Państwo bezradne wobec nielegalnej reklamy piwa. "Prawo jest martwe, skutki ponosimy wszyscy" – raport Forum Konsumentów

Nielegalna reklama piwa rozlewa się po Polsce szerokim strumieniem – bezkarnie i na oczach całego społeczeństwa. Jak wynika z najnowszego raportu Forum Konsumentów „Nabici w butelkę – państwo bezradne wobec nielegalnej reklamy piwa”, obowiązujące przepisy mające chronić konsumentów i ograniczać ekspozycję alkoholu – w szczególności wśród młodzieży – są w praktyce całkowicie nieskuteczne. A organy państwowe, mimo licznych zawiadomień, nie są w stanie egzekwować prawa.

Brak konsekwencji i umarzane postępowania

Według danych zebranych w raporcie, w 2024 roku wszczęto 32 postępowania prokuratorskie dotyczące nielegalnej promocji i reklamy alkoholu. Jednak już połowa z nich została umorzona, a żadne nie zakończyło się skierowaniem aktu oskarżenia. Policja poinformowała z kolei o zaledwie trzech postępowaniach – dwa zostały umorzone, a jedno nie zostało w ogóle wszczęte.

W tym samym czasie, jak pokazuje monitoring przeprowadzony przez Forum Konsumentów, niemal wszystkie ustawowe zakazy dotyczące formy i treści reklamy alkoholu były regularnie łamane. Chociaż instytucje takie jak UOKiK czy Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom systematycznie zgłaszają przypadki nielegalnych praktyk, postępowania i tak są umarzane.

Zgodnie z prawem reklama piwa nie może być kierowana do małoletnich, nie może łączyć spożywania alkoholu ze sprawnością fizyczną bądź kierowaniem pojazdami, nie może wywoływać skojarzeń z atrakcyjnością seksualną, relaksem lub wypoczynkiem, nauką lub pracą, czy też z sukcesem zawodowym lub życiowym

— przypomina dr Tomasz Sińczak, prezes Fundacji Forum Konsumentów.

Jak dodaje: „Wszystkie powyższe zakazy są regularnie łamane przez reklamodawców, co, mimo zaangażowania odpowiedzialnych instytucji, nie spotyka się praktycznie z żadnymi sankcjami ze strony organów ścigania”.

Martwe prawo i bezradne instytucje

Z raportu wynika, że ze złożonych w 2024 roku 32 zawiadomień o możliwości popełnienia przestępstwa związanego z nielegalną reklamą alkoholu: 11 postępowań zostało umorzonych, w 4 przypadkach odmówiono wszczęcia postępowania, a pozostałe 17 są nadal w toku, jednak żadne nie zakończyło się aktem oskarżenia – ani tym bardziej skazaniem.

Raport Forum Konsumentów nie pozostawia złudzeń – prawo mające chronić przed nielegalną reklamą piwa jest martwe, a jego nieskuteczność ma realne, negatywne skutki społeczne.

Reklama piwa jako motor inicjacji alkoholowej

Dokument „Nabici w butelkę” obnaża także niewygodną dla wielu producentów prawdę – to właśnie piwo stanowi główną bramę do wczesnej inicjacji alkoholowej i wzrostu liczby uzależnionych osób.

Autorzy raportu podkreślają, że działania instytucji takich jak UOKiK oraz Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom zasługują na uznanie – te bowiem wypełniają swoje ustawowe obowiązki. W 2024 roku KCPU skierowało 14 zawiadomień, a UOKiK – 6. Niestety, również te sprawy kończą się zazwyczaj umorzeniem.

Z danych zawartych w raporcie wynika, że z 14 zawiadomień KCPU 10 zakończyło się umorzeniem, jedno odmową wszczęcia postępowania. Z kolei z sześciu zawiadomień UOKiK: w trzech odmówiono wszczęcia postępowania, jedno umorzono.

Problemem nie jest więc jakość czy zasadność składanych zawiadomień – skoro nawet te, które pochodzą od instytucji zawodowo zajmujących się przeciwdziałaniem alkoholizmowi, nie skutkują żadnymi krokami prawnymi.

Producenci bezkarni, a konsument bez ochrony

Zdecydowana większość działań podejmowanych przez organy ścigania dotyczy nielegalnych promocji w punktach sprzedaży – sklepach czy sieciach handlowych. Tymczasem zupełnie pomijane są najbardziej widoczne formy reklamy: spoty telewizyjne czy wielkoformatowe reklamy outdoorowe – a to właśnie te kanały mają największy zasięg, również wśród nieletnich.

Jak podano w raporcie, blisko 88 proc. badanych przez Krajowy Instytut Mediów osób korzystało z linearnej telewizji w ciągu ostatnich 30 dni. Tymczasem żadna ze spraw prowadzonych w badanym okresie nie dotyczyła telewizyjnych kampanii producentów piwa.

Codzienna ekspozycja i społeczna cena bezczynności

Konsument w Polsce jest każdego dnia osaczany przez wszechobecną reklamę piwa. Zakazy są łamane nagminnie, a brak konsekwencji powoduje nie tylko erozję prawa, ale także przyczynia się do wzrostu problemów zdrowotnych i społecznych.

Raport stawia otwarte pytanie: czy państwo, a wraz z nim – my wszyscy – zostaliśmy „nabici w butelkę”?

Cały raport można przeczytać pod linkiem:

https://forumkonsumentow.org/raport-nabici-w-butelke-panstwo-bezradne-wobec-nielegalnej-reklamy-piwa,new,mg,45.html,225