy Rembertów.

Kwiaty składali także przybyli na grób „Montera” mieszkańcy Warszawy.

13:58

przed Pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej odbyły się uroczystości upamiętniające rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego.

Złożono wieńce w imieniu najważniejszych instytucji państwa. Wieńce złożyli także przedstawiciele partii i kół parlamentarnych, a także przedstawiciele ambasad.

Powstanie Warszawskie tak jak Bitwa pod Wiedniem i obrona Częstochowy przyczyniło się do oparcia narodu polskiego na wierze katolickiej. Powstanie miało też konkretny wymiar polityczny i militarny. Jego wybuch spowodował zatrzymanie Armii Czerwonej na Wiśle.(…) Zjednoczona Europa powstała także w wyniku poświecenia naszego narodu.(…) Niech dobry Bóg wynagrodzi męstwo i ofiarność

— mówił wicemarszałek Sejmu Ryszard Terlecki.

Dzieci oddały hołd Powstańcom na Placu Zamkowym.

Powstanie Warszawskie uczczono również w Łodzi:

Mszą świętą w intencji ofiar powstania warszawskiego, wizytą na ich grobach oraz otwarciem wystawy IPN „Powstańcze biogramy - łódzkie echa Powstania Warszawskiego” uczczono we wtorek w Łodzi pamięć bohaterów zrywu w 73. rocznicę jego wybuchu

— czytamy w depeszy PAP.

12:40

Uroczysta zmiana warty przed Grobem Nieznanego Żołnierza na warszawskim Placu im. Marszałka Józefa Piłsudskiego.

12:00

Nie było w dziejach Polski, w dziejach Europy ani też w dziejach cywilizacji wydarzenia porównywalnego z Powstaniem Warszawskim

— mówił minister Antoni Macierewicz.

Mówił o przelanej krwi i straszliwych kosztach, które zapłaciła Warszawy.

Inaczej wyglądałaby historia ostatnich 80 lat, gdyby ta wspaniała młodzież i to pokolenie Polski niepodległej nie było niszczone, co stało się na skutek zbrodniczej machiny niemieckiej i sowieckiej. Inaczej wyglądałaby Warszawa, to jedno z najpiękniejszych miast Europy

— mówił Macierewicz przed Pomnikiem Nieznanego Żołnierza.

Ta ofiara nie może pójść na darmo, ta ofiara krwi nie może zostać zapomniana

— powiedział.

Warszawa to symbol ofiary, niewiarygodnego męstwa.

11:00 Prezydent Andrzej Duda złożył wieniec przed Pomnikiem Ofiar Rzezi Woli u zbiegu ul. Leszno i Al. Solidarności.

Rzeź Woli uznawana jest za jedną z największych zbrodni na polskiej ludności podczas II wojny światowej.

Prezydent złożył winiec biało-czerwonych kwiatów, towarzyszący mu harcerze zapalili przed pomnikiem znicze.

10:15. Kolejne uroczystości w Muzeum Powstania Warszawskiego.

Fot. PAP/Tomasz Gzell

09:59. Szefowa rządu składa kwiaty przed tablicą poświęconą śp. pezydentowi Lechowi Kaczyńskiemu, która znajduje się na terenie Muzeum Powstania Warszawskiego.

Fot. PAP/Tomasz Gzell

09:48. Pani premier rozmawia z hacerzami. Na miejscu są również inni przedstawiciele władz [na zdjęciu w tle - szefowa Gabinetu Prezesa RM Elżbieta Witek).

09:46. Premier Beata Szydło składa kwiaty przed dzwonem „Montera”.

09:38. W takim dniu na każdym kroku widać ślady pamięci o Powstaniu Warszawskim.

09:30. Trwa składanie kwiatów przed tablicą upamiętniającą podpisanie rozkazku o rozpoczęciu Powstania Warszawskiego przy ul. Filtrowej 68.

W uroczystościach biorą udział najwyżsi przedstawiciele władz państwowych.

gah,ak/PAP