Oddajmy hołd Orlętom Grodzieńskim! Ważna inicjatywa Oddziału IPN w Krakowie

ZAPROSZENIE z ODDZIAŁU IPN w KRAKOWIE

75. rocznica agresji ZSRS na Polskę: „Grodno 1939 – Kresowe Westerplatte” – w obronie przed agresją sowiecką.

Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie pragnie zaprosić 17 września br. do uroczystego oddania hołdu obrońcom naszej wschodniej granicy sprzed 75 lat oraz ofiarom sowieckiej okupacji Polski. W sposób szczególny chcemy przywołać pamięć bohaterskich obrońców Grodna – miasta, które w tych tragicznych dniach zasłużyło sobie na miano Kresowego Westerplatte.

Program obchodów 17 września 2014 r.:

— godz. 17.00 – uroczysta Msza święta w Bazylice Mariackiej w intencji obrońców Rzeczypospolitej przed agresją ZSRS w dniu 17 IX 1939 r. oraz wszystkich ofiar sowieckiej okupacji Polski — godz. 18.00 – formowanie przemarszu, który wraz z Kompanią Honorową Wojska Polskiego przejdzie ulicą Grodzką pod Krzyż Katyński — godz. 18.30 – Apel Pamięci pod Krzyżem Katyńskim — godz. 20.00 – Koncert poświęcony pamięci Orląt Grodzieńskich w Filharmonii Krakowskiej (wstęp za zaproszeniami)

Informujemy, że bezpłatne zaproszenia na skomponowane przez Krzesimira Dębskiego oratorium ku czci Orląt Grodzieńskich, którego prawykonanie odbędzie się podczas obchodów 75. rocznicy agresji Związku Sowieckiego na Polskę, będą do odbioru od piątku, 12 września br. w kasie Filharmonii Krakowskiej im. K. Szymanowskiego ul. Zwierzyniecka 1,  od godz. 10.00.

Koncert odbędzie się 17 września 2014 r. o godz. 20.00. w Filharmonii Krakowskiej im. K. Szymanowskiego.

W programie:

— Ogniem i Mieczem (suita) — Litania wołyńska — Prawo i pięść — 1920 Bitwa Warszawska — Na Warszawę — Berlin — Paryż — Sarabanda miłosna — Trojak jubileuszowy — Pieśń Syberyjska — Nim kartka spłonie — Pieśń Heleny – solistka Anna Jurksztowicz — Oratorium Kres Kresów — Oratorium Orląt Grodzieńskich (prawykonanie)

W koncercie weźmie udział ponad 80 znakomitych artystów. Pod batutą Krzesimira Dębskiego zagra Orkiestra Symfoniczna PASSIONART złożona ze studentów i absolwentów AM Kraków, zaśpiewa złożony z najlepszych krakowskich śpiewaków GÓRECKI CHAMBER CHOIR. Wystąpią także cenieni soliści Chóru Filharmonii Krakowskiej oraz maestra Anna Jurksztowicz – sopran. Za przygotowanie chóru i orkiestry odpowiadają Katarzyna Śmiałkowska i Janusz Wierzgasz.

Serdecznie zapraszamy.

---

Obrona Grodna we wrześniu 1939 roku przed sowiecką agresją była zarówno w PRL, jak i ZSRS tematem zakazanym. Dlatego bohaterstwo mieszkańców miasta nie funkcjonuje w polskiej świadomości narodowej, w przeciwieństwie do pamięci o obrońcach Poczty Gdańskiej, Westerplatte, Wizny, Warszawy i Modlina czy też bohaterach znad Bzury, którzy walczyli z niemieckim najeźdźcą. Przez lata na milczenie byli skazani żyjący obrońcy Grodna, których los rozrzucił po świecie. Jednym z niewielu dziś żyjących jest kpt. Jerzy Krusenstern, mieszkający w naszym mieście. Podczas walk przygotowywał butelki z benzyną, a jego koledzy podpalali nimi sowieckie czołgi.

Bohaterstwo obrońców Grodna znalazło uznanie w oczach Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego. W grudniu 1941 roku podczas inspekcji Armii Polskiej w ZSRS, wysłuchawszy relacji kilku z nich, powiedział: „Jesteście nowymi Orlętami. Postaram się, żeby wasze miasto otrzymało Virtuti Militari i tytuł Zawsze Wiernego”. Tej obietnicy nie udało mu się spełnić. W polskiej świadomości narodowej mocno zakodowana jest pamięć o Orlętach Lwowa – bohaterach walk z Ukraińcami w listopadzie 1918 roku. Ale były też inne Orlęta – te z Grodna, które w tragicznym wrześniu 1939 roku nie szczędziły krwi i sił, aby obronić swe Kresowe Westerplatte przed najazdem sowieckich wojsk.

Obronę miasta przed Sowietami organizowali wiceprezydent Roman Sawicki i szef Wojskowej Komendy Uzupełnień mjr Benedykt Serafin. Na wezwanie pierwszego z nich do kopania okopów  i zapór przeciwczołgowych stawiły się tysiące ludzi. Z kolei drugi pozostawił przebywającym w koszarach 81. pułku piechoty żołnierzom wybór: kto chce odejść, niech odejdzie, kto chce walczyć – niech zostanie. Pozostali wszyscy oficerowie z Komendy Miasta i harcerze. Wraz ze zdeterminowanymi cywilami było to około 2 tys. ludzi, którzy gotowi byli bronić miasta.

Po przekroczeniu wschodniej granicy Polski przez Armię Czerwoną w Grodnie uaktywnili się sympatyzujący z komunizmem miejscowi Żydzi i Białorusini. Od 17 września 1939 roku przez trzy kolejne dni ostrzeliwali polskie oddziały, udało im się też zająć jeden z kluczowych punktów miasta, jakim był Plac im. Stefana Batorego. Po opanowaniu rebelii postąpiono z nimi zgodnie  z prawem wojennym. Nie zniechęciło to następnych dywersantów, służących sowieckim czołgistom za przewodników po mieście. Zgodnie z logiką, spodziewano się Armii Czerwonej od wschodu, tymczasem 20 września pojawiła się ona – ku zaskoczeniu obrońców – od strony zachodniej. Dziesięciu sowieckim czołgom udało się wjechać przez most na Niemnie do miasta. W walce z nimi najskuteczniejsze okazały się butelki z benzyną. Tak rozpoczęła się obrona Grodna, w której brały udział nawet kilkunastoletnie dzieci.

Za udział w walkach jeszcze w 1939 roku całe polskie rodziny wywożono do Kazachstanu. Były to pierwsze deportacje, jakich doświadczyła ludność Kresów ze strony Sowietów.

źródło: IPN Kraków

——————————————————————————

Zachęcamy do zakupu archiwalnych numerów miesięcznika „wSieci Historii”! Są to ostatnie, unikatowe egzemplarze - nie do zdobycia w regularnej sprzedaży!

Aby zakupić numery archiwalne przejdź -TUTAJ!