PANA - instytucja poprawiająca rzetelność audytu w Polsce

Niewiele osób ma świadomość, jakie konsekwencje dla firm i ich interesariuszy mogą wynikać z nieprawidłowości w raportach audytorskich. Według szacunków Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego w 70 proc. akt badania stwierdza się różnego rodzaju nieprawidłowości – co może prowadzić do poważnych konsekwencji.

Bez audytu firmy mogłyby łatwiej manipulować swoimi wynikami finansowymi i przedstawiać nieprawdziwy obraz własnej sytuacji, co doprowadziłoby do wpro­wadzania w błąd innych, nieuczciwej konkurencji rynkowej i podejmowania nieprawidłowych decyzji biznesowych, pro­wadzących prostą drogą do zwiększenia liczby niespłacanych długów, bankructw, a w konsekwencji utraty miejsc pracy i dorobku życia przez wielu oszczędzających i inwestujących. Audyt to również pierwsza linia obrony przed oszustwami podatkowymi. Błędy nie zawsze są zamierzone, ale ewentu­alne skutki są często odczuwalne w całej gospodarce kraju i kieszeniach wielu osób. Dlatego konieczność sporządzania rzetelnych i wiarygodnych sprawozdań finansowych przed­siębiorstw jest niepodważalna, a kontrola działań audytorów uzasadniona. I taki m.in. cel ma powołana trzy lata temu Polska Agencja Nadzoru Audytowego.

Przypomnijmy konsekwencje niektórych zaniedbań audy­torów sprawdzających sprawozdania finansowe międzynaro­dowych spółek w ostatnich 20 latach. Wielki krach firmy ener­getycznej Enron w 2001 r. wywołany przez oszustwa księgowe i brak należytego nadzoru ze strony audytorów spowodował, że wiele osób straciło pracę i oszczędności swojego życia. Krach ten wpłynął na funkcjonowanie rynku kapitałowego, wycofu­jąc z giełdy inwestorów, zmniejszając liczbę inwestycji i powo­dując silne wyhamowanie wzrostu gospodarczego. Nie trzeba było długo czekać, a na horyzoncie pojawił się kolejny krach audytowy. W 2002 r. ujawniono, że firma telekomunikacyjna WorldCom fałszowała swoje rachunki. zostało pracowników na całym świecie. Wiele osób straciło oszczędności i środki na emeryturę, ponieważ posiadało akcje lub obligacje WorldCom. To niestety tylko czubek góry lodowej. Skandale finansowe nie ominęły później takich firm, jak np. Samsung, Wells Fargo, Thomas Cook, Carillion, Ted Baker, Steinhoff, Wirecard.

WERYFIKACJA

Żeby zapobiegać i ograniczyć ryzyko podobnych wydarzeń w Polsce została powołana Polska Agencja Nadzoru Audy­towego (PANA), będąca publiczną i niezależną instytucją, której głównym celem jest nadzorowanie rynku audytor­skiego, monitorowanie jakości usług świadczonych przez firmy audytorskie i ocena działań audytorów.

Polska Agencja Nadzoru Audytowego jest instytucją nie­zbędną do realizacji ustawowych wymagań. Już sam audyt jest bardzo ważnym procesem pozwalającym na znalezienie uchybień, kontrola nad prawidłowością audytu sprawia, że jego jakość jest bardzo wysoka. Firmy bez audytu mogłoby prowadzić swoją działalność w sprzeczności z przepisami prawa, nierzadko uszczuplając budżet państwa, a także gene­rując wysokie ryzyko dla społeczeństwa. Wydawać by się mo­gło, że prawidłowa sprawozdawczość banków to nie problem zwykłych ludzi, jednakże mieliśmy okazję się przekonać de­kadę temu – podczas kryzysu finansowego w USA i potem na całym świecie, jak błędne badanie audytowe może wpływać na sytuację gospodarczą wielu krajów. Krach w USA wpłynął na życie ludności na całym świecie, wpływając m.in. na rynek nieruchomości, dostępność kredytów czy kursy walut.

BIEGLI REWIDENCI

W Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego obecnie pracuje po­nad 100 osób. Są to przede wszystkim biegli rewidenci i praw­nicy. Przeprowadzają kontrolę w firmach audytorskich, któ­rych w Polsce jest blisko 1300, a samych czynnych biegłych rewidentów – mniej niż 3 tys. Pracownicy Agencji posiadają profesjonalną wiedzę i doświadczenie, mają narzędzia w postaci sprawdzonej metodologii i międzynarodowych standardów.

Naszym zadaniem jest przede wszystkim przeprowadza­nie kontroli w firmach audytorskich, m.in. sprawdzanie, czy są one dobrze zorganizowane, to jest czy tzw. system kon­troli jakości jest dobrze ułożony pod względem procedur czy przestrzegania niezależności biegłego rewidenta

— wy­jaśnia prezes Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego, Marcin Obroniecki.

Sprawdzamy też, czy firma akceptuje tylko te zlecenia, które powinna akceptować z punktu widzenia tzw. niezależności, oraz bierzemy na warsztat dokumentację kilku badań sprawozdań finansowych, w których uznajemy, że mogą być największe ryzyka, czyli robimy tzw. analizę ry­zyka. Jeśli jest jakaś firma, która badała banki, albo instytucje finansowe, to bierzemy kilka przykładowych dokumentacji, by sprawdzić, jak ona przeprowadzała takie badanie.

PANA nadzoruje zatem pracę biegłych, którzy też popeł­niają błędy wynikające z zaniedbań bądź – co gorsza – celo­wych działań. O ile nieprawidłowości w małych spółkach nie oddziałują w większej skali, to błędy w badaniach sprawozdań banków czy instytucji finansowych mogą wpływać na go­spodarkę całego kraju oraz wielu inwestorów i deponentów.

EDUKACJA

PANA na swojej stronie internetowej zamieszcza materiały edukacyjne dla biegłych rewidentów, by potrafili odnaleźć się w zmieniających się warunkach gospodarczych. Jest to o tyle istotne, iż chętnych do pracy w zawodzie biegłego rewidenta jest coraz mniej.

Występuje trend spadkowy od wielu lat. To jest zawód bardzo regu­lowany i skomplikowany, do którego dochodzi się po wielu latach nauki i praktyk

– słyszymy w Agencji.

Biegli rewidenci w przyszłości będą również związani ze sprawo­zdawczością niefinansową, czyli ESG.

PANA prowadzi spotkania edukacyjne dla studentów i absolwentów kierunków ekonomicznych, którzy chcą roz­począć karierę w dziedzinie audytu. Agencja promuje też rozwój zawodowy swoich pracowników i zachęca do ciągłego doskonalenia umiejętności.

NAJWAŻNIEJSZE CELE NA 2023 R.

Prowadzimy intensywną i aktywną współpracę między­narodową, jesteśmy aktywni na poziomie Unii Europejskiej. Zbudowaliśmy duży zespół kontrolerski, porównywalny z in­nymi krajami w Unii. Mamy ponad 40 kontrolerów i eksper­tów, a są państwa, w których liczba kontrolerów nie przekra­cza 10 osób. Nasi kontrolerzy mają bardzo dobry warsztat. Od samego początku zasada jest taka, że zatrudniamy tylko najlepszych i tych, którzy w swoim zawodowym życiu zacho­wywali się w sposób etyczny – słyszymy w PANA.

Kluczowym celem wskazywanym przez prezesa Marcina Obronieckiego jest dążenie do szerszej edukacji, by komunikować się nie tylko z rynkiem biegłym rewidentów, lecz także prowadzić kampanie społeczne informujące o najistotniej­szych wyzwaniach. Najważniejszy jest inwestor, każdy Polak, który jest odbiorcą usług i produktów firm.

Ktokolwiek posiada informacje na temat nieprawidłowych działań biegłych rewidentów może się do nas zgłosić i być pewnym, że jego dane będą zachowane w tajemnicy na mocy prawa. W ub.r. otrzymaliśmy ok. 80 takich zawiadomień

– informuje prezes Obroniecki.