26 lipca 2024 roku NBP wprowadza do obiegu banknot kolekcjonerski o nominale 20 zł „80. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego”.

80. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego stanowi okazję do wspominania zarówno heroizmu żołnierzy tego bezprecedensowego zrywu niepodległościowego, jak i ludności cywilnej miasta, która wspierała powstańców, a jednocześnie była narażona na działania wojenne toczone na ulicach stolicy.

Materiał wideo nt. banknotu można zobaczyć tutaj

Zryw niepodległościowy stolicy

Historyk Jak Żaryn podsumował istotę powstania słowami:

Warszawa walczyła przez 63 dni (od 1 sierpnia do 3 października 1944 r.). Po raz pierwszy od jesieni 1939 r. ujawniono wtedy podziemne struktury państwowe. Polska znów żyła! Powstanie Warszawskie było kulminacyjną, a jednocześnie ostatnią podjętą przez Polskie Państwo Podziemne próbą otwartej walki zbrojnej o niepodległość Polski z okupantem niemieckim, a pod względem politycznym – także z Sowietami, gdyż powstańcze zwycięstwo miało przypisać podziemnym władzom rolę gospodarza terytorium, na które wkraczała Armia Czerwona. Cele te nie zostały osiągnięte. Przegrano walkę, wydawało się też wówczas, że na zawsze przegrano niepodległość

— czytamy w folderze towarzyszącym emisji banknotu.

Liczne ofiary i niepowetowane straty

Historycy szacują, że podczas walk, nalotów, ostrzałów artyleryjskich, a także masakr przeprowadzanych przez oddziały niemieckie na ludności cywilnej zginęło od 150 do 200 tys. ofiar – żołnierzy Armii Krajowej oraz cywilnych mieszkańców miasta.

Niemcy, na skutek systematycznego wyburzania i nalotów, obrócili w gruzowisko 85 proc. przedwojennej zabudowy Warszawy, pozostałą wśród ruin ludność wypędzili z miasta, a żołnierzy osadzili w obozach. Zginął kwiat młodzieży polskiej, przyszła elita narodu.

Stale w pamięci Polaków

Polacy obchodzą co roku dzień wybuchu Powstania Warszawskiego z należnym, głębokim szacunkiem dla bohaterów zrywu. Powstańcy wykazali się bowiem niezwykłym poświęceniem i patriotyzmem, a odwagi dodawała im wiara. Zobowiązani dziedzictwem tamtych dni chcemy uczestniczyć wraz z naszymi wielkimi bohaterami i pod ich przywództwem w uroczystych obchodach rocznicowych oraz przeżywać ten niezwykły moment naszej historii i pielęgnować pamięć o nim.

Wizerunek banknotu bogaty w symbole

Na banknocie kolekcjonerskim poświęconym 80. rocznicy wybuchu powstania zaprezentowano symboliczny obraz zrywu: na przedniej stronie zwycięstwo polskich żołnierzy, którzy mimo słabego uzbrojenia i osamotnienia w walce potrafili wygrywać z Niemcami, choćby zdobywając PAST-ę.

Na odwrotnej stronie – m.in. ludność cywilną modlącą się podczas jednej z polowych mszy św., odprawianych głównie na podwórkach warszawskich kamienic.

Ilustracje na banknocie zostały opracowane na podstawie zdjęć ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego (fotografie autorstwa: Eugeniusza Lokajskiego „Broka”, Joachima Joachimczyka „Joachima”, Wacława Lotha „Kupca”, Sylwestra Brauna „Krisa”).

Banknot z ciekawymi zabezpieczeniami

Poza tradycyjnymi zabezpieczeniami, takimi jak: mikrodruki, gilosze, druk techniką stalorytniczą czy znak wodny, który prezentuje symbol Polski Walczącej i datę 1944, warto wspomnieć o kilku szczególnych rodzajach zabezpieczeń, jakie zastosowano na banknocie kolekcjonerskim „80. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego”:

Po raz pierwszy na polskim banknocie użyta została szeroko okienkowa nitka zabezpieczająca wykonana w technologii soczewkowej – znajduje się ona w prawej części przedniej strony banknotu. Zmieniając kąt patrzenia na banknot, możemy zaobserwować dynamiczną zmianę kolorów poszczególnych elementów graficznych umieszczonych na nitce – symbolu Polski Walczącej oraz daty „1944”.

Po prawej stronie w dolnym rogu przedniej strony banknotu widoczny jest nominał „20 zł”, który wykonany jest farbą zmienną optycznie w kolorze zielono-niebieskim. W to zabezpieczenie wkomponowany został geometryczny wizerunek cegieł.

Kolejnym wartym wyróżnienia jest również zabezpieczenie recto-verso. W górnej części banknotu widoczna jest niewielka litera „W”, która jest częściowo nadrukowana na zarówno na przedniej, jak i na odwrotnej stronie banknotu. Podczas obserwacji banknotu w świetle przechodzącym pojawia się pełen, kompletny wizerunek litery „W”.

Na przedniej stronie banknotu umieszczono wizerunek flagi Polski, widocznej również w świetle UV w kolorach białym i czerwonym.

Na stronie odwrotnej banknotu, po jego prawej stronie znajduje się element graficzny w formie bloku cegieł wydrukowanego dwoma rodzajami farb specjalnych: farbą irydyscentną – w przypadku tego typu nadruku mieniący się element widoczny jest tylko pod pewnym kątem w kolorze złotym oraz farbą zmienną optycznie – gdzie możemy zaobserwować płynną zmianę koloru ceglanych elementów z koloru zielonego do niebieskiego.

Szczegółowe informacje o banknocie kolekcjonerskim „80. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego”

Nominał: 20 zł

Wymiary: 150 mm × 77 mm

Nakład: do 80 000 szt.

Projektant: Justyna Kopecka

Emitent: NBP

Producent: Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych S.A. na zlecenie NBP

Banknoty i monety kolekcjonerskie emitowane przez NBP

Banknoty i monety kolekcjonerskie NBP nawiązują do ważnych wydarzeń, upamiętniają ważne historyczne rocznice i postaci oraz stanowią okazję do rozwijania zainteresowań polską kulturą, nauką i tradycją.

Monety kolekcjonerskie wykonywane są ze złota i srebra i często uatrakcyjniane poprzez dodanie elementów wykonanych z innych materiałów, np. bursztynu, krzemienia pasiastego czy szkła lub technik dodatkowych np. nadruków wykonanych w technice tampondruku, druku UV, selektywnego złocenia czy matowienia laserowego.

Banknoty kolekcjonerskie, w związku z ich szczególnym charakterem, różnią się od banknotów powszechnego obiegu m.in. bogatszą symboliką wizerunków postaci i wydarzeń, kompozycją i szczegółami ikonografii, specyfikacją techniczną – dotyczącą zastosowanych zabezpieczeń przed fałszowaniem, kolorystyką, wymiarami czy zastosowanymi technikami druku.

Zakup wartości kolekcjonerskich NBP – stacjonarnie lub online

Banknoty i monety kolekcjonerskie NBP może nabyć każdy, kto chciałby wzbogacić swoją kolekcję lub dopiero ją stworzyć. To także oryginalny pomysł na prezent.

Zakupu emitowanych przez Narodowy Bank Polski wartości kolekcjonerskich można dokonać w sklepie internetowym kolekcjoner.nbp.pl lub w jednym z 16 Oddziałów Okręgowych NBP, które zlokalizowane są w każdym mieście wojewódzkim.

Szczegółowe informacje o zaplanowanych emisjach monet i banknotów kolekcjonerskich na 2024 rok, datach i nominałach są dostępne na stronie Narodowego Banku Polskiego w Planie emisji wartości kolekcjonerskich i monet okolicznościowych na 2024 r.