Można, walcząc z pandemią, szybko ożywić gospodarkę. Polacy mogliby wrócić do normalnej aktywności gospodarczej

Emil Verner, ekonomista z amerykańskiego MIT, jest zdania, że w czasach obecnej Covid-19 winniśmy więcej uwagi poświęcać analizie ekonomicznych i społecznych skutków ostatniemu wielkiemu kataklizmowi tego rodzaju, czyli pandemii hiszpanki, która dziesiątkowała ludność świata w ostatnim roku I wojny światowej i w latach następnych.

Jego zdaniem takie badania pozwoliłyby nam łatwiej zrozumieć, że pojawiająca się nieraz w debacie publicznej teza, iż być może lekarstwo jest gorsze od choroby, jest całkowicie błędna. Chodzi o opinie wypowiadane najczęściej przez ludzi, u których siła argumentu nie koresponduje z siłą wiedzy, że, być może, wprowadzone restrykcje, kwarantanny, ograniczenia są zbyt daleko idące. W efekcie spowalniają one rozwój epidemii, ale kosztem zamarcia życia gospodarczego, głębokiego kryzysu, który trwając nie wiadomo jak długo, też kosztował będzie życie wielu ludzi, szczególnie z grup społecznych gorzej sytuowanych, czy zamieszkujących w biedniejszych regionach świata. Emil Verner, chcąc udowodnić, że tak zakreślony dylemat jest całkowicie błędny, zebrał dane dla amerykańskich miast, które w roku 1918 w odmienny sposób reagowały na zagrożenie pandemią hiszpanki. Oczywiście, nie możemy literalnie odnosić tego co działo się sto lat temu do realiów dzisiejszej gospodarki. Zmienił się jej charakter, większą role odgrywają usługi, globalizacja też zrobiła swoje. Jednak jako obserwacje pewnych podstawowych trendów badania Vernera są użyteczne, bo pokazują, że dylemat, przed którym - jak nam się wydaje – stoimy, jest w istocie złym postawieniem problemu. Co ciekawe, dziś wstawiając w miejsce amerykańskich miast państwa, bo one w skali świata walczą z pandemią, możemy mieć dodatkowo pewien obraz tego, jak zmieni się ich pozycja w światowym układzie sił w następstwie pandemii.

Otóż Emil Verner porównał sytuacje dwóch amerykańskich miast – Clevelend oraz Filadelfii - analizując, jak poradziły sobie w czasach kryzysu wywołanego pandemią hiszpanki, który kosztował ówczesną amerykańską gospodarkę spadek o 18 proc.. Otóż władze tych ośrodków realizowały zupełnie odmienne strategie. Cleveland było bardzo stanowcze, władze tamtejsze bardzo szybko zamknęły szkoły, zakazały publicznych zgromadzeń oraz utrzymywały te restrykcje dłużej niźli gdzie indziej. W Filadelfii zdecydowano się na inną politykę, mniej restrykcyjne i krócej trwające ograniczenia. Z pewnym uproszczeniem można by te dwie strategie porównać do propozycji działań stanowczych i podejścia w stylu herd immunity. Efektem było nie tylko to, że w Cleveland zmarło mniej ludzi niźli w Filadelfii, w pierwszym mieście 600 na 100 000 mieszkańców, w drugim 900, ale też ich organizmy gospodarcze zupełnie inaczej reagowały na kryzys wywołany pandemią i ograniczeniami. O ile w Cleveland gospodarka rosła szybko, a liczba pracujących tylko w 1919 roku skoczyła o 5 proc., o tyle w Filadelfii powrót do aktywności gospodarczej czasów sprzed pandemii trwał dłużej a (w 1919 roku 2 proc.).

Paul Romer, ekonomista, laureat nagrody Nobla w tej dziedzinie (2018 rok) jest zdania, że najlepszą strategią jaką przyjąć mogą rządy, jest jednoczesna walka z pandemią, rozwój której trzeba spowolnić stosując ograniczenia oraz troska o możliwie szybkie uruchomienie gospodarki. Inne alternatywy są błędne. W jego opinii jedynym środkiem, który prowadzi do osiągnięcia obydwu celów naraz, jest testowanie obywateli na masową skalę. Trzeba zbadać wszystkich, którzy nie wykazują symptomów choroby i badania te powtarzać nie rzadziej niźli dwa tygodnie. Aby uniknąć zamętu pojęciowego, nie chodzi tu o testowanie takie jak proponowała polska kandydatka na urząd prezydenta, bo przyjęcie jej rad zablokowałoby system i uniemożliwiło ograniczenie epidemii, ale o zupełnie nowe systemy testowe, opracowane w ostatnich dniach przez światowych gigantów, szwajcarską firmę Roche oraz Capehid z kalifornijskiej Silicon Valey.

Podobną, co Romer, opinię o potrzebie testowania na szeroką skalę prezentowało też 93 proc. ekonomistów ankietowanych przez Chicago’s Booth School oraz grupa specjalistów z uniwersytetu Harvarda, którzy opublikowali niedawno specjalny „Szczegółowy program jak umożliwić Amerykanom powrót do pracy”.

Wszystkie te propozycje koncentrują się na nawoływaniu do natychmiastowego wprowadzenia testów na szeroką skalę, przy użyciu superszybkich „kombajnów testowych”, takich jak zatwierdzony 12 marca przez amerykański Federalny Urząd ds. Leków system cobas 6800/8800. Umożliwia on jednoczesne przebadanie 4200 próbek dziennie. Na wyniki czeka się cztery godziny. Zbudowanie „bazy” takich urządzeń, co nie będzie łatwe, bo jak powiedział mediom pod koniec marca Severin Schwan, dyrektor zarządzający holdingu Roche AG, tylko dla Stanów Zjednoczonych zbudowanie systemu umożliwiającego przeprowadzenie na szeroką skalę badań, zajmie tygodnie, a może nawet miesiące. Paul Romer jest zdania, że pomoc państwowa publiczna winna być obecnie przekierowana przede wszystkim na potrzeby zwiększenia produkcji urządzeń do prowadzenia testów. Jak łatwo obliczyć, państwo dysponujące ich „flotą” w liczbie 5000 sztuk, zakładając, że badania przeprowadzane są raz na dwa tygodnie, może „uwolnić” 273 mln swych obywateli dziś zamkniętych w związku z ograniczeniami w domach. W 2019 roku w Polsce pracowało zarobkowo 16,5 mln osób. Gdybyśmy dysponowali 300 urządzeniami tego rodzaju, moglibyśmy wrócić do normalnej aktywności gospodarczej, nawet 100 mogłoby stanowić przełom i znakomicie redukować głębokość spowolnienia gospodarczego.

W związku z problemami z dystrybucją drukowanej wersji tygodnika „Sieci” (zamykane punkty sprzedaży, ograniczona mobilność społeczna) zwracamy się do państwa z uprzejmą prośbą o wsparcie i zakup prenumeraty elektronicznej - teraz w wyjątkowo korzystnej cenie! Z góry dziękujemy!