„Konstytucja 3 Maja 1791 r. – zwieńczenie tradycji czy ustrojowa rewolucja?” Czym w istocie była Konstytucja 3 Maja analizuje w najnowszym wydaniu „wSieci Historii” profesor Zofia Zielińska.

Reformowanie kraju rozpoczęte z impetem przez Stanisława Augusta (1764–1795) i jego wujów Czartoryskich, przywódców „Familii”, od razu natrafiło na opór zagranicznych stróżów słabości Polski – Rosji i Prus. (…) Reakcja w postaci konfederacji barskiej (1768–1772) zakończyła się przegraną wojną z Rosją i rozbiorem – autorka przybliża sytuację Polski w latach poprzedzających ustanowienie Konstytucji 3 Maja. Prof. Zofia Zielińska zwraca uwagę na atmosferę, w jakiej twórcy konstytucji musieli przeforsować zmiany.

W grudniu 1790 r. przywódca antyrosyjskiego obozu w sejmie Ignacy Potocki zwrócił się do monarchy z propozycją ułożenia niezbędnej dla wolnego kraju nowej konstytucji. Stanisław August podjął wyzwanie. Po kilku tygodniach przygotował zrąb dzieła, dyskutowanego i korygowanego tajnie z Potockim, sekretarzem Scipione Piattolim oraz byłym reformatorem Akademii Krakowskiej ks. Hugonem Kołłątajem. Konstytucję tę – po rozszerzeniu grona wtajemniczonych – wprowadzono metodą zamachu stanu 3 maja 1791 r., ale podczas trzeciomajowego referendum na sejmikach 14 lutego 1792 r. nastąpiła jej powszechna akceptacja

-– pisze prof. Zofia Zielińska.

Autorka tłumaczy, jakie zmiany przyniosła ze sobą majowa konstytucja.

Ustrój Rzeczypospolitej wedle Ustawy Rządowej 3 Maja utrwalał fundament wolności, jakim była władza ustawodawcza sejmu i jego kontrola nad władzą wykonawczą. Była to już jednak wolność, którą realizować miał nie tylko naród szlachecki i która spore kompetencje pozostawiała królowi, otwierając drogę do konstytucyjnego monarchizmu

-– pisze profesor Zielińska.

Więcej o zmianach, jakie przyniosło ustanowienie Konstytucji 3 Maja pisze prof. Zofia Zielińska  w najnowszym numerze miesięcznika „wSieci Historii”. Miesięcznik dostępny jest także w formie e-wydania pod adresem - http://www.wsieci.pl/e-wydanie-sieci-historii.html

Slaw