Tak próbują ratować finanse publiczne? Resort potwierdza wzrost stawki akcyzy za alkohol. Podwyższą też opłatę cukrową

Od 1 stycznia 2026 r. stawki akcyzy na wyroby alkoholowe wzrosną o 15 proc., a od 1 stycznia 2027 r. - o 10 proc. - poinformowało Ministerstwo Finansów. Resort zapowiedział też podwyżkę opłaty cukrowej. Swoje decyzje tłumaczył oczywiście kwestiami zdrowotnymi Polaków, a nie dramatycznym stanem finansów publicznych.

Od 1 stycznia 2026 r. nastąpi podwyższenie stawek akcyzy na alkohol etylowy, piwo, wino, napoje fermentowane i wyroby pośrednie o 15 proc. w stosunku do stawek z 2025 r. Od 1 stycznia 2027 r. stawki akcyzy na te wyroby wzrosną o 10 proc.

— wyjaśniło Ministerstwo Finansów w komunikacie. Dodało, że to reakcja na „potrzebę przeciwdziałania szkodliwemu wpływowi alkoholu na zdrowie Polaków”.

CZYTAJ TAKŻE: Zapłacimy więcej za alkohol? Wiemy, jakie podwyżki akcyzy chce wprowadzić Ministerstwo Finansów. „Branżę rozbolała głowa”

Podwyżka akcyzy

Przekonywało, że aktualizacja stawek akcyzy na napoje alkoholowe ma na celu ograniczenie ich spożycia, a w konsekwencji redukcję negatywnych skutków nadużycia napojów alkoholowych.

Resort dodał, że z powodu wzrostu dostępności alkoholu wprowadzona w 2022 r. mapa drogowa wymaga aktualizacji.

Jak tłumaczył w rozmowie z PAP wiceminister finansów Jarosław Neneman, oznacza to, iż podwyżka będzie w 2026 r. wyższa o 10 pkt proc. niż wynika z tzw. mapy drogowej – czyli zapisanych w ustawie zmian w stawce akcyzy na napoje alkoholowe, zaplanowanych do roku 2027, według których stawka miałaby wzrosnąć o 5 proc. Z kolei w roku 2027 podwyżka będzie wyższa o 5 pkt. proc. (w roku 2027 również miała ona wynieść 5 proc.).

Ministerstwo wskazało, powołując się na dane GUS, że wraz ze wzrostem średniego wynagrodzenia za miesięczną wypłatę można kupić coraz większą ilość napojów alkoholowych.

Zgodnie z danymi Eurostatu, ceny konsumpcyjne napojów alkoholowych w Polsce są na zdecydowanie niższym poziomie niż w większości państw UE. Tańszy alkohol można kupić jedynie w Bułgarii, Rumunii i na Węgrzech

— zauważyło Ministerstwo Finansów.

Podkreśliło, że według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) spożycie alkoholu to obok palenia tytoniu najgroźniejszy czynnik ryzyka dla zdrowia człowieka.

Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom (KCPU) ocenia łączne koszty społeczno-ekonomiczne wynikające ze spożywania alkoholu w Polsce na 93,3 mld złotych, przy czym różnica między przychodami budżetowymi z tytułu podatku akcyzowego od napojów alkoholowych a kosztami społeczno-ekonomicznymi wynosi ok. 80 mld zł. Koszty te dotyczą obciążeń kilku systemów: zdrowotnego, egzekwowania prawa, w tym wymiaru sprawiedliwości, ubezpieczeń społecznych czy pomocy społecznej

— zaznaczył resort finansów.

Opłata cukrowa

Ministerstwo zapowiedziało też podniesienie opłaty cukrowej.

Ograniczenie ekonomicznej dostępności napojów słodzonych związane jest z coraz większym problemem otyłości oraz wydatkowaniem większych środków na ochronę zdrowia w tym zakresie

-tłumaczył podwyżkę resort finansów.

Wskazał na dane NFZ w 2019 r., zgodnie z którymi blisko 2/3 dorosłych Polaków wykazywało nadmierną masę ciała – 74 proc. mężczyzn (w tym 28 proc. otyłych) oraz 50 proc. kobiet (w tym 21 proc. otyłych).

Według NIK w 2022 r. stwierdzono nadwagę i otyłość u 59,2 proc.- 69,2 proc. mieszkańców Polski, w zależności od województwa.

MF wyliczyło, że koszty pośrednie i bezpośrednie leczenia otyłości w Polsce w 2022 r. wyniosły łącznie ok. 36 mld złotych. Wpływy z tytułu opłaty cukrowej wynoszą obecnie ok. 1,5 mld zł rocznie - poinformowało MF.

Ministerstwo wyjaśniło, że obowiązująca wysokość opłaty cukrowej została przyjęta w 2020 r. i znacząco odbiega od aktualnych cen napojów. Według resortu finansów wysokość opłaty jest niewystarczająca, aby wpływać na zachowania konsumentów. „Jednocześnie coraz więcej napojów w ogóle nie jest obciążonych opłatą cukrową, ze względu na dodatek soku zastosowany w celu uniknięcia opłaty” - zauważyło ministerstwo w komunikacie.

Wytłumaczyło, że aktualizacja wysokości opłaty cukrowej, w tym opłaty za zawartość kofeiny lub tauryny, które występują m.in. w napojach energetycznych, przewiduje podwyższenie wysokości opłaty: stałej za zawartość cukrów w ilości do 5 g w 100 ml napoju, lub za zawartość substancji słodzącej (tzw. słodzików): z 0,50 zł do 0,70 zł; zmiennej za każdy gram cukrów powyżej 5 g w 100 ml napoju: z 0,05 zł do 0,10 zł; za zawartość kofeiny lub tauryny: z 0,10 zł do 1,00 zł; maksymalnej: z 1,20 zł do 1,80 zł - w przeliczeniu na 1 litr napoju.

MF dodało, że celem procedowanej nowelizacji ustawy o zdrowiu publicznym jest także uproszczenie systemu opłaty cukrowej m.in. poprzez przeniesienie obowiązku jej zapłaty na początek łańcucha dostaw. Projekt przewiduje również doprecyzowanie zasad obliczania i pobierania należnej opłaty.

Proponujemy przeniesienie obowiązku zapłaty opłaty z podmiotów ogólnie mówiąc prowadzących sprzedaż detaliczną na producentów, importerów i podmioty nabywające napoje wewnątrzwspólnotowo, co znacznie uprości pobór tej daniny

— powiedział PAP wiceminister Neneman.

as/PAP