Już po raz czwarty. W tym roku również na Stadionie Narodowym!

Premiera multimedialnego pokazu „Muzeum Utracone”, jak co roku, odbędzie się podczas Nocy Muzeów – 18 maja. W Warszawie widzowie obejrzą go przed Pałacem Prezydenckim, w Muzeum Narodowym, w Pałacu w Wilanowie oraz na Stadionie Narodowym, natomiast w Poznaniu – na Placu Wolności.

„Muzeum Utracone” ma na celu prezentację dóbr kultury utraconych w wyniku II wojny światowej. Podczas okupacji setki tysięcy bezcennych dzieł sztuki zostało zniszczonych lub wywiezionych z terenu Polski. Los wielu z nich wciąż pozostaje nieznany. „Muzeum Utracone” jest sposobem na ich symboliczne odzyskiwanie – poprzez przywrócenie pamięci o obiektach będących dziedzictwem kulturowym Polski i całej Europy.

Organizatorami projektu są Stowarzyszenie Komunikacji Marketingowej SAR oraz Fundacja Ad Artis. Wsparcia merytorycznego udziela Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Dlaczego „Muzeum Utracone”?

Polska wyniku II wojny światowej bezpowrotnie straciła przeszło 70% materialnego dziedzictwa kulturowego. W tym czasie w bezprecedensowy sposób rekwirowano, rabowano i niszczono zbiory prywatne, państwowe oraz kościelne. Szacowana tuż po wojnie liczba 516 tyś. zagrabionych dzieł sztuki uwzględniała jedynie najbardziej wartościowe kolekcje z kilku zaledwie województw. Wśród strat wojennych znajdują się dzieła wielkich mistrzów, m.in.: Rafaela, Carracciego, Brueghela, van Dycka, Matejki, Malczewskiego, Kossaka czy Wyspiańskiego. Niektóre z nich wróciły do swoich właścicieli, inne zaginęły. Dzięki zaangażowaniu polskiego rządu oraz wielu osób i instytucji, każdego roku udaje się odnaleźć kolejne zaginione skarby polskiej kultury.

Projekt „Muzeum Utracone” wspiera i promuje te działania. Przywraca pamięć o utraconych dobrach kultury, między innymi poprzez multimedialne pokazy w przestrzeni publicznej organizowane corocznie podczas Nocy Muzeów.

Jakie dzieła przypomnimy w tym roku?

Czwarta edycja „Muzeum Utraconego” przybliża wojenną historię 11 kolekcji. Obrazy, rzeźby oraz wyroby rzemiosła artystycznego zostaną zaprezentowane w miejscach, z których zostały zrabowane, bądź gdzie zostały zniszczone. W tym roku wśród prezentowanych eksponatów znajdzie się m.in. portret Zofii z Pareńskich Żeleńskiej namalowany przez Stanisława Wyspiańskiego w 1905 r. pochodzący z kolekcji Tadeusza (Boya) i Zofii Żeleńskich. Zbiory małżeństwa składające się przede wszystkim z prac Witkiewicza, Wyspiańskiego i Wojtkiewicza najprawdopodobniej w całości uległy spaleniu we wrześniu 1939 r.

Po raz kolejny przypomnimy „Portret młodzieńca” z 1514 r. autorstwa Rafaela Santiego. Obraz należał do zbiorów rodziny Czartoryskich. Z dziełem tym wiąże się niezwykle ciekawa historia. W chwili wybuchu wojny płótno wraz z innymi najcenniejszymi obiektami zostało ukryte w Sieniawie. Schowek odkryli żołnierze niemieccy i w efekcie „Portret młodzieńca” przetransportowany został do Berlina, skąd na zlecenie Hansa Franka wrócił do Polski, na Wawel. Obraz zaginął w tajemniczych okolicznościach podczas ewakuacji Generalnego Gubernatora lub nieco wcześniej. Sugerowano, że uległ zniszczeniu lub mógł być przedmiotem kradzieży. Znamienne dla sprawy wydają się tłumaczenia Ernesta Wilhelma Palezieux, który z ramienia Franka sprawował pieczę nad dziełami sztuki. Twierdził on, że „Portret młodzieńca” uznano za kopię i dlatego miano nie przykładać do niego wagi. Podkreślano, że nie było go w grupie kilkunastu najcenniejszych obiektów, które latem 1944 r. oddzielnym transportem wywieziono z Wawelu do zamku Manfreda Richthofena w Sichowie. Do dziś nie wiadomo, czy obraz przetrwał wojnę.

Wymienione wyżej dzieła to tylko dwa z kilkudziesięciu obiektów przygotowanych na tegoroczny pokaz. Każde z nich kryje w sobie niezwykłą historię.

Wyjątkowe przeżycia w Warszawie, Poznaniu i Krakowie

„Muzeum Utracone” to nie tylko pokaz zaginionych dzieł. To także wyjątkowe połączenie sztuk. Prezentacja eksponatów liczących setki lat w nowoczesnej formie dostarczy widzom niezapomnianych przeżyć.

