Uznanie dla działań polskiego banku centralnego, których celem było minimalizowanie negatywnych skutków ekonomicznych dla społeczeństwa i gospodarki wywołanych wybuchem pandemii COVID-19, wyraziły największe światowe instytucje finansowe.

Wybuch światowej pandemii w ubiegłym roku stał się bezprecedensowym wyzwaniem dla polityki gospodarczej. Szybkie podjęcie adekwatnych działań było kluczowe dla ograniczenia kosztów ponoszonych przez gospodarstwa domowe i firmy w następstwie pandemicznego szoku.

Narodowy Bank Polski stawił czoła tym wyzwaniom właściwie diagnozując sytuację i ryzyka z nią związane. Mimo braku danych NBP podjął szybkie, zdecydowane i szeroko zakrojone działania nakierowane na złagodzenie warunków finansowych w gospodarce. Działania NBP istotnie przyczyniły się do poprawy perspektyw polskiej gospodarki, już w bieżącym roku możemy oczekiwać silnego ożywienia, a wyniki gospodarcze i ekonomiczne w 2021 r. powinny być znacznie lepsze niż te osiągnięte w 2020 r.

Strategia działania sprawdziła się

NBP był pierwszym z banków regionu Europy Środkowo-Wschodniej, który zasygnalizował cięcia stóp procentowych. Niezwłocznie podjął także dodatkowe kroki zapewniające niezakłócenie funkcjonowanie sektora bankowego i obniżające koszt obsługi i pozyskiwania finasowania dla wszystkich sektorów gospodarki. Działania NBP objęły trzykrotne obniżenie stóp procentowych, uruchomienie skupu obligacji skarbowych oraz obligacji gwarantowanych przez Skarb Państwa na rynku wtórnym, obniżenie stopy rezerwy obowiązkowej z 3,5% do 0,5% oraz zaoferowanie kredytu wekslowego zapewniającego możliwość refinansowania kredytów dla przedsiębiorstw.

Bank Światowy – styczeń 2021:

Reakcja Narodowego Banku Polskiego była szybka, stanowcza i skuteczna w ograniczaniu szkód gospodarczych wywołanych pandemią, w perspektywie krótkoterminowej niezwykle istotne jest zapewnienie odpowiedniej płynności w gospodarce.

Asli Demirgüç-Kunt, główny ekonomista Banku Światowego na Region Europy i Azji Centralnej

Wysoka elastyczność w warunkach niepewności

Reakcja NBP była dostosowana do warunków podwyższonej niepewności: uruchomiony program skupu aktywów został zaprojektowany w taki sposób, by zapewniać bankowi centralnemu znaczną elastyczność i możliwość reakcji na zmieniające się uwarunkowania. Gdy okazało się to potrzebne, NBP nie zawahał się także podjąć interwencji na rynku walutowym w celu wzmocnienia oddziaływania poluzowania polityki pieniężnej na gospodarkę.

NBP podjął też odpowiednie inicjatywy w zakresie działań makroostrożnościowych i regulacyjnych, dzięki którym zniesiono m.in. bufor ryzyka systemowego. Pozwoliło to na uwolnienie znacznych buforów kapitałowych i umożliwiło absorpcję strat banków wynikających z kryzysu.

Międzynarodowy Fundusz Walutowy – luty 2021:

Narodowy Bank Polski podjął słuszne decyzje. W ocenie Międzynarodowego Funduszu Walutowego szybka i właściwa polityka luzowania pieniężnego prowadzona przez Narodowy Bank Polski pomogła zmniejszyć negatywny wpływ pandemii na gospodarkę i sektor bankowy.

Rada Wykonawcza Międzynarodowego Funduszu Walutowego, coroczny raport z przeglądu gospodarki Polski

Spektakularne efekty nie były kwestią przypadku

Początek 2020 r. przyniósł wzrost wskaźnika cen towarów i usług, który istotnie przekraczał górne pasmo odchyleń od celu NBP, jednak już w kolejnych miesiącach wskaźnik inflacji obniżył się i był zgodny z celem inflacyjnym NBP. Ostatecznie średnioroczna inflacja wyniosła 3,4 proc., co jest zgodne z celem ustalonym przez polski bank centralny (2,5 proc., +/- 1 pkt. proc.).

Wskaźnik bezrobocia w Polsce był na koniec 2020 r. jednym z najniższych w Europie. W grudniu Polska była jednym z dziewięciu krajów Europy, w których bezrobocie obniżyło się a nie wzrosło. W styczniu 2021 r. wskaźnik bezrobocia był najniższy w całej UE. Produkcja przemysłowa w 2020 r. pozytywnie zaskoczyła. Ze wzrostem produkcji o 6,1 proc. rok do roku Polska osiągnęła drugi najlepszy wynik wśród krajów UE.

W pandemicznym 2020 r. dobrze sobie poradził eksport. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) nadwyżka w obrotach towarowych handlu zagranicznego po 2020 r. wyniosła 12 mld euro.

Pandemia koronawirusa i związane z nią ograniczenia doprowadziły do spadku PKB w Polsce. Był on jednak o około połowę płytszy niż wskazywały szacunki formułowane wiosną 2020 r. To relatywnie dobry wynik porównując wskaźnik PKB chociażby ze strefą euro. Gospodarka wsparta „tarczami antykryzysowymi” dostosowała się do ograniczeń i w części pozostała odporna na szok gospodarczy.

NBP zawsze w gotowości

Utrzymanie buforów w przestrzeni decyzyjnej i zadbanie o dobrą kondycję całego systemu finansowego są podstawowymi elementami strategii przygotowania się na to, co niespodziewane. Kompleksowa odpowiedź w zakresie polityki gospodarczej rządu w Polsce przy pomocy „tarcz” antykryzysowych wspieranych przez proaktywne działania NBP była możliwa m.in. dzięki mocnemu ratingowi kredytowemu państwa.

Warto podkreślić, że polski bank centralny był w stanie zapewnić wsparcie poprzez akomodacyjną politykę pieniężną i luzowanie makroostrożnościowe dzięki wiarygodności, którą zbudował przez lata oraz rozłożonym w czasie działaniom wspierającym zdrowy system finansowy i silne struktury regulacyjne i nadzorcze.

Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju – marzec 2021:

Szybka i zdecydowana polityka luzowania pieniężnego prowadzona przez Narodowy Bank Polski, jak również program skupu aktywów, pomogły zmniejszyć negatywne skutki pandemii na polską gospodarkę. Świadczy to o tym, że polski bank centralny dobrze wykorzystał doświadczenia innych banków centralnych z okresu globalnego kryzysu finansowego. Działania Narodowego Banku Polskiego zostały bardzo pozytywnie ocenione przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy w czasie ostatniej konsultacji, która miała miejsce w lutym br.

Prof. Beata Javorcik, główny ekonomista EBOR

Dobre wyniki efektem pracy zespołowej i mądrego zarządzania

Działania prowadzone pod kierownictwem profesora Adama Glapińskiego pozwoliły uchronić polską gospodarkę przed głęboką recesją i wysokim bezrobociem.

Reakcja NBP na kryzys pandemiczny była nie tylko szybka i zdecydowana, ale co najważniejsze – skuteczna. Przyczyniła się do wyraźnego obniżenia oprocentowania kredytów, generując istotne oszczędności dla zadłużonych gospodarstw domowych i przedsiębiorstw, wspierając w ten sposób ich sytuację finansową w tym trudnym okresie. Działania banku centralnego zapewniły także stabilną sytuację na rynku obligacji skarbowych, umożliwiając realizację działań antykryzysowych rządu bez nadmiernego wzrostu ich kosztów dla podatnika.

NBP miał bardzo istotny wkład w złagodzenie gospodarczych skutków pandemii. Mimo zaostrzonego reżimu sanitarnego i wprowadzanych okresowo ograniczeń działalności wybranych sektorów gospodarki udało się uniknąć istotnego pogorszenia sytuacji finansowej sektora przedsiębiorstw. Większość Polaków uniknęła bezrobocia, które dotknęło wielu obywateli w Europie – stopa bezrobocia w Polsce jest obecnie najniższa w całej Unii Europejskiej. W sumie, polska gospodarka przeszła przez kryzys pandemiczny znacznie łagodniej niż wiele innych gospodarek: spadek realnego PKB w 2020 r. wyniósł 2,7% wobec średniego spadku o 6,2% w Unii Europejskiej.

Międzynarodowy Fundusz Walutowy – marzec 2021:

Reakcja Narodowego Banku Polskiego na wyzwania pandemii była nie tylko szybka i stanowcza, ale również wniosła innowacyjne elementy do dotychczasowych ram strategicznych. Polska jest dobrze przygotowana do silnego ożywienia. Rok 2021 powinien być znacznie lepszy niż 2020.

Alfredo Cuevas, ekonomista MFW odpowiedzialny za ostatni przegląd sytuacji gospodarczej Polski

Uznanie dla działań banku wyraziły największe światowe instytucje finansowe, takie jak Bank Światowy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy czy Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, a profesor Adam Glapiński został laureatem nagrody specjalnej Osobowość Rynku Finansowego, przyznanej przez redakcję Gazety Giełdy i Inwestorów „Parkiet”. W kwietniu 2021 r. doceniając zasługi profesora Glapińskiego, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda stwierdził, że szef banku centralnego powinien kontynuować swoją misję przez kolejną kadencję.

Narodowy Bank Polski liderem w Europie

Słuszność decyzji podejmowanych przez NBP w trudnym czasie pandemii COVID-19 potwierdza także nagroda przyznana przez międzynarodowy magazyn Capital Finance International (CFI.co). Narodowy Bank Polski pod przewodnictwem profesora Adama Glapińskiego został uznany przez CFI.co „Najlepiej zarządzanym bankiem centralnym w Europie 2021 r.”. Za duże osiągnięcie kapituła uznała wypracowany przez NBP zysk w wysokości 2,5 miliarda dolarów — z czego 95 procent zasili budżet państwa. Na uznanie zasługuje również gromadzenie znaczących zapasów złota kupowanego z olbrzymim wyczuciem rynku – napisano w uzasadnieniu przyznania nagrody.

Międzynarodowy magazyn CFI.co – kwiecień 2021

Uzasadnienie decyzji przyznania nagrody „The Best Central Bank Governance Europe 2021”:

Pod kierownictwem prof. Adama Glapińskiego NBP błyskawicznie zareagował na pojawienie się pandemii, co pozwoliło uchronić polską gospodarkę przed spełnieniem się najgorszego scenariusza głębokiej recesji i wysokiego bezrobocia. Narodowy Bank Polski, a przez to i Polska, jest liderem w zakresie walki z gospodarczymi skutkami pandemii.

Capital Finance International

Dziękując w imieniu pracowników Narodowego Banku Polskiego za przyznaną przez CFI.co nagrodę, profesor Adam Glapiński powiedział, że 

Narodowy Bank Polski bardzo szybko i stanowczo zareagował na ryzyka związane z pandemią, ograniczając jej negatywne skutki ekonomiczne zarówno dla społeczeństwa jak i gospodarki. Stało się tak między innymi dlatego, iż nieustannie przygotowujemy się na przeróżne okoliczności, nie tylko te płynące bezpośrednio ze zdarzeń gospodarczych. Analizujemy doświadczenia innych banków centralnych i wyciągamy z nich wnioski. Umiemy reagować elastycznie i bardzo szybko, tzn. wyprzedzająco, także wtedy, gdy nasze oceny nie są jeszcze potwierdzone przez dane, które zawsze napływają z opóźnieniem.