Stanisław Sojczyński „Warszyc” zostanie upamiętniony przez Narodowy Bank Polski na srebrnej monecie kolekcjonerskiej o nominale 10 zł. Moneta kolekcjonerska zostanie wprowadzona do obiegu 18 lipca 2023 r.

Moneta kolekcjonerska z wizerunkiem Stanisława Sojczyńskiego „Warszyca” jest kolejną z serii „Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni”. Tworzą ją srebrne monety z wizerunkiem bohaterów, którzy – zgodnie z inskrypcją umieszczoną na monetach – „Zachowali się jak trzeba”. Narodowy Bank Polski od 2017 roku przypomina sylwetki Żołnierzy Wyklętych, którzy polegli, walcząc w polskim powojennym podziemiu niepodległościowym, antysowieckim i antykomunistycznym. Do tej pory kolekcjonerzy i numizmatycy mogli powiększyć swoją kolekcję o monety przedstawiające m.in. Kazimierza Kamieńskiego ps. „Huzar”, Zdzisława Brońskiego ps. „Uskok”, czy Antoniego Żubryda ps. „Zuch”.

Nowa moneta z serii

Najnowsza moneta kolekcjonerska z serii „Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni” upamiętni Stanisława Sojczyńskiego ps. „Warszyc”, który w czasie II wojny światowej pełnił funkcję oficera Służby Zwycięstwu Polski, Związku Walki Zbrojnej oraz Armii Krajowej. Bohater zasłynął akcją ataku w nocy z 7 na 8 sierpnia 1943 r. na niemieckie więzienie w Radomsku.

Na rewersie monety znajdują się wizerunki: Stanisława Sojczyńskiego „Warszyca”, Orderu Wojennego Virtuti Militari, wstęgi o barwach Rzeczypospolitej Polskiej z symbolem Polski Walczącej, napis: „Zachowali się jak trzeba” oraz daty urodzin i śmierci „Warszyca”: 1910‑1947. Na awersie srebrnej monety przedstawiono rozerwane kraty więzienne.

Brawurowe uwolnienie więźniów

Stanisław Sojczyński „Warszyc”, urodzony w 1910 r. w Rzejowicach, przed wojną pracował jako nauczyciel języka polskiego. W czasie II wojny służył ojczyźnie. Jego akcja ataku na niemieckie więzienie w Radomsku przyniosła wolność około 50 osobom. Żołnierze „Warszyca” uwolnili wówczas ponad 40 Polaków i 11 Żydów, wycofując się bez strat.

Za odwagę ówczesny porucznik „Wojnar” został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. W częstochowskim Inspektoracie AK sprawnie dowodził zorganizowanym przez siebie oddziałem partyzanckim. Brał udział w akcji „Burza”, stojąc na czele I batalionu 27. pułku piechoty AK

— pisze historyk Tadeusz Płużański w folderze poświęconym emisji monety.

Ochrona brytyjskiej misji wojskowej

Stanisław Sojczyński w grudniu 1944 r. brał udział w ochronie brytyjskiej misji wojskowej „Freston” na terenie okupowanej Polski, której celem było zebranie informacji dla rządu Wielkiej Brytanii. Miały one obejmować przede wszystkim polskie podziemie oraz stosunek Armii Czerwonej do polskiego podziemia. W obronie tej misji stoczony został z Niemcami bój w okolicach Katarzynowa (1 stycznia 1945 r.). Wówczas Sojczyński został awansowany na stopień kapitana.

Jak przypomina historyk Tadeusz Płużański, Stanisław Sojczyński „Warszyc” nie poddał się sowieckim okupantom.

3 maja 1945 r. odtworzył organizację. Jej zadaniem była przede wszystkim obrona Polaków przed terrorem i likwidacja kolaborantów

— pisze historyk.

Powtórka akcji wyzwoleńczej

Sojczyński przyjął pseudonim „Warszyc”, a jego wojsko działało pod nazwą Konspiracyjne Wojsko Polskie o kryptonimie „Lasy” i „Bory”. Wojsko to działało głównie na terenach regionów łódzkiego i kieleckiego, ale także w śląskim i poznańskim. Łącznie liczyło ok. 4 tys. żołnierzy.

W nocy z 19 na 20 kwietnia 1946 r. Sojczyński powtórzył akcję z czasów okupacji niemieckiej. Około 170 partyzantów dowodzonych przez Jana Rogulkę ps. „Grot” zaatakowało Radomsko. Z miejscowego więzienia Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego uwolniono 57 aresztowanych. Nie udało się odnaleźć wszystkich przeznaczonych do likwidacji członków Polskiej Partii Robotniczej, na których dowództwo KWP wydało wyroki śmierci. Podczas odwrotu partyzanci rozbili trzykrotnie liczniejszy oddział Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Wtedy komuniści poprzysięgli zemstę

— przypomina historyk Tadeusz Płużański.

Wyrok i śmierć

Stanisława Sojczyńskiego „Warszyca” aresztowano 27 czerwca 1946 r. w następstwie donosu byłego członka organizacji, który podjął współpracę z bezpieką. Proces „Warszyca” i innych członków KWP odbył się w dniach 9-17 grudnia 1946 r. przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Łodzi. Jak podkreśla Tadeusz Płużański, proces był jednak wyłącznie formalizacją wyroku, o którym zdecydowano w partyjno-ubeckich gabinetach.

Stanisław Sojczyński „Warszyc” został zamordowany 19 lutego 1947 r. w Łodzi na trzy dni przed ogłoszeniem amnestii. Do dziś nie jest znane jego miejsce pochówku.

Banknoty i monety kolekcjonerskie NBP

Banknoty i monety kolekcjonerskie NBP są emitowane z myślą o upamiętnianiu ważnych wydarzeń, wspominaniu bohaterów, wybitnych postaci i autorytetów. Emisja wartości kolekcjonerskich stanowi także okazję do rozwijania zainteresowań polską kulturą, nauką i tradycją.

Monety kolekcjonerskie są wykonywane ze złota i srebra, mogą być dodatkowo uatrakcyjnione poprzez dodanie elementów ozdobnych, wykonanych np. z bursztynu, szkła, krzemienia pasiastego czy ceramiki lub też technik dodatkowych – nadruku w technice tampondruku, druku UV, selektywnego złocenia czy matowienia laserowego.

Narodowy Bank Polski zaprasza kolekcjonerów i numizmatyków do szesnastu Oddziałów Okręgowych NBP zlokalizowanych w miastach wojewódzkich oraz do sklepu internetowego NBP: kolekcjoner.nbp.pl.

Plany emisyjne NBP

W drugiej połowie 2023 r. numizmatycy i kolekcjonerzy będą mogli wzbogacić swoje zbiory m.in. monetami kolekcjonerskimi upamiętniającymi ważne dla Polski historyczne wydarzenia: „Odsiecz wiedeńska”, „30. rocznica wycofania wojsk sowieckich z Polski” czy „250. rocznica powołania Komisji Edukacji Narodowej”.

Szczegółowe informacje o zaplanowanych emisjach monet i banknotów kolekcjonerskich na 2023 rok, datach i nominałach znajdują się są na stronie Narodowego Banku Polskiego w Planie emisji wartości kolekcjonerskich i monet okolicznościowych na 2023 r.

Szczegółowe informacje o nowej monecie kolekcjonerskiej NBP

„Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni” – Stanisław Sojczyński „Warszyc”

nominał: 10 zł

metal: Ag 925/1000

stempel: lustrzany, tampondruk

średnica: 32,00 mm

masa: 14,14 g

brzeg (bok): gładki

nakład: do 10 000 szt.

Projektant: Dobrochna Surajewska

Emitent: NBP

Na zlecenie NBP monety wyprodukowała Mennica Polska S.A.