Klapa systemu kaucyjnego? Ponad 85 proc. Polaków jak dotąd nie skorzystało! "Trzeba to potraktować jako sygnał alarmowy"

Jak wynika z raportu UCE Research i Shopfully aż 85,2 proc. Polaków nie skorzystało jeszcze z systemu kaucyjnego, który obowiązuje od 1 października 2025 roku. „W wielu aglomeracjach system nie jest jeszcze w pełni wdrożony. Nie wszystkie sklepy przyjmują opakowania. Brakuje automatów, a sam proces zwrotu może być czasochłonny” - stwierdził Robert Biegaj z Shopfully .

Od początku października w Polsce obowiązuje system kaucyjny, co oznacza, że do napojów w butelkach plastikowych, metalowych puszkach i szklanych butelkach wielorazowego użytku ma być doliczana kaucja, którą można odzyskać po oddaniu opakowania. Kaucja wynosi 50 groszy w przypadku butelek plastikowych i puszek, a 1 zł w przypadku wielorazowych butelek szklanych.

O tym, czy dane opakowanie jest objęte kaucją, informować ma znak kaucyjny nadrukowany na etykiecie lub puszce. To dwie strzałki tworzące prostokąt z napisem „kaucja” i z jej kwotą.

Raport ws. systemu kaucyjnego

Jak wskazano w raporcie, skorzystanie z systemu kaucyjnego zadeklarowało 12,1 proc. badanych. Nie zrobiło tego jeszcze 85,2 proc. badanych, z kolei 2,7 proc. nie pamięta, czy już miało z tym kontakt.

CZYTAJ RÓWNIEŻ: Odlot! Zielińska zachwala kaucję: Musimy wrócić do tradycji z lat 70-tych. Nosiliśmy do sklepu butelki po mleku i nikt nie robił z tego problemu

W ocenie autorów raportu, stosunkowo niski odsetek osób, które korzystały z systemu kaucyjnego, jest zjawiskiem typowym dla początkowego okresu wdrożenia, ponieważ ludzie dopiero poznają zasady jego działania. Jak wskazali, system kaucyjny musi się stać elementem codziennego funkcjonowania, tak jak niegdyś segregacja śmieci.

Raczej nie mamy do czynienia z niechęcią wobec samej idei kaucji. Po prostu konsumenci potrzebują czasu, aby włączyć zwrot opakowań w swoje zachowania zakupowe

— zauważył Robert Biegaj z Shopfully.

Korzystanie z systemu w dużych i średnich miastach

Z raportu wynika również, że najwięcej niekorzystających jeszcze z systemu konsumentów mieszka w dużych i średnich miastach.

W wielu aglomeracjach system nie jest jeszcze w pełni wdrożony. Nie wszystkie sklepy przyjmują opakowania. Brakuje automatów, a sam proces zwrotu może być czasochłonny. Mieszkańcy dużych miast często cenią sobie wygodę i czas, więc oddawanie butelek mogą postrzegać jako dodatkowy wysiłek. W małych miejscowościach działa mocniej efekt wspólnotowy. Występuje też większa motywacja finansowa. Nawet drobna kwota ze zwrotu ma bardziej wymierne znaczenie

— uważa Biegaj.

CZYTAJ TAKŻE: Mentzen ma kompleks PiS? Obarczył partię Kaczyńskiego winą za system kaucyjny. Bochenek: Wierny uczeń Tuska! Ewidentnie ma Pan jakąś fobię

Spośród osób, które nie skorzystały jeszcze z systemu kaucyjnego, 23,7 proc. stwierdziło, że nie miało jeszcze takiej okazji. 18,6 proc. zaznaczyło, że na razie „obserwuje temat”. Z kolei 12,4 proc. zapewniło, że na razie zbiera opakowania lub butelki i ma zamiar oddać ich większą liczbę.

Osoby udzielające takich odpowiedzi z dużym prawdopodobieństwem wkrótce przystąpią do systemu. Wystarczy ułatwić im korzystanie z niego, np. informacyjnie i logistycznie

— ocenił ekspert.

Wśród osób, które nie korzystały z systemu, odsetek badanych, którzy zadeklarowali, że w ogóle nie zamierzają zwracać opakowań objętych kaucją, wyniósł – 17,4 proc. Część z nich - 9,4 proc. stwierdziła, że „nie widzi w tym sensu, ale jeszcze zobaczy”.

Grupa ta jest zniechęcona, ale jeszcze niekoniecznie trwale przeciwna. Takie podejście często wynika z braku wiary w skuteczność systemu. Część osób może mieć też poczucie niskiej gratyfikacji za zwrot. Mała kaucja nie motywuje ich do wysiłku

— uważa Biegaj.

CZYTAJ RÓWNIEŻ: Komu „zawdzięczamy” system kaucyjny w obecnym kształcie? Ozdoba: Przegłosowany przez PO, Lewicę i Polskę2050

Problemy dotyczące systemu kaucyjnego

3,9 proc. ankietowanych wskazało, że próbowało skorzystać z systemu kaucyjnego, ale bez skutku. 4,8 proc. stwierdziło, że nie ma jak tego robić. Z kolei 8,7 proc. odpowiedziało, że nie chce im się nosić czy wozić do sklepu butelek i opakowań. Natomiast 1,1 proc. respondentów nie potrafiło podać powodu niekorzystania z systemu.

W opinii autorów raportu te wyniki to sygnał dla organizatorów systemu i sieci handlowych.

Ogromne znaczenie ma dostępność punktów odbioru i ich czytelne oznakowanie. Odsetek osób, które próbowały bez skutku zwrócić opakowania, wskazuje, że brak spójności w funkcjonowaniu systemu może szybko zniechęcać. Trzeba to potraktować jako sygnał alarmowy

— dodał Biegaj.

Ekspert prognozuje, że ciągu 6-12 miesięcy można spodziewać się stopniowego wzrostu udziału konsumentów korzystających z systemu, o ile w tym czasie nastąpi wyraźna poprawa funkcjonowania odpowiedniej infrastruktury, w tym zwiększenie dostępności automatów, a towarzyszyć temu będą kampanie edukacyjne.

W raporcie przedstawiono wyniki badania przeprowadzonego w dniach 10-14 października na próbie 987 Polaków w wieku 18-80 lat, którzy są odpowiedzialni za realizację bieżących zakupów w swoich gospodarstwach domowych.

CZYTAJ TAKŻE:

— Blamaż systemu kaucyjnego. Pojawiły się butelki większe o… jedynie mililitr. To wystarczy, by obejść zmiany. Rząd oskarża: Antypolskie cwaniactwo

— Hennig-Kloska agituje za systemem kaucyjnym: „Koszt migrujący”. Nowe rozwiązania nie wzbudzają jednak entuzjazmu? „Niezła zabawa będzie”

xyz/PAP