Udzielamy wybaczenia i prosimy o nie

— zawierający te słowa oryginał słynnego listu biskupów polskich do biskupów niemieckich z 1965 roku, do piątku będzie wystawiony w gmachu Sejmu. Można go oglądać jako element ekspozycji „Odwaga i pojednanie”.

W otwarciu przygotowanej dla polskiego Sejmu oraz dla niemieckiego Bundestagu wystawy wzięła we wtorek udział wicemarszałek Sejmu Elżbieta Radziszewska.

List jest w Polsce prezentowany po raz pierwszy - dzieje się to z okazji przypadającej wkrótce 50. rocznicy jego powstania. Z Historycznego Archiwum Arcybiskupstwa Kolonii zabytkowy dokument wypożyczyło, celem prezentacji w Warszawie, Muzeum Historii Polski.

Ta wystawa jest fantastyczna. Opowiada o drodze, która doprowadziła nas do tego, że dzisiaj między nami i Niemcami pojednanie, słowo-klucz, jest wypełnione treścią, (…) treścią wzajemnych stosunków pomiędzy ludźmi. To pojednanie ma wymiar ludzki

— powiedziała Radziszewska.

Podkreśliła, że list biskupów, który w gmachu Sejmu oglądać można od wtorku do piątku, był „kamieniem węgielnym tej drogi”.

Doprowadził nas do tego, że ponad 25 lat temu Helmut Kohl i Tadeusz Mazowiecki na mszy w Krzyżowej wyrazili to, co już dawno myśleli ludzie: jesteśmy sąsiadami, chcemy być dobrymi sąsiadami i w życie wprowadzamy to, co mówili ci, dla których Chrystus był drogą. My wybaczamy, ale prosimy też o wybaczenie

— powiedziała wicemarszałek Sejmu.

Ta dzisiejsza wystawa jest wskazówką na przyszłość

— dodała.

Wydawało nam się, że świat jest pełen pokoju i stabilny. Dzisiaj rzeczywistość za naszą wschodnią granicą przeczy temu

— powiedziała Radziszewska.

Zwracając uwagę „jak msza w Krzyżowej i pojednanie polsko-niemieckie przekładają się na współczesność z naszym drugim sąsiadem”, odnosząc się do „pojednania między Polakami a Ukraińcami”, mówiła:

My tę drogę wspólnego pojednania już zaczęliśmy i ta droga też zaczęła się dzięki Kościołowi, po tej stronie granicy i po tamtej.

Dyrektor Muzeum Historii Polski Robert Kostro podkreślił, że „proces pojednania nie jest tylko sentymentalnym aktem”.

To jest bardzo trudny proces, złożona droga, w której mieliśmy do czynienia nie tylko z dialogiem polsko-niemieckim, ale również polsko-polskim, niemiecko-niemieckim

— mówił.

Warto przypomnieć, że list biskupów z 1965 r. spotkał się z wściekłą reakcją władz komunistycznych, bo to godziło w fundament zależności Polski od Związku Sowieckiego w tamtym czasie

— powiedział Kostro.

Orędzie biskupów polskich do biskupów niemieckich z 1965 r. podpisało 34 polskich biskupów, wśród nich kardynał Stefan Wyszyński i biskup Karol Wojtyła. Autorem tekstu i inicjatorem listu był arcybiskup wrocławski Bolesław Kominek. Niemieckim biskupom list został wręczony 18 listopada 1965 r. podczas Soboru Watykańskiego II.

W tym jak najbardziej chrześcijańskim, ale i bardzo ludzkim duchu wyciągamy do Was, siedzących tu, na ławach kończącego się Soboru, nasze ręce oraz udzielamy wybaczenia i prosimy o nie

— brzmi słynne zdanie z listu.

List ten był pierwszą historyczną inicjatywą zmierzającą do pojednania i ułożenia w oparciu o uznanie prawdy i wybaczenie stosunków między Polakami i Niemcami po II wojnie światowej. Inicjatywa polskich duchownych spotkała się ze zdecydowaną krytyką władz komunistycznych. Władze nazwały list zdradą narodową, m.in. organizowały propagandowe wiece, na których potępiano polskich biskupów.

Program wystawy „Odwaga i pojednanie”, w ramach której prezentowany jest list biskupów, oparto na treściach ekspozycji plenerowej przygotowanej - otwartej w 2014 roku - przez Muzeum Historii Polski z okazji 25. rocznicy Mszy Pojednania w Krzyżowej k. Świdnicy.

Msza Pojednania, odprawiona przez biskupa opolskiego Alfonsa Nossola, odbyła się 12 listopada 1989 r. na terenie byłego majątku rodziny von Moltke w Krzyżowej. Przekazany sobie wówczas znak pokoju – przez Tadeusza Mazowieckiego, pierwszego niekomunistycznego premiera Polski oraz Helmuta Kohla, kanclerza wchodzących na drogę zjednoczenia Niemiec – stał się symbolicznym zamknięciem najtragiczniejszego rozdziału w historii stosunków polsko-niemieckich.

Ekspozycja „Odwaga i pojednanie” została uroczyście otwarta w listopadzie 2014 r. przez premier Ewę Kopacz i kanclerz Niemiec Angelę Merkel. Na jesień zaplanowano prezentację wystawy w Bundestagu.

mly/PAP