W tę jedyną noc w roku, podczas świetlnego spektaklu odbywającego się w ulicznej scenerii, można ponownie obejrzeć prace, których nie ma już w polskich zbiorach oraz poznać ich burzliwe historie.

Premierowe pokazy w tym roku odbędą się w trzech miastach: Krakowie, Warszawie i Poznaniu.

W Krakowie, Noc Muzeów tradycyjnie odbywa się dzień wcześniej, czyli 17 maja. Zwiedzających czekają dodatkowe emocje, gdyż pokaz odbędzie się w przepięknej scenerii Zamku na Wawelu, będącym jednym z najważniejszych skarbów naszego dziedzictwa narodowego.

Warszawiacy ten niezwykły spektakl będą mogli podziwiać 18 maja na Krakowskim Przedmieściu przed Pałacem Prezydenckim. W tym roku w projekt zaangażował się, obok Pałacu w Wilanowie i Muzeum Narodowego, Stadion Narodowy – niezwykłe miejsce, gdzie goście będą świadkami wyjątkowego, niezwiązanego ze sportem, widowiska.

Z kolei poznaniacy tego samego dnia będą mogli obejrzeć pokaz na Placu Wolności, przed wizytą w mieszczącym się tam Muzeum Narodowym.

Wszystkie projekcje rozpoczynają się ok. godz. 22:00 i potrwają do 2:00 w nocy.

Multimedialny pokaz prezentowany szerokiej publiczności podczas Nocy Muzeów pozwala zwiedzającym zapoznać się z tematem strat wojennych. Podczas oczekiwania na wejście do tradycyjnego muzeum zwiedzający będą mogli obejrzeć wirtualną wystawę prezentującą rzemiosło, rzeźbę i obrazy, których nie ma w polskich zbiorach, ale na odzyskanie których nadal istnieje szansa, lub te, które staraniem kolejnych rządów Rzeczypospolitej odzyskano w ostatnich latac.

– tłumaczy Anna Zimecka, Wiceprezes Fundacji Ad Artis, jednego z organizatorów pokazu.

Sztuka na ścianie

Główny, warszawski pokaz „Muzeum Utraconego” przed Pałacem Prezydenckim, to multimedialne show wykorzystujące nowoczesne technologie. Centralnym punktem jest film wyświetlany na ekranach ustawionych po obu stronach pomnika Księcia Józefa Poniatowskiego. Projekcji towarzyszą pokazy wizualizacji wyświetlanych bezpośrednio na murach Pałacu Prezydenckiego. Przy tworzeniu filmu i grafik stosowane są zabiegi techniczne obejmujące korekcję barwną, łączenie i nakładanie na siebie różnych ujęć tak, aby osiągnąć interesujący i oryginalny efekt. Oprawę muzyczną przygotuje wrocławski duet Skalpel. Sposób realizacji „Muzeum Utraconego” w 2013 roku będzie nawiązywać do współczesnej „sztuki ulicy” – graffiti i street artu. Dzieła zostaną zaprezentowane w kontekście sfilmowanej architektury i przestrzeni, w której znajdowały się w momencie utracenia. Zamiarem twórców jest osiągnięcie inspirującego połączenia sztuki klasycznej z nowoczesnymi formami i środkami przekazu.

Podobne efekty zostaną zastosowane podczas pokazu w Krakowie. Filmowi wyświetlanemu na ekranie towarzyszyć będzie iluminacja dziedzińca Wawelu składająca się z grafik przedstawiających wawelskie arrasy oraz projekcji elementów zaginionych dzieł w ponadnaturalnych rozmiarach.

W Poznaniu film wyświetlony zostanie na Placu Wolności, na centralnie ustawionym ekranie. Dodatkowe elementy graficzne ukażą się na ekranach bocznych.

„Muzeum Utracone” dla wszystkich

Każdego roku pokaz na płytach DVD rozsyłany jest do ponad 500 muzeów w Polsce. Daje to placówkom możliwość poszerzenia oferty programowej przygotowanej na Noc Muzeów. Osoby odwiedzające muzea, podczas długiego oczekiwania na wejście, mają okazję obejrzeć nieznane im, utracone dzieła. Atrakcją warszawskiego pokazu będą świetlne kasetony przedstawiające wybrane dzieła w naturalnych rozmiarach, które zostaną ustawione na dziedzińcu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Siedziba resortu – Pałac Potockich, znajdujący się naprzeciwko Pałacu Prezydenckiego – w tym roku po raz pierwszy weźmie udział w Nocy Muzeów, udostępniając publiczności swoje wnętrza.

„Muzeum Utracone” w sieci

Integralną częścią projektu jest strona internetowa www.muzeumutracone.pl, na której w czasie rzeczywistym można oglądać pokazy wyświetlane podczas Nocy Muzeów oraz kolekcje przygotowywane – jak w klasycznych, „realnych” muzeach kilka razy do roku.

Równolegle z pracami nad pokazem 1 maja br. ruszył konkurs na Facebook’u, w którym do wygrania są nagrody książkowe, ufundowane m.in. przez: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Muzeum Pałac w Wilanowie oraz Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów.