Rafał Matusiak: Podkreślamy konieczność nowelizacji obowiązującej ustawy o spółdzielczych kasach

Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe prowadzące działalność na koniec II kwartału 2019 r. wykazały w sprawozdawczości zysk netto w wysokości 18,22 mln zł, natomiast na koniec II kwartału 2018 r. kasy wykazały zysk w wysokości 1,19 mln zł – donosi raport Komisji Nadzoru Finansowego poświęcony sytuacji sektora SKOK po II kwartale 2019 roku. O aktualnej kondycji spółdzielczych kas oraz ich pozycji rynkowej rozmawiamy z prezesem centralnej instytucji sektora kas spółdzielczych, Rafałem Matusiakiem.

Czy możemy prosić o krótki komentarz do ogłoszonej kilka dni temu przez Komisję Nadzoru Finansowego Informacji o sytuacji spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w II kwartale 2019 r.?

Podane dane budzą optymizm, obserwujemy stopniowe stabilizowanie się pozycji SKOK-ów na rynku finansowym. Ostatni raport pokazuje, że mimo restrykcyjnych uwarunkowań prawnych, Kasy wykazują niesłychaną żywotność i poprawiają niektóre wskaźniki. Skutkiem zmniejszenia się liczby Kas nadal następuje spadek wartości aktywów i depozytów, ale wzrasta portfel kredytowy netto i brutto oraz funduszy własnych a kapitały własne to bardzo ważny element. Jednak nie cyfry są tu moim zdaniem najważniejsze. Bardzo istotne jest też na przykład to, że dano zielone światło naturalnemu procesowi wychodzenia Kas z trudnych sytuacji za pomocą łączenia się SKOK-u będącego w gorszej kondycji ze SKOK-iem, który nie doświadcza kryzysu. Czyli nie likwidacja – jak dotychczas - ale zastosowanie w praktyce jednej z podstawowych zasad spółdzielczych – pomocy wzajemnej. Stawianie SKOK-ów w jednej linii z typowymi instytucjami komercyjnymi i nakładanie na nie wymogów właściwych dla instytucji nastawionych wyłącznie na zysk - ba, często nawet bardziej wymagających - powinno się wreszcie skończyć! Zauważyłem nawet, że ten problem zaczyna pojawiać się w przestrzeni Internetu, jest komentowany przez blogerów, którzy wywodzą się ze środowisk dotychczas, w najlepszym przypadku, neutralnych wobec spółdzielczości finansowej, wobec SKOK-ów.

Czy Kasa Krajowa, środowisko SKOK-ów, nie przesadzacie jednak z tym ponawianym postulatem innego traktowania? Czy nie jest to żądanie przywilejów? Dlaczego macie być traktowani ulgowo?

Nie ulgowo, nikt nie prosi o ulgi czy przywileje! Podkreślamy tylko konieczność nowelizacji obowiązującej ustawy o spółdzielczych kasach z uwagi na niekorzystne dla Kas zapisy, nie uwzględniające odmiennego od innych instytucji finansowych charakteru SKOK-ów. Ciekawe, że tę odmienność jednak zauważają ustawodawcy innych krajów i w efekcie unie kredytowe, którymi są też SKOK-i, działają w ponad stu krajach świata, zrzeszają 274 milionów ludzi i zgromadziły ponad 1,7 biliona ich oszczędności! Unie kredytowe nie są traktowane w tych krajach jako konkurent dla banków komercyjnych, tylko raczej jako naturalne uzupełnienie oferty rynkowej i instytucje nastawione na wieloletnie procesy pomocowe, instytucje pomagające wychodzić z biedy i wykluczenia. Takimi są w istocie. To całkowicie odmienna filozofia i praktyka działania wymagająca innego podejścia. To alternatywa dla lichwy. W ręce lichwiarzy wpadają ludzie z grup społecznych będących potencjalnymi klientami Kas a nie banków komercyjnych!

To może apelujecie za cicho?

O potrzebie stworzenia odpowiedniego dla Kas środowiska prawnego apelowaliśmy wielokrotnie, w różnych wypowiedziach, licznych wywiadach. Kasa Krajowa wydawała w tej sprawie komunikaty, zapraszaliśmy do dyskusji zainteresowane środowiska i ludzi prezentujących różne opinie na ten temat, organizowaliśmy konferencje prasowe. I do niedawna nic się nie działo. W dniu 25 września 2019 roku mieliśmy jednak okazję przedstawić nasz pomysł na miejsce i rolę sektora SKOK na rynku usług finansowych Przewodniczącemu KNF Panu Jackowi Jastrzębskiemu. Mamy nadzieję, że jest to początek dobrego dialogu, w wyniku którego wypracowane zostaną nowe propozycje dla sektora SKOK, w tym nowe pomysły legislacyjne zmieniające ustawę o SKOK. Tego oczywiście w raporcie KNF-u nie ma bo nie jest to jego zadanie i inne parametry on analizuje, ale dla całościowej oceny stanu Kas niezwykle istotne jest to, że jesteśmy od wielu lat przedmiotem politycznej nagonki, choć wcale sobie na nią nie zasłużyliśmy. Wystarczy prześledzić całą historię towarzyszącą procesowi zmieniania „starej” ustawy o SKOK-ach, licznym projektom oraz wielokrotnym modyfikacjom w bardzo krótkim czasie rozporządzeń określających szczególne zasady rachunkowości s.k.o.k. Z raportu wynika że ustabilizowaliśmy sytuację. Myślę, że jest to wynikiem zaufania do SKOK-ów, nadal istniejącego w dużej części społeczeństwa. Nadal ufa nam wielu Polaków i przynosi do swoich Kas pieniądze, choć istnieje instytucjonalny zakaz reklamy depozytów przez SKOK-i. W mojej ocenie zmarnowane już jednak zostały ogromne pokłady ludzkiej aktywności i społecznego zaufania do instytucji finansowej. Nie pozostaje to bez znaczenia dla ogólnego poziomu zaufania do państwa, jego instytucji, etosu społecznej odpowiedzialności. Na sytuację sektora SKOK zwrócił uwagę Międzynarodowy Fundusz Walutowy, który kiedyś rekomendował objęcie SKOK-ów nadzorem państwowym a w swoim ostatnim raporcie o stabilności sektora finansowego w Polsce dostrzega potrzebę zmian w ustawie regulującej działanie Kas. Według mnie nic nie stoi na przeszkodzie, by merytoryczna dyskusja o realnych uwarunkowaniach funkcjonowania Kas zastąpiła polityczne przepychanki.

Rozmawiał: Kajetan Kutnowski