Powstańcza rozgłośnia "Błyskawica" nadawała także po angielsku

Podziemna powstańcza rozgłośnia „Błyskawica” nadała 157 audycji angielskich nie licząc powtórek - mówi Lechosław Gawlikowski, autor słownika biograficznego „Pracownicy Radia Wolna Europa - biografie zwykłe i niezwykłe”, b. wicedyrektor tej rozgłośni.

Pierwszą audycję anglojęzyczną nadano 8 sierpnia 1944 r., ostatnią przygotowano w dzień po kapitulacji 4 października 1944 r.

Audycje pisał po polsku Jan Nowak-Jeziorański, a Adam Truszkowski ps. Tomicki - Polak urodzony w Londynie, znający angielski na wylot, pisał od razu tekst po angielsku i odczytywał przed mikrofonem. Poza serwisem wiadomości bieżących i reportażami z miasta, anglojęzyczne audycje zawierały apele do znanych osobistości brytyjskiego życia politycznego

— mówi Gawlikowski.

Pierwszą audycję angielską tandemu Nowak-Truszkowski nadano 8 sierpnia 1944 r., a więc już w dniu, w którym „Błyskawica” zaczęła nadawać pierwsze regularne audycje. Z czasem audycje angielskie emitowano pod szyldem Polskiego Radia, nadającego własny program na falach „Błyskawicy”.

Jan Nowak-Jeziorański wszedł do zespołu Radiostacji Powstańczej +Błyskawica+ po wybuchu powstania 1 sierpnia. Cztery dni później zaproponował, że będzie codziennie redagował +coś w rodzaju komunikatu wojennego+ przeznaczonego dla prasy i radia aliantów, ponieważ sądził, że same depesze wojskowe nie wystarczą

— tłumaczy Gawlikowski.

Nowaka wówczas w stopniu porucznika przedstawił kierownikowi Powstańczej Radiostacji Stanisławowi Zadrożnemu kierownik dywersyjnej akcji Armii Krajowej tzw. „N” Tadeusz Żenczykowski-Zawadzki ps. Kania. Na krótko przed wybuchem powstania Nowak został przerzucony z Londynu do kraju, jako kurier.

Na krótko przed upadkiem Powstania 23 września 1944 r. Nowak-Jeziorański został wysłany do Londynu przez gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego z nową misją kurierską. Z Warszawy wyjechał wraz z nowo zaślubioną żoną Jadwigą Wolską ps. Greta, w czasie powstania sekretarką Zawadzkiego-Żenczykowskiego, wcześniej łączniczką akcji „N”.

Ich trasa prowadziła z Warszawy przez Częstochowę, Kraków, Gliwice, Norymbergę, Stuttgart, Freiburg, Kappel, Bazyleę, Berno, Genewę do Londynu. W pierwszej fazie - przejazdu przez Niemcy i przejścia przez granicę niemiecko-szwajcarską, Nowak-Jeziorański wraz z żoną korzystał z pomocy wywiadu szwajcarskiego. Po wielu przygodach, przejściu zielonej granicy koło Freiburga (w Boże Narodzenie) i przejeździe przez wyzwoloną Francję, zameldował się 23 stycznia 1945 r. w VI Oddziale Szóstym Sztabu Naczelnego Wodza.

Według listy sporządzonej przez +Gretę+, Nowak-Jeziorański przywiózł ze sobą m. in. wywołane i niewywołane klisze z powstania warszawskiego i z powstańczej prasy, list ostatniego Dowódcy AK gen. bryg. Leopolda Okulickiego +Niedźwiadka+ do ówczesnego Szefa Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie, gen. bryg. Stanisława Kopańskiego oraz list do prezydenta RP Władysława Raczkiewicza”

— dodaje Gawlikowski.

26 stycznia 1945 r. Nowak-Jeziorański wraz z żoną wystąpił na konferencji prasowej w Londynie. „Kurier z Warszawy” mówił o bezczynności ZSRR w obliczu tragedii powstania. Obszerne relacje z konferencji ukazały się na łamach wielu pism brytyjskich i amerykańskich m.in. w „Timesie”, „News Chronicle”, „Washington Post”, „New York Timesie”.

Nowak-Jeziorański, pierwszy dyrektor Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa (1952-75) uważał, że był to szczytowy punkt jego całej działalności wojennej

— zaznacza Gawlikowski.

Słownik biograficzny „Pracownicy Radia Wolna Europa - biografie zwykłe i niezwykłe” ukaże się nakładem PAN.

ansa/PAP

——————————————————————————

Poznaj historię wielkich bohaterów!

Kup książkę autorstwa Joanny Wieliczki-Szarkowej „Powstanie Warszawskie 1944. Gloria Victis”.

Do książki dołączono płytę CD z pieśniami powstańczej Warszawy w wykonaniu Chóru Akademii Muzycznej w Warszawie.