Zielone jak dworce. Proekologiczne rozwiązania wdrażane przez PKP S.A. na dworcach kolejowych podczas prowadzonych inwestycji

Panele fotowoltaiczne, pompy ciepła, systemy wykorzystujące odzysk wody deszczowej i jej retencję, ogrody deszczowe oraz budki dla ptaków – to tylko część proekologicznych rozwiązań wdrażanych przez PKP S.A. na dworcach kolejowych podczas prowadzonych inwestycji.

Ekologia, poza poprawą komfortu podróżnych, zwiększeniem dostępności dworców dla osób z niepełnosprawnościami oraz poziomu bezpieczeństwa, jest jednym z priorytetów prowadzonych programów inwestycyjnych. Choć rozwiązania przyjazne środowisku są obecne na dworcach od przeszło dziesięciu lat, to tak naprawdę przełomem jest realizowany obecnie Program Inwestycji Dworcowych na lata 2016-2023, ponieważ dopiero w nim są one wdrażane na tak szeroką skalę.

Zielona energia dla dworców

Najczęściej są to panele fotowoltaiczne służące do pozyskiwania „zielonej energii”. Instalowane są one przede wszystkim na dworcach budowanych od podstaw, gdyż w przypadku obiektów zabytkowych nie zawsze jest na to zgoda konserwatora zabytków. Do końca 2022 roku panele fotowoltaiczne zamontowano na 34 dworcach kolejowych należących do PKP S.A. Produkcję energii z aktualnie oddanych do eksploatacji paneli szacuje się na 230 MWh rocznie. Pozwoli to ograniczyć roczną emisję CO2 do atmosfery o około 162,8 ton, tlenku siarki o 116,2 kg, tlenku azotu o 116,2 kg, tlenku węgla o 54,5 kg oraz pyłu całkowitego o 5,1 kg! Szacuje się, że w kolejnych latach moc instalacji fotowoltaicznych na dworcach będzie rosła wraz z finalizacją kolejnych inwestycji. Największą instalacją będzie ta zlokalizowana na dachu budowanego obecnie dworca Olsztyn Główny. Jej moc będzie wynosić około 111 kWp, a produkcję „zielonej energii” szacuje się na około 100 MWh rocznie! To bardzo dużo zważywszy, że obecnie „najmocniejsza” fotowoltaika, znajdująca się na dworcu w Białymstoku jest w stanie wytworzyć rocznie nieco ponad 21 MWh „zielonej energii”.

Ekologia – ważna sprawa

Wdrażane podczas prowadzonych inwestycji rozwiązania proekologiczne nie ograniczają się tylko do paneli fotowoltaicznych. Zmiany są o wiele głębsze, gdyż prawie na wszystkich obiektach ujętych w programie montowane są systemy inteligentnego zarządza budynkiem (BMS). Jednym z ich zadań jest optymalizacja zużycia wody oraz energii elektrycznej i cieplnej. W budynkach historycznych postawiono również na redukcję strat ciepła poprzez m. in. ich ocieplenie od wewnątrz, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej czy montaż kurtyn powietrznych przy często używanych wejściach do budynku, takich jak hole czy poczekalnie. Do ogrzewania dworców coraz częściej używane są pompy ciepła. Z innych rozwiązań warto wspomnieć o centralach wentylacyjnych z odzyskiem ciepła. Ciekawostką jest zastosowanie w mniejszych Innowacyjnych Dworcach Systemowych (dworce w Gorzkowicach, Wilkoszewicach, Wasilkowie), w których występuje otwarta poczekalnia, ogrzewania niskoemisyjnego zrealizowanego z pomocą promienników.

Są to urządzenia przetwarzające prąd elektryczny na promieniowanie podczerwone, które zwiększa komfort cieplny pasażerów oczekujących na przyjazd pociągu w miesiącach jesiennych i zimowych. We wszystkich inwestycjach ujętych w programie instalowane jest również energooszczędne oświetlenie wraz z automatyką sterującą, co ogranicza zużycie energii elektrycznej. Na tym ekologiczne rozwiązania się nie kończą. W wielu obiektach do celów użytkowych wykorzystywana jest woda deszczowa. Po przefiltrowaniu jest ona używana do spłukiwana toalet. Tego rodzaju system wdrożono m.in. na zabytkowym dworcu w Skarżysku-Kamiennej, ale również na nowoczesnym, wybudowanym w formule indywidulanego Innowacyjnego Dworca Systemowego obiekcie w Nidzicy.

Ogrody na dachu i… domki dla ptaków

Przy okazji modernizacji niektórych dworców są stosowane rozwiązania niestandardowe. Dobrym przykładem jest tutaj Gdańsk Wrzeszcz Na jego dachu zaprojektowano prawie 400 m kw. zieleni, stanowiącej powierzchnię bioaktywną, wykonaną z gotowych mat wegetacyjnych, składających się z mchów, rozchodników i ziół. Rośliny te są mało wymagające w uprawie oraz odporne na susze. Inną ciekawostką na dworcach, wdrożoną podczas niektórych inwestycji, jest montaż na budynkach budek lęgowych dla ptaków. Spotkamy je m. in. w Tczewie czy w Skarżysku-Kamiennej. Nowatorskim rozwiązaniem, pokazującym jak istotne dla Polskich Kolei Państwowych są trendy przyjazne środowisku, będzie umieszczenie na elewacji dworca w Raciborzu tzw. „zielonej ściany”. Powstanie ona na południowej elewacji budynku w ramach jego przebudowy (prace budowlane na dworcu ruszyły latem bieżącego roku) i zajmie powierzchnię 60 m kw. Ma na niej rosnąć prawie pięćset roślin siedmiu gatunków, w tym m.in. trzmielina, barwinek pospolity czy turzyca! Z ciekawostek warto wspomnieć o dworcu w Kielcach. W projekcie przebudowy dworca do wytłumienia kącika zabaw dla dzieci zostanie wykorzystana naturalna „zielona ściana” wykonana z chrobotka reniferowego, który posiada właściwości akustyczne.

Jak nietrudno zauważyć ilość wdrażanych rozwiązań proekologicznych na dworcach kolejowych w ramach prowadzonych przez Polskie Koleje Państwowe S.A. inwestycji jest naprawdę duża. Jest to zgodne ze strategią spółki i ogólnoświatowymi trendami w architekturze. W najbliższych latach „zielonych dworców” będzie przybywać, zwłaszcza, że spółka po zakończeniu obecnego Programu Inwestycji Dworcowych planuje jego kontynuację.