11 lipca 1943 r. to dzień umowny, bo już wiosną zaczęły się pojedyncze mordy na Wołyniu, a później zabijano całe grupy Polaków. 11 lipca 1943 r. OUN-UPA uderzyła w sposób masowy i zorganizowany. W kilku powiatach dokonali bestialskich mordów na ludności polskiej. Zabijali wszędzie tam, skąd Polacy nie zdążyli uciec przed Ukraińcami

— mówi w rozmowie z portalem wPolityce.pl Marek A. Koprowski – pisarz, dziennikarz, reporter i tropiciel wciąż istniejących śladów polskości na dawnych Kresach II Rzeczpospolitej.

wPolityce.pl: Jak doszło do Rzezi Wołyńskiej? Co zdecydowało? Szowinistyczna i zbrodnicza ideologia?

Marek A. Koprowski: Zbrodnia Wołyńska była konsekwencją zbrodniczej ideologii Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN), która głosiła nienawiść do wszystkich innych narodów mieszkających na terenie Ukrainy. OUN uważała, że trzeba się pozbyć z Ukrainy innych narodowości. Polacy byli największą mniejszością narodową mieszkającą na Wołyniu, więc główną operację skierowano przeciwko nim.

Dlaczego do ludobójstwa na Polakach doszło właśnie na Wołyniu?

Na Wołyniu Ukraińcy mieli ogromną przewagę. Od momentu zajęcia tych terenów przez Niemców Ukraińcy byli ich sojusznikami. Przy wsparciu policji ukraińskiej i struktur władzy parasamorządowej tolerowanej przez Niemców, Ukraińcy zbudowali na Wołyniu państwo podziemne z rozbudowanymi strukturami i przejęli nad nim kontrolę.

Niemcy to tolerowali, ponieważ nie mieli ani sił, ani środków, żeby zapanować nad całym Wołyniem. Obsadzili więc tylko tereny strategiczne wzdłuż linii kolejowej biegnącej do Kijowa, która przechodziła przez główne miasta Wołynia. W miasteczkach garnizony niemieckie były niewielkie. W pewnym momencie Niemcy nie byli w stanie ściągać z Wołynia kontyngentów żywnościowych. Wołyń jest terenem, gdzie dominują lasy, czyli są znakomite warunki do prowadzenia działalności partyzanckiej. Ukraińcy na tym terenie mieli zdecydowaną przewagę nad ludnością polską. Na Wołyniu było 15 procent Polaków, 65 procent Ukraińców, mieszkali jeszcze Żydzi i Czesi. Ukraińcy mieli na Wołyniu najlepsze warunki do przeprowadzenia operacji ludobójstwa, czy jak oni mówili, do przeprowadzenia rewolucji ogólnonarodowej, która miała rozpocząć wyzwalanie Ukrainy.

Ukraińska policja, o której pan wspomniał odpowiada za Holocaust Żydów na Wołyniu.

Tak, bo Niemcy praktycznie tylko nadzorowali te zbrodnicze działania. Później policja stanowiła podstawową kadrę OUN-UPA.

Jak było na innych terytoriach, np. w Małopolsce Wschodniej?

Tam Niemcy byli bardzo silni i już w 1941 r. nie pozwolili OUNowi na podniesienie głowy. Wówczas frakcja Bandery zaczęła mordować frakcję Melnyka, który też był nacjonalistą, ale opowiadał się za współpracą z Niemcami, wtedy Niemcy aresztowali część władz organizacji banderowskiej i osadzili w obozie w Sachsenhausen, część, około dwóch tysięcy rozstrzelali, żeby nie sprawiali im kłopotów. Na Wołyniu Niemcy dali Ukraińcom praktycznie wolną rękę i dlatego Ukraińcy przystąpili do mordowania Polaków.