Blisko 100 białych brył z nazwiskami warszawiaków, którzy zginęli lub zaginęli podczas powstania znajdzie się na wystawie czynnej od 5 sierpnia w parku przy Cmentarzu Powstańców Warszawy. Wcześniej hołd cywilnym ofiarom zrywu zostanie oddany podczas Marszu Pamięci.

Ideą wystawy „Zachowajmy ich w pamięci” jest oddanie hołdu i przywrócenie pamięci o mieszkańcach Warszawy, którzy zginęli lub zaginęli podczas powstania warszawskiego. Znajdzie się na niej 96 słupów z imionami i nazwiskami, a tam gdzie to było możliwe - z datami urodzenia i ostatnim znanym warszawskim adresem ofiar.

Ekspozycja jest podsumowaniem ośmiu lat pracy nad dokumentowaniem jednej z największych zbrodni, jakie zostały popełnione na ludności cywilnej podczas II wojny

—powiedział podczas wtorkowej konferencji prasowej dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego Jan Ołdakowski. Przypomniał, że na wieść o wybuchu powstania Adolf Hitler wydał rozkaz eksterminacji mieszkańców stolicy.

Jego celem było starcie z powierzchni ziemi stolicy narodu, który od zawsze stał na drodze Rzeszy Niemieckiej na wschód. Na szczęście pod koniec wojny nie miał już możliwości, by ten rozkaz w całości przeprowadzić. Mimo to według szacunków zginęło między 120 a 140 tys. cywilów i ok. 14-16 tys. żołnierzy. Niemcy wiedzieli jednak, że zbrodnie te mogą świadczyć przeciw nim, dlatego wprowadzili instrukcję nakazującą zacierać ślady tej działalności. My staramy się przywrócić ofiarom tożsamość

—mówił Ołdakowski. Kierownik Działu Archiwum Muzeum Tymoteusz Pruchnik podkreślił, że od początku działalności było to celem jego archiwum.

Zależało nam, by przywrócić tożsamość i cześć wszystkim, którzy zgięli w powstaniu - powstańcom i ludności cywilnej. Powstańcy są upamiętnieni na murze pamięci w Muzeum. Zależało nam, by podobnie uczcić ofiary cywilne. Projekt rozpoczął się w 2007 r., rok później zaczęliśmy największą kwerendę, która stała się podstawą do stworzenia bazy danych, której źródłem jest głównie kartoteka PCK. Przejrzeliśmy ponad 3 mln kart, z czego ok. 300 tys. dotyczyło osób, które w trakcie powstania były w Warszawie i zginęły, zaginęły bądź znalazły się później w obozach koncentracyjnych

—opowiadał Pruchnik. Baza opiera się także na materiałach z IPN, Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, cmentarzy komunalnych oraz Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie.

Mamy nadzieję, że nasza wystawa zachęci mieszkańców do przekazywania nam danych kolejnych ofiar, których jeszcze nie mamy w bazie. Obecnie liczy ona prawie 60 tys. nazwisk. Przeszukaliśmy praktycznie większość dostępnych baz z danymi takich osób. Teraz jedynym źródłem informacji pozostają dla nas bliscy ofiar. Jeżeli macie jakieś informacje - zgłaszajcie się do nas. Pomóżcie, by wszystkie ofiary powstania odzyskały tożsamość

—apelował dyrektor Muzeum. Uczestniczka powstania i członek Społecznego Komitetu ds. Cmentarza Powstańców Warszawy Wanda Traczyk-Stawska dodała, że na Cmentarzu leży ok. 104 tys. osób.

To wojskowi i ludność cywilna, w tym ponad 80 tys. cywilów i ok. 8-10 tys. powstańców

—mówiła. Podkreśliła także, że w powstaniu to nie wojsko najbardziej ucierpiało, ale ludność cywilna, najbardziej narażona na niemieckie ataki.

Moim zdaniem głównym bohaterem powstania byli właśnie cywile; bez ich zgody i pomocy nie byłoby zrywu. Oni byli z nami od początku do końca i zasługują na taką samą pamięć jak wojsko

—zaznaczyła. Otwarcie wystawy poprzedzi Marsz Pamięci - uroczyste przejście mieszkańców spod pomnika poświęconego mieszkańcom Woli zamordowanym podczas powstania, znajdującego się w rozwidleniu al. Solidarności i ul. Leszno, w kierunku Cmentarza Powstańców Warszawy.

Celem Marszu jest upamiętnienie cywilnych ofiar powstania i oddanie im hołdu. Każdy z uczestników otrzyma kartkę z biogramem jednej z ofiar, którą upamiętniono na wystawie. Przygotowaliśmy tysiąc takich biogramów i prosimy o wspomnienie lub modlitwę za te osoby. Każdy otrzyma też świeczkę by ją na miejscu zapalić

—dodał Ołdakowski. Wystawa „Zachowajmy ich w pamięci” będzie czynna do 22 października.

Ryb, PAP

---

Poznaj niezwykłe historie bohaterów Powstania Warszawskiego.

Kup książkę Izy Michalewicz i Macieja Piwowarczuka pt.”Powstanie Warszawskie. Rozpoznani”